شير و لبنيات از 4 هزار سال قبل از ميلاد به عنوان غذايي مهم شناخته شده بودند. نقش هاي سنگ هاي غارهايي که انسان هاي اوليه در آن زندگي مي کردند، مراحل آماده سازي و مصرف شير و لبنيات را به تصوير در آورده اند. در کتاب هاي مقدس نيز به مومنان وعده باغ هايي که نهرهاي شير در آن روان است، داده شده که نشان دهنده اهميت شير براي مردم آن زمان است.
امروزه اهميت مصرف کافي شير به خوبي ثابت شده است. در هرم راهنماي غذايي که راهنمايي براي حفظ سلامت تغذيه مي باشد، لبنيات به عنوان يکي از 5 گروه مهم غذايي آمده که مصرف روزانه 2 تا 3 واحد از آن توصيه شده است. آکادمي کودکان در آمريکا نيز مصرف 5 واحد لبنيات در روز را براي نوجوانان ضروري دانسته است. لبنيات تامين کننده بخش مهمي از مواد مغذي ضروري براي همه گروه هاي سني هستند و مصرف اين گروه غذايي از کودکان تا سالمندي توصيه شده است.
تنوع لبنيات به منظور تامين ذائقه و افزايش مصرف آن در حال افزايش است. لبنياتي با درصد چربي متفاوت، کم لاکتوز يا بدون لاکتوز، غني شده و... امروزه در دسترس هستند. اگر چه تنوعي از شيرهاي طعم دار مثل شير توت فرنگي، شير عسل، شير قهوه، شير خرما و ... در دسترس هستند، اما شير کاکائو هنوز مطلوب ترين شير است که در اين مقاله در مورد آن صحبت خواهد شد.
شير کاکائو شيري است که به آن شکلات يا کاکائو و شيرين کننده اضافه شده است. کاکائو محصولي است که از 600 سال قبل از ميلاد مسيح مصرف مي شده و امروزه به دليل اثرات آنتي اکسيداني مورد توجه قرار گرفته است. کاکائو غني از زير گروه هايي از فلاوونوئيدها است که به عنوان فلاونول ناميده مي شوند و خاصيت آنتي اکسيداني دارند. خاصيت آنتي اکسيداني کاکائو عمدتاً ناشي از ترکيباتي مثل اپي کاتچين، کاتچين و پروسيانيدين است. اگر چه اندازه گيري زيست دسترسي فلاوونوئيدها در انسان مشکل مي باشد، اما مصرف کاکائو در انسان همراه با افزايش سلامت گزارش شده است.
کاکائو فعاليت تنظيمي بر ترشح ميانجي گرهاي التهابي از ماکروفاژها و ديگر لوکوسيت ها در خارج بدن نشان داده و مصرف طولاني مدت آن در موش ها موجب بهبود عملکرد ايمني روده اي و سيستماتيک شده است، بنابراين گفته مي شود که کاکائو بر سلول هاي ايمني اثر تنظيمي دارد.
کاکائوي غني از فلاوونوئيد، موجب بهبود عملکرد اندوتليال مي شود و خطر بيماري هاي قلبي- عروقي را کاهش مي دهد. اثرات مفيد کاکائو بر بهبود مقاومت انسولين و بنابراين کنترل قند خون در حال بررسي است. کاکائو احتمالا از طريق فعال سازي اکسيد نيتريک، اثرات آنتي اکسيداني و ضدالتهابي ايجاد مي کند که موجب کاهش فشار خون و بهبود عملکرد عروق و پلاکت ها مي شود و بدين وسيله خطر بيماري هاي قلبي- عروقي را کاهش مي دهد. کاهش خطر بيماري هاي قلبي- عروقي، ممکن است از طريق ممانعت از تجمع پلاکت ها و اکسيداسيون LDL نيز اعمال شود.
شيرکاکائو
مدت ها است که مصرف شکلات با شادي و لذت مرتبط بوده است. اين ماده در متابوليسم سروتونين، دوپامين و اندورفين که در ايجاد شادي و آرامش دخيل هستند، مشارکت مي کند. استفاده از کاکائو به عنوان آرامبخش و ضد افسردگي تحت بررسي مي باشد و در گذشته به عنوان دارو کاربرد داشته است.
البته بايد توجه داشت که همه اين اثرات به کاکائوي خالص نسبت داده شده، اما از آن جايي که فلاوونوئيدهاي کاکائو طعم تلخي دارند، هنگام استفاده از آن در صنايع غذايي فرآيندهايي انجام مي شود که ممکن است موجب کاهش فلاوونوئيدها و بنابراين اثرات مفيد کاکائو شوند.
به علاوه غذاهاي حاوي کاکائو معمولا حاوي مقادير بالايي شکر و چربي هستند و در نتيجه کالري بالايي دارند که هر سه مورد ممکن است براي سلامتي برخي از ما مُضر باشد.
شير کاکائو حاوي مقاديري از کاکائو مي باشد که ممکن است اثرات گزارش شده براي کاکائو را به همراه داشته باشد.
مشابه شيرهاي بدون طعم، شيرکاکائو نيز ارزش تغذيه اي عالي دارد به طوري که 8 انس آن که معادل يک ليوان است تامين کننده ي 35 درصد از 800 ميلي گرم کلسيم توصيه شده براي کودکان 4 تا 8 ساله است.
محتواي مواد مغذي شير کاکائوي کامل، کم چرب و بدون چربي، مشابه انواع مشابه شيرهاي بدون طعم مي باشد، به جز اين که محتواي کربوهيدرات و کالري آن بالاتر است، زيرا براي طعم بهتر به آن ساکاروز يا ساير شيرين کننده ها اضافه مي شود. به طور کلي هر ليوان شير کاکائو حدود 60 کيلو کالري بيشتر از انواع بدون طعم خود انرژي دارد، بنابراين هر ليوان شير کاکائوي کم چرب 158 کيلو کالري، دو درصد چربي 179 کيلو کالري و شيرکاکائوي کامل 208 کيلوکالري انرژي تامين مي کند.
شيرکاکائو نوشيدني با ارزش و مطلوب کودکان است. در يک تحقيق مشخص شد که 91 درصد کودکان 8 تا 13 ساله شير کاکائو را دوست دارند و 57 درصد کودکان شير کاکائو را به شير سفيد ترجيح مي دهند. مصرف شير کاکائو به عنوان بخشي از برنامه تغذيه در مدرسه، از هدر دادن شير توسط کودکان جلوگيري مي کند. از آن جايي که کودکان شيرکاکائو را دوست دارند، سرو آن در مدارس مصرف لبنيات را افزايش مي دهد و از دور ريختن شير توسط کودکان مي کاهد. مصرف شيرهاي طعم دار در کودکان موجب مي شود که دريافت کلسيم و پروتئين افزايش يابد، زيرا شير جايگزين نوشيدني هاي ديگر مثل نوشابه هاي گازدار مي شود.
برخي از والدين نگران افزايش خطر پوسيدگي دندان در کودکان، متعاقب مصرف شيرکاکائو هستند، اما بايد يادآور شد که خطر پوسيدگي دندان در کودکان مصرف کننده شيرکاکائو به دليل چربي، کلسيم و فسفر شير، کمتر از کودکاني است که ميان وعده هايي مثل چيپس و کلوچه مصرف مي کنند. کودکي دوره اي است که بايد کلسيم کافي مصرف شود تا استخوان ها به حداکثر چگالي خود برسند. افزايش چگالي استخوان، مهم ترين راه پيش گيري از پوکي استخوان در سالمندي است. از آن جايي که شيرکاکائو براي کودکان مطلوب تر است، به نظر مي رسد با افزايش مصرف آن، مي توان دريافت کلسيم را در کودکان به خوبي ارتقاء داد. البته بايد توجه داشت که شير کاکائو حاوي مقادير بالاتري از انرژي است و شيرکاکائوهاي موجود در کشور ما اغلب از نوع پُرچرب هستند، بنابراين توصيه مي شود دريافت شير در بزرگسالي از انواع ديگر شير و يا شيرکاکائوهاي تهيه شده در منزل باشد.
مقدار انرژي و برخي از مواد مغذي در يک ليوان از شيرهاي مختلف
نوع شير
شير کامل
(3.25درصد چربي)
شير پاستوريزه(2درصد چربي)
شيرکم چرب(1درصد چربي)
شيرکاکائوي
کامل
شيرکاکائوي
معمولي
شيرکاکائوي
کم چرب
149/92
121/20
104/42
90/33
208/38
178/84
157/57
پروتئين(گرم)
8/03
8/13
8/53
8/57
7/93
8/03
8/10
چربي(گرم)
8/15
4/69
2/28
0/61
8/48
5
2/50
کربوهيدرات (گرم)
11/27
11/71
12/18
12/30
25/85
26
26/10
کلسيم(ميلي گرم)
291/24
296/70
312/87
316/30
280/25
284/0
286/75
شیر کاکائو خوب یا بد؟
پاسخ با نقل قول
