عوارض دوپینگ قسمت اول: عوارض استروئیدهای آنابولیک
عوارض جانبی چیست؟
عوارض جانبی مجموعه علائم ، مشکلات و عوارضی است که در کنار نقش و هدف اصلی استفاده از یک ماده خصوصاً داروها ایجاد می شود. به طور مثال وقتی از داروهای ضد التهاب استروئیدی مانند ایبو پروفن به منظور کاهش درد ، التهاب و تب استفاده می شود ، می تواند باعث ایجاد عواض جانبی گوارشی نظیر تهوع ، سوء هاضمه ، استفراغ و یا زخم معده شود. در ضمن آنکه بروز عوارض بستگی به خصوصیات فردی ، میزان مصرف و مدت مصرف دارو دارد.
مهمترین مواردی که در لیست ممنوعه دوپینگ وجود دارد کدامها هستند و چه عوارض جانبی دارند؟
مهمترین موارد ممنوعه در لیست ممنوعه سال 2006 آژانس جهانی مبارزه با دوپینگ به پنج گروه بزرگ تقسیم می شوند:
1. عوامل آنابولیک
2. هورمونها و مواد وابسته
3. محرکهای گیرنده های بتادو
4. موادی که دارای فعالیتهای آنتی استروژن هستند
5. عوامل ادرار آور و پوشاننده
عوامل آنابولیک : عوامل آنابولیک موادی هستند که مشتقات سنتتیک ( صناعی ) تستوسترون هستند و باعث تعادل مثبت نیتروژن و در صورت مصرف مقدار کافی کالری و پروتئین سبب افرایش اشتها و ساخت پروتئین می شود. این موارد در ورزشکاران به مظور افزایش وزن ، حجم و قدرت عضلات مورد سوء استفاده قرار می گیرد.
عوارض جانبی استروئیدهای آنابولیک : عوارض جانبی استروئیدهای آنابولیک را به دو دسته بزرگ تغییرات خارجی و تغییرات داخلی تقسیم بندی می کنند.
تغییرات خارجی : تغییراتی است که در خارج بدن بوجود می آید و در ظاهر دیده می شود. این تغیرات ظاهری عمدتاً در پوست و موی افراد دیده می شود.
تغییرات در پوست: در افرادی که از این مواد استفاده می کنند با توجه به مقدار و مدت زمان مصرف مواد به تدریج منافذ پوستی بزرگتر می شوند و پوست ایشان زبر و خشن می شود. این مسأله در خانمها بیشتر باعث ناراحتی و ناخرسندی می شود ، چرا که احساس می کنند لطافت و زیبایی پوست بدنشان از بین رفته است. آکنه یا جوشهای بزرگ پوستی مشکل بزرگ دیگری است که این افراد با آن مواجه هستند.
مشکل دیگر افرادی که استروئیدهای آنابولیک استفاده می کنند بوجود آمدن علائم کشش پوست است که در اصطلاح به آن Strech Mark می گویند. زمانی که عضلات خیلی سریع رشد می یابند و وزن افزایش پیدا می کند پوست دچار کشیدگی می شود و در نهایت ترکهایی در پوست ایجاد می شود که متأسفانه فقط با جراحی یا لیر از بین می روند.
تغیرات در مو : استفاده از استروئیدهای آنابولیک باعث افزایش سرعت ریزش مو می شود . استروئیدهای آنابولیک در بدن به DHT یا دی هیدروتستسترون تبدیل می شود که این ماده می تواند باعث طاسی مردانه نیر بشود. این ریزش مو و از دست دادن آن به هیچ وجه قابل برگشت نیست.
تغییرات داخلی : عوارض جانبی ناشی از مصرف استروئیدهای آنابولیک به غیر از عوارض پوست و مو که به آن اشاره شد شامل مجموعه گسترده ای است که مسائل بسیار جزئی از عقیمی و تا مرگ را می تواند شامل شود. ازمهمترین عوارض ، عوارض روانی ، بروز علائم زنانه ، بروز علائم مردانه ، عوارض قلبی و عروقی ، اختلالات رشد و نمو ، عوارض تنفسی ، عوارض کلیوی ، عوارض کبدی ، اختلالات سیستم ایمنی ، اختلالات در میل ***ی ، افزایش فشار خون ،اختلالات گوارشی و احتباس آب و نمک را می توان نام برد.
عوارض روحی روانی : رفتار خشن ، کم طاقتی ، انجام واکنشهای رفتاری غیر طبیعی و کج خلقی مهمترین علائمی هستند که کم کم به عدم توانایی کنترل رفتارها و عکس العمل های خشن و تهاجمی تبدیل می شود. در یک چنین وضعیتی ممکن است افراد نزدیک به وی اعم از همسر ، افراد خانواده ، دوستان و آشنایان از او دوری کرده و روابط خود را با وی محدود و یا قطع کنند.
احساس افسردگی یکی دیگر از مشکلات مهم این افراد است. چرا که بعد از اتمام دوره مصرف این مواد هرگز نمی توانند عملکردورزشی و رکوردهای سابق خود را تکرارکنند. در یک چنین حالتی یابه علت کاهش توانایی ها و یا به علت احساس اعتیاد و وابستگی به استروئیدهای آنابولیک که باعث توانائیهای کاذب در وی شده بودند فرد دچار افسردگی می شود.
مصرف زیاد هورمونهای مردانه در مردان چه عوارضی دارد؟
به دلیل شباهت ساختمانی تستسترون با هورمونهای زنانه ، افزایش سطح هورمون تستسترون در مردان باعث آن می شود که تستسترون به استروژن تبدیل شود و در مردان باعث ایجاد صفات زنانه شود. بزرگ شدن پستان مردان ، نازک شدن صدا و ظاهر زنانه پیدا کردن مردان ، افزایش ذخایر چربی و عضلات نرم در آقایان از جمله این علائم است.
آیا مصرف بیش از حد هورمون مردانه می تواندباعث عقیمی شود؟
افزایش مصرف هورمونهای صناعی مردانه باعث می شود که طی واکنش منفی بدن انسان تستسترون کمتری بسازد که این عمل سبب می شود بیضه ها دچار آتروفی یا کاهش اندازه شوند ، تعداد اسپرمهای مردانه کاهش یابد و اگر این کاهش شدید باشد باعث ناباروری و عقیمی می شود.
مصرف زیاد هورمونهای مردانه در زنان چه عوارضی دارد؟
استفاده از استروئیدهای آنابولیک در زنان صفات مردانه ایجاد می کند ، پر مویی بدن و در آوردن موهای زائد در صورت ، سینه ، بازوها ، رانها ، دور ناف ، بین کشاله های ران ، شانه و پشت ، شایعترین عوارض است. در کنار آن افزایش خشونت صدا ، بزرگ شدن کلیوتوریس ، اختلالات قاعدگی ، افزایش آکنه ، تغییرات پوستی ، ریزش مو و علائم طاسی مردانه و افزایش پرخاشگری از عوارض مهم در زنان است. در صورتی که زن حامله باشد انواع اختلالات و ناهنجاریهای جنینی نیز به وقوع می پیوندد.
عوارض قلبی و عروقی : شاید از مهمترین عوارض ، عوارضی است که در دستگاه قلبی و عروقی در افراد استفاده کننده از استروئیدهای آنابولیک به دلیل افزایش کلسترول خون ، افزایش ضخامت دیواره شریانها و افزایش فشار خون به وجود می آید. احتمال بروز انفاکتوس میو کارد قلب افزایش می یابد.
اختلالالت رشدو نمو : در نوجوانان خصوصاً زمانی که هنوز رشد و نمو کامل نشده باشد استفاده از استروئیدهای آنابولیک باعث اختلالات رشد می شود. استروئیدهای آنابولیک باعث بسته شدن زود رس صفحات رشد استخوانها و رشد ناقص می گردد. البته سایر عوارض نیز در نوجوانان وجود دارد ، اما علاوه بر سایر اختلالات و عوارض ، اختلالالت رشد نیز اضافه می شود.
عوارض تنفسی : مصرف استروئیدهای آنابولیک می توانند باعث قطع تنفس در هنگام خواب یا آپنه تنفسی گردد.
عوارض کلیوی : استروئیدهای آنابولیک دارا ی عوارضی بر روی دستگاه کلیوی و ادراری نیز هست. وقتی فردی دارویی مصرف می کند کلیه ها که مسئولیت سم زدایی و دفع مواد زائد را دارا هستند شدیداً تحت استرس قرار می گیرند. اختلالات آب و الکترولیتها و فشار خون بالای ناشی از مصرف استروئیدهای آنابولیک باعث عملکرد نامناسب کلیه ها می شود و علائمی مانند ادم ، درد پهلوها ، تب ، بزرگ شدن کلیه ها و و تورم در ناحیه دنده ها و مهره ها دیده می شود. اصرار ، استمرار و مصرف بیش از حد این مواد عوارض غیر قابل جبرانی در کلیه ها می تواند به جا بگذارد.
عوارض کبدی: مصرف استروئیدهای آنابولیک خصوصاً نوع خوراکی آنها باعث اختلالات عملکردی و آسیبهای جدی کبدی حتی بروز تومورهای سرطان کبد می شود. در یک شکل خطرناک از مصرف این مواد که در اصطلاح به آن Peliosis Hepatis می گویند ، تا زمانی که کل کبد از کار نیافتد و خونریزی داخلی بوجود نیاید آشکار نمی شود.
عوارض کبدی در صورتی که دوز مصرف مواد کم نباشد و بین مصرف انها فواصل زمانی مناسبی رعایت نشود بیشتر و خطرناک تر است. مصرف استروئیدهای آنابولیک می تواند باعث بوجود آمدن دیابت نیز بشود.
اختلالات میل ***ی : مصرف استروئیدهای آنابولیک در اوایل باعث افزایش عملکرد ***ی در مردان می گردد ، اما سپس کاهش میل ***ی و اختلالات نعوظ در افرادی که از این مواد مصرف می کنند بسیار شایع است. مصرف استروئیدهای انابولیک احتمال بوجود آمدن سرطان پروستات را نیز افزایش می دهد . همانطور که قبلاً نیز گفته شد آتروفی بیضه ، ناباروری و عقیمی نیز از سایر عوارض در دستگاه تناسلی است.
افزایش فشار خون : سردرد ، اختلالات بینایی ، دو بینی و به سختی نفس کشیدن از مهمترین علائم فشار خون بالا و عدم تعادل هورمونی است. فشار خون بالا خود باعث احتباس آب و نمک و افزایش وزن نیز می شود. در افرادی که ورزش سنگین می کنند و از این مواد استفاده می کنند به دلیل استرس بیش از حد ناشی از تمرینات سنگین ، غذا خوردن زیاد و نگه داشتن نفس در هنگام بلند کردن وزنه های سنگین از علل دیگری است که باعث تشدید افزایش فشار خون می شود.
احتباس آب و نمک : مصرف استروئیدهای آنابولیک باعث ذخیره شدن آب و الکترولیت در عضلات و تورم بافتها می شود. این احتباس آب در پوست و خون باعث می شود که این افراد دارای پوستی پف کرده و ورم کرده باشند.
حسن ختام : عوارض ناشی از مصرف مواد ممنوعه طیف وسیعی دارد که فرد به فرد متفاوت است و اصلاً قابل پیش بینی نیست که این عوارض بسیار خطرناک در چه افرادی رخ می دهد. لذا توصیه می شود که ورزشکاران آبرو ، سلامتی ، زندگی و آینده خود را با مصرف این داروها و مواد به خطر نیاندازند. علاوه بر خطرات گفته شده در جاهایی که مواد و داروهای جعلی بسیار وجود دارد، مواد موجود یا تاریخ گذشته است و یا تاریخ مصرف جعلی دارد.
گاهی اوقات اسامی و نوشته های روی آنها را نمی توان خواند، نمی توان مطمئن بود که آلودگی و یا مواد اضافه دیگری نداشته باشند و حتی استریل باشند. لذا احتمال ابتلاء و بروز بسیاری از بیماریهای حاد و غیر قابل پیش بینی ، عفونی و خطرناک شدیداً افزایش می یابد.