ارزش غذايي و خواص غلات و حبوبات

[مهدی قلندری]

كات تغذیه ای در مورد عدس و طرز تهیه آن

http://img.tebyan.net/big/1382/06/23122816010825521712014515515324017712316173118.jpg

عدس چیست؟
عدس پسرعموی لوبیا وهردو از خانواده حبوبات هستند . حبوبات، دانه هایی هستند كه درون یك پوسته محافظ رشد می كنند. عدس شبیه به یك ذره بین یا عدسی است.
پوسته بیرونی دانه، خال خال و رنگارنگ است و طیف رنگ آن، قهوه ای مایل به قرمز، قهوه های مایل به خاكستری و سبز می باشد. لایه درونی آن( لپه)، قرمز یا زرد می باشد.

طرز تهیه و پخت عدس:
تهیه و پخت آن ساده وآسان است و به راحتی از پوسته بیرونی خود جدا می شود. برای پخت، بایدعدس را بعد از جدا كردن از پوسته خارجی بشوئید و به مدت 20-15 دقیقه بجوشانید . عدس احتیاج به خیس كردن ندارد؛ همچنین موقع پخت، نمك اضافه نكنید زیرا باعث سفت شدن آن می شود.
نگهداری عدس نیز راحت است ؛ می توان در یك محل خشك و خنك برای مدت زیادی آن را نگه داشت. ولی بعد از یك مدت طولانی، رنگش به مقدار جزئی از بین می رود ولی مزه آن تغییر چندانی نمی كند.



نكات تغذیه ای
عدس دارای مواد مغذی، فیبر، كربوهیدرات های پیچیده و اسید فولیك است. همچنین كم چربی، كم كالری، بدون كلسترول و به همان نسبت ارزان قیمت می باشد.
ما به ترتیب زیر مواد مغذی موجود درعدس را برایتان بیان می كنیم :

1- اسید فولیك :
یكی از مهمترین مواد مغذی موجود درعدس است. اداره بهداشت و سلامتی آمریكا توصیه می كند تمام خانم هایی كه نزدیك به زایمانشان است، باید روزانه 400 میلی گرم اسید فولیك دریافت كنند ولی بیشتر افراد این كار را انجام نمی دهند.یك لیوان عدس پخته ، 90 درصد مقدار مورد نیاز اسید فولیك را در روز را تأمین می كند و بیشتر از هر غذای غنی نشده دیگری، اسید فولیك را برای بدن فراهم می كند.

2- آهن:
منبع خوبی از آهن است. خصوصاً برای خانم ها كه نیاز آهن بدنشان بیشتر است. مصرف عدس به همراه منابع غذایی ویتامینC، باعث جذب بهتر و مؤثرتر آهن در بدن می شود. منابع ویتامینC شامل : گوجه فرنگی ، فلفل سبز، كلم بروكلی ، مركبات یا آبمیوه ها است .

3- پروتئین:
از لحاظ پروتئینی غنی است ، فقط اسید آمینه متیونین درآن كم است . مصرف غلات، تخم مرغ، آجیل و دانه های خوراكی دیگر، گوشت و لبنیات به همراه آن، یك پروتئین كامل وغنی را تشكیل می دهد.

4- فیبرهای محلول:
عدس دارای فیبرهای محلول است كه این فیبرها مانند یك جاروی زبر، دستگاه گوارش را تمیز می كنند. این نوع فیبر گلوكز( قند) و كلسترول سرم را كاهش می دهد. همچنین نیاز به انسولین را در افراد دیابتی كم می كند. مواد غذایی حاوی فیبر ؛ محلول شامل سبزیجات، جوی دوسر، جو و سبوس جو، میوه ها و انواع لوبیا می باشد.

منبع:
www.pea-lentil.com (http://www.majid-zamani.com/forums/redirect-to/?redirect=http%3A%2F%2Fwww.pea-lentil.com)

[مهدی قلندری]

نان سبوس دار بهتر است

http://img.tebyan.net/big/1382/08/15124514019839724310818096619720116922441.jpg

در نان سبوس دار، به طور میانگین، دو برابر ویتامین ، مواد معدنی و مواد فیبری نسبت به نان سفید وجود دارد.
مواد فیبری در نان سبوس دار راهی برای رفع گرفتگی روده و یبوست است. علاوه براین، این مواد جزء مواد غذایی مطلوب باكتریهای روده هستند كه علیه امراض میكروبی روده اقدام می كنند و سیستم ایمنی بدن را فعال می كنند. مواد فیبری موجود در نان سبوس دار، كلسترول و مواد سمی حاصل از تجزیه مواد غذائی را جذب كرده و از روده دفع می كنند. نان دارای منیزیم است كه باعث تقویت ماهیچه های روده می شود و از دردهای ماهیچه ای جلوگیری می كند. علت اینكه نان سبوس دار مورد علاقه افرادی است كه كار فكری می كنند این است كه نان سبوس دار دارای ویتامینB2 و نیاسین می باشد. این ویتامین ها باعث تمركز و دقت عمل شده وشادابی و خوشحالی را در انسان بوجود می آورند.
برای كودكان نیز بسیار خوب است، مخصوصاً در دورانی كه سلولهای عصبی در حال رشد هستند، آهن موجود در نان سبوس دار سبب باهوشی و رفتار خوب كودكان می شود.
بهتر است از نانهای سبوس دار كه با خمیر ترش تهیه می شوند، استفاده كنید.
آرد سبوس دار دارای ماده ای است بنام فی تین كه مواد معدنی مثل آهن، منیزیم و یا كلسیم را جذب كرده و مانع استفاده بدن از آنها می شود.
اگر برای تهیه سریع نان از خمیر مایه و جوش شیرین استفاده شود، تجزیه فی تین انجام نمی شود، در نتیجه مانع جذب آهن، منیزیوم و كلسیم می شود. به همین دلیل گفته می شود استفاده از جوش شیرین در تهیه نان در نانوایی ها، باعث كمبود آهن در بدن به خصوص در مردان میشود. در حالیكه اگر در مدت طولانی، خمیر توسط خمیر ترش ور بیاید، ماده فی تین توسط آنزیمهای موجود در غلات تجزیه شده و بدن انسان می تواند از مواد معدنی نان استفاده كند.

نان قهوه ای ، نانی است که از آرد دانه های سبوس دار گندم تولید شده و نان سفید، نانی است که از آرد بدون سبوس تولید شده و پوسته ی گندم (سبوس) آن حذف شده است.
بسیاری از پزشکان تا اوایل دهه ی سی قرن بیستم سبوس را یک ماده ی زاید و اضافی که موجب خراش روده ی بزرگ (کولون) می شد ، به حساب می آوردند. اما با پژوهش های جدید دو دهه ی گذشته فواید فراوان نان سبوس دار اثبات شد و سبوس به عنوان یک داروی موثر طبی برای بیمارانی که همیشه از مسئله ی یبوست یا اختلالات روده ی بزرگ رنج می برند، شناخته شد.
این ماده ی موثر حیاتی هم اکنون در داروخانه های ایالات متحده و سراسر اروپا در فروشگاه های مواد غذایی کشورهای پیشرفته به صورت بسته بندی های شکیل عرضه می گردد.

کشفیات جدید علمی در خصوص فواید سبوس
هم اکنون پزشکان اتفاق نظر دارند که سبوس مهم ترین راه درمان طبیعی یبوست به شمار می رود . جلوگیری از یبوست نیز از بروز بواسیر ، التهاب دیورتیکول (کیسه ای مدوربه اشکال و اندازه های مختلف است که در جدار داخلی روده ایجاد می شود)، سرطان کولون، شقاق، فیستول، شکاف بافت معده و عفونت های دستگاه گوارش (که غالباً در میان افراد مسن مشاهده می گردد) پیشگیری می کند.
توصیه می شود همراه با مصرف سبوس، مایعات و آب فراوانی نیز مورد مصرف قرار گیرد.
بر اساس پژوهش های مختلف ، سبوس غنی ترین منبع غذایی فیبر و الیاف گیاهی محسوب می شود. این فیبر و الیاف را که بیشتر مواد سلولزی و همی سلولزی می باشد، اکثر مردم می شناسند و می دانند که مصرف آن موجب افزایش حجم مدفوع می گردد. افزایش حجم مدفوع عامل اساسی مبارزه با یبوست و بیماری کولون و پیدایش سرطان کولون می باشد.
البته باید گفت که فیبرهای گیاهی به دو نوع محلول و نامحلول تقسیم می شوند. سبوس گندم جزء فیبرهای غذایی نامحلول است که در جلوگیری از یبوست و سایر بیماری های روده بزرگ تاثیر زیادی دارند.
سبوس جو و برنج جزء فیبرهای محلول می باشند که اثر زیادی در کاهش کلسترول خون دارند.



سبوس، ملین و مسهل قوی ( ضد یبوست )
یکی از پژوهشگران علوم تغذیه و فیزیولوژی دستگاه گوارش به نام جین کاربر می گوید : "در تنظیم سیستم گوارشی و رفع یبوست هیچ ماده ای با قدرت سبوس برابری نمی کند. سبوس موجب رانش مدفوع در طول لوله های روده ی کوچک و بزرگ شده و در عین حال تاثیر فراوانی بر حرکات موجی شکل روده ها دارد".
علاوه بر آن یبوست باعث جذب سموم مدفوع و ورود آنها به خون شده و خون را کثیف و غلیظ می سازد. پیداست که خون آلوده محیط مناسبی برای تغذیه ی سلول ها و نیز گلبول های سفید و قرمز نبوده و سبب تیرگی رنگ رخسار و رسوب مواد سمی در انتهای مفاصل و درد و التهاب آنها در نواحی کمر و پا می گردد. به ویژه اگر همراه با اوره و اسید اوریک بالا ناشی از مصرف زیاد مواد پروتئینی مانند گوشت های قرمز باشد ، این اثرات تشدید می شود.
یبوست بر سیستم عصبی و روابط و رفتار افراد نیز اثر می گذارد و موجب بروز عصبانیت ، پرخاشگری ، افسردگی ، تنش های روانی، خستگی های مفرط، کوفتگی بدنی، بی حوصلگی، کسالت و سرانجام پیری زودرس در اثر رادیکال های آزاد می گردد.
فیبرهای گیاهی به دو نوع محلول و نامحلول تقسیم می شوند. سبوس گندم جزء فیبرهای غذایی نامحلول است که در جلوگیری از یبوست و سایر بیماری های روده بزرگ تاثیر زیادی دارند.سبوس جو و برنج جزء فیبرهای محلول می باشند که اثر زیادی در کاهش کلسترول خون دارند.
توصیه می شود هنگام مصرف سبوس ، از نوشیدن مایعات به ویژه آب ، آب میوه ها و نیز مصرف روغن زیتون غافل نشوید. این مواد به اثر بخشی سبوس در حفظ سلامتی بدن کمک می کنند.
گروهی از پژوهشگران انگلیسی به سرپرستی "کومانگ" از دانشگاه کمبریج انگلیس، اقدام به مقایسه ی اثر سبوس و اثرات هویج ، کلم و سیب در تنظیم حرکات دودی شکل روده در میان 19 هزار فرد سالم و طبیعی نمودند و به این نتیجه رسیدند که اگر چه سبزیجات و میوه اثرات ملین خوبی در روده های انسان دارند، اما میزان این اثر هرگز به پای تاثیر سبوس بر روده ها نمی رسد.
پژوهشگران دانشگاه کمبریج به این نتیجه رسیدند که مصرف روزانه ی 50 گرم سبوس، وزن مدفوع و سهولت خروج آن از روده ها را دو برابر می کند.
برای دستیابی به چنین اثری باید 5 فنجان هویج یا کلم پخته یا 11عدد سیب خورده شود تا اثر 50 گرم سبوس را در بدن داشته باشد.
در طی پژوهشی دیگر روشن شده که مصرف روزانه 15 گرم سبوس به اضافه ی مصرف انواع غذاهایی مانند دانه های گیاهی، شیر یا سیب زمینی منجر به درمان 60 درصد از مبتلایان به یبوست گردیده است.



فیبر و الیاف گیاهی سبوس عامل باز دارنده ی سرطان کولون
پژوهش های جدید نشان می دهد که مصرف سبوس و نان سبوس دار احتمال پیدایش سرطان کولون و راست روده را کاهش می دهد.
سبوس موجب تخمیر و آزاد سازی ترکیبات ناشی از سوخت و ساز بدن در کولون می گردد و همین پدیده یعنی پیدایش ترکیبات ناشی از فعل و انفعالات متابولیسم، عامل باز دارنده در پیدایش سرطان روده ها و مانع حدوث بیماری های دستگاه گوارش است.

آیا زیاده روی در مصرف سبوس مجاز است؟
همان گونه که کاهش یا عدم مصرف سبوس برای عملکرد سیستم گوارشی مناسب نیست، افراط و زیاده روی در مصرف سبوس نیز عارضه به وجود می آورد. بنابراین توجه به نکات زیر ضروری است :
- زیاده روی در مصرف سبوس ممکن است ایجاد اسهال نماید.
- زیاده روی در مصرف سبوس منجر به انسداد روده و التهاب دیورتیکول روده می شود.
- توصیه می شود پس از مصرف سبوس، مایعات و آب فراوانی نیز مورد مصرف قرار گیرد.
پس رعایت اعتدال و میانه روی در مصرف هر نوع ماده غذایی ( هر چند که مفید باشد ) لازم و ضروری است.

منبع : سلامتی و تغذیه

[مهدی قلندری]

ماش ؛ دانه ای فراموش شده

http://img.tebyan.net/big/1384/05/15411639421611122045013410712412610217.jpg

ماش یکی از حبوبات بسیار مفید و غنی است. با این که زادگاه اولیه ی آن ایران است ولی روز به روز کمتر استفاده می شود و در حال فراموش شدن است. شاید اگر از خواص فراوان آن مطلع شوید، به مصرف بیشتر آن راغب شوید.
ایرانیان قدیم ماش را « مِچ » می گفتند و زمانی که به زبان عربی وارد شد ماش نام گرفت. یکی از اصیل ترین غذاهای ایرانی آش ماش است که در انتهای مطلب توضیح مختصری راجع به نحوه ی پخت آن ذکر خواهیم کرد. این دانه خاص ایران و خاور میانه است و مصرف آن در دیگر مناطق دنیا رواج زیادی ندارد.
این دانه غنی ، حاوی بسیاری از مواد مورد نیاز بدن است و در عین حال کالری کمی دارد ؛ یعنی پرخاصیت و غیر چاق کننده است. از این رو بهتر است در دوران رژیم لاغری حداقل هفته ای یک بار از ماش استفاده شود چون بسیار زود هضم و غیر نفاخ است و به علت دارا بودن ویتامین A و D نیازهای بدن ما را تأمین می کند و برای تقویت اعصاب و بینایی مفید است.

خواص درمانی ماش
? اگر ماش را با پوست بپزید و بخورید، برای درمان اسهال مفید است ، ولی برای لینت مزاج دانه های پوست کنده ی آن را مصرف کنید.
? مصرف آش ماش سردردهای شدید و آبریزش بینی ناشی از سرماخوردگی را درمان می کند و سرفه و تب را تسکین می بخشد.
? ضماد ماش پخته با سرکه برای درمان اگزما و امراض جلدی مفید است.
? ماش برای افرادی که دچار ضعف و ناتوانی هستند بسیار مفید است.

تهیه غذاهایی با ماش
با ماش می توانید ماش پلو، آش ماش و قلیه ی کدو با ماش که از غذاهای اصیل ایرانی هستند، تهیه کنید.

قلیه کدو با ماش :
برای تهیه ی قلیه ی کدو با ماش ، گوشت را کمی سرخ کنید. سپس روی آن آب بریزید و بگذارید بپزد. دانه های ماش را پس از پخت ( در صورت تمایل می توانید پوست آن را جدا کنید) به آن بیافزایید و بعد از اضافه کردن پیاز داغ ، سیر داغ و کدوی سرخ شده بگذارید جا بیافتد. این غذا برای افراد مسن و افراد دیابتی بسیار مفید است.



آش ماش
مواد لازم برای 4 -5 نفر :
گوشت چرخ کرده ............. 250 گرم
پیاز رنده شده .................. نصف فنجان
ماش ............................. 250 گرم
عدس ............................ 100 گرم
پیاز داغ ........................ یک فنجان
برنج ............................ نصف فنجان
جعفری و گشنیز خرد شده .... 250 گرم
زردچوبه، نمک و فلفل ....... به مقدار لازم

طرز تهیه :
عدس و ماش را قبلاً شسته و خیس کنید . سپس بگذارید با آب بپزد. گوشت چرخ کرده را با پیاز رنده شده ، نمک ، فلفل و زردچوبه مخلوط کنید و آن را به صورت کوفته ریز در آورید و کوفته ها را به آش اضافه کنید . پیاز داغ را به عدس و ماش پخته اضافه کنید. برنج و سبزی خرد شده را هم اضافه کنید و مرتب هم بزنید تا آش ته نگیرد. در صورت تمایل می توانید 3 تا 4 عدد شلغم خرد شده هم به این آش اضافه کنید . آش را در کاسه بزرگی بریزید و روی آش را با نعناع داغ و پیاز داغ تزئین کنید.
با تهیه جوانه ماش نیز می توانید کوکوی لذیذ و بسیار مفیدی را تهیه کنید که بدین صورت است :


کوکوی جوانه ماش
مواد لازم برای 5-4 نفر :
جوانه ماش .................... 250 گرم
هویج رنده شده ............... 400 گرم
ماست چکیده پاستوریزه .... 120 گرم
جعفری خرد شده ............ 3 قاشق غذاخوری
بلغور گندم ................... 5 قاشق غذاخوری
تخم مرغ ..................... 3 عدد
روغن مایع سرخ کردنی ... 6-5 قاشق غذاخوری
نمک و فلفل ................. به مقدار لازم

روش تهیه :
بلغور گندم را در آب جوش بریزید تا چند دقیقه جوش بزند. سپس در صافی بریزید تا آب اضافی آن گرفته شود. جوانه ماش را نیز شسته و در صافی بریزید تا آب اضافی آن نیز گرفته شود.
در یک ظرف هویج ، جوانه ماش ( در صورت تمایل آن را خرد کنید)، بلغور گندم، ماست چکیده ، نمک و فلفل را با هم مخلوط کنید. سپس تخم مرغ ها را به آن اضافه کنید. در آخر هم جعفری را اضافه کرده و خوب با هم مخلوط کنید. روغن را در تابه گرم کنید. مایه آماده شده کوکو را در تابه بریزید و با حرارت ملایم سرخ کنید. وقتی یک طرف کوکو سرخ شد، آن را برش داده و برگردانید تا طرف دیگر آن نیز سرخ شود.
کوکو را می توانید با سس مایونز سرو نمایید.
امیدوارم در تهیه این غذاهای مفید و بهره بردن از فواید بسیار ماش موفق باشید.

منابع :
- کتاب زبان خوراکی های 1
- مجله دنیای تغذیه
تهیه و تنظیم مطلب : موسوی –کارشناس تغذیه

[مهدی قلندری]

ارزش تغذیه ای نخود

http://img.tebyan.net/big/1382/11/2018159137137471811621021128320561354090.jpg

نام دیگر نخود، لوبیای گاربانزو( garbanzo bean ) می باشد. نخودفرنگی، عدس و نخود بصورت یكسال در میان و چرخشی با گندم و جو در یك زمین زراعتی- كشت می شوند. این حالت چرخشی باعث تقویت و تجدید نیتروژن در خاك می شود و دیگر نیازی به استفاده از كود نخواهد بود.
معمولاً نخود در زمین های حاشیه بین النهرین و مدیترانه شرقی كشت می شد و از آنجا به هند و سایر نقاط آسیای شرقی گسترش یافت.

جدول ارزش تغذیه ای نخود:
مقدار واحد یك چهارم لیوان یا 35 گرم پخته شده در هر واحد
115 كالری انرژی
5 كالری انرژی حاصل از چربی
(درصد دریافت روزانه%)
75/1 گرم(1درصد) چربی كل
0 گرم(0 درصد) چربی اشباع
0 كلسترول
0 سدیم
19 گرم( 7 درصد) كربوهیدرات كل
11 گرم(44 درصد) فیبرغذایی
0 گرم شكر
7 گرم پروتئین
3 درصد ویتامین A
2 درصد ویتامینC
5 درصد كلسیم
12 درصد آهن

طرز تهیه و پختن نخود
از شب قبل آن را در آب خیس كنید. سپس به مدت 5/1 تا 2 ساعت آن را بجوشانید.
2 برابر مقدار نخود، آب بریزید.
كنسرو نخود در مغازه ها موجود است و به راحتی می توانید آن را تهیه كنید.
نخود را می توان در یك محل خنك و خشك برای مدت طولانی نگهداری كرد.

نكات تغذیه ای
نخود نیز مانند سایر حبوبات، فیبر بالایی دارد. فیبر محلول مانند یك برس زبر، سیستم گوارشی را پاك می كند. این نوع فیبر، گلوكز(قند) و كلسترول خون را كاهش می دهد. همچنین نیاز به انسولین را در افراد دیابتی كم می كند.
در بین گروههای غذایی؛ نخود، عدس و نخود فرنگی، پروتئین، كلسیم و آهن را به مقدار كافی و لازم برای رفع نیاز بدن فراهم می كنند.

[مهدی قلندری]

نقش سویا در كاهش عوارض دوران یائسگی

http://img.tebyan.net/big/1383/06/21715937132082334411219239012714120234242.jpg

یائسگی عبارت است از قطع دائمی قاعدگی؛ كه به دو دسته تقسیم می شود:

- یائسگی فیزیولوژیك یا طبیعی.

- یائسگی ناشی از برداشتن تخمدان ها در سنین قبل از یائسگی كه مصنوعی است و در این مورد، قطع قاعدگی در اثر در آوردن و نبود تخمدان ها است.

در مورد یائسگی فیزیولوژیك كه در اثر پیری ایجاد می شود و بیشتر از مورد دوم وجود دارد ، باید گفت كه سن متوسط یائسگی 51 سالگی است، اما حدود 4 درصد زنان قبل از 40 سالگی دچار یائسگی زودرس می شوند.

مشكلات عمده ی این دوران عبارتست از : گر گرفتگی و پوكی استخوان.

به احساس گرمای شدید در قسمت فوقانی بدن به مدت 30 ثانیه تا 5 دقیقه ، گر گرفتگی گفته می شود.

پوكی استخوان از دیگر عوارض مهم این دوران است. هر سال كه از یائسگی می گذرد، حدود 5/1-1 در صد از توده ی استخوانی از دست می رود و در 65-60 سالگی ممكن است شكستگی های استخوانی در ستون مهره ها ایجاد شود.

به دلیل شایع بودن این عوارض، محققان درصدد پیدا كردن مواد و راه هایی برای درمان یا پیشگیری از آنها هستند. از جمله ی این مواد می توان به سویا اشاره كرد.


نقش سویا چیست؟

سویا به عنوان یك غذای اصلی و مهم در بسیاری از كشورهای آسیایی مصرف می شود كه دارای مواد مغذی با ارزشی مانند پروتئین است. پروتئین سویا اسید آمینه های ضروری مورد نیاز بدن را تامین می كند. هنگامی كه سویا به همراه برنج مصرف می شود، پروتئین آن با پروتئین فرآورده های گوشتی برابری می كند، در حالی كه میزان كلسترول و چربی آن پایین است.

مواد موجود در سویا از سرطان های وابسته به هورمون مانند سرطان سینه و سرطان پروستات جلوگیری می كنند.

از دیگر اثرات مهم سویا، كاهش عوارض ناشی از یائسگی از جمله گر گرفتگی است. معمولاً برای كاهش این عارضه در این دوران ، داروهای هورمونی تجویز می شود. سویا دارای موادی است كه بدون ایجاد مشكلات ناشی از استروژن (هورمون زنانه كه در داروها هم هست) حالت گر گرفتگی را در خانم ها كاهش می دهد. البته برای داشتن این اثر بایستی سویا به طور مداوم مصرف شود.

در دوران قبل از یائسگی نیز بسیاری از زنان دچار بعضی اختلالات هورمونی می شوند كه به علت شرایط فیزیولوژیك بدن است. بررسی ها نشان داده مصرف سویا در این دوران نیز، می تواند سطح هورمون بدن زنان را تنظیم كند.

سویا می تواند از پوكی استخوان دوران یائسگی جلوگیری كند. تحقیقات نشان داده است كه سویا اثر محافظتی بر روی سطح استخوان حیوانات دارد، ولی صد در صد ثابت شده نیست.

بیشترین اثر سویا كاهش گر گرفتگی دوران یائسگی است . كمی هم در درمان واژنیت موثر است كه یك التهاب دستگاه تناسلی و از ناراحتی های شایع این دوران است. علت واژنیت كاهش سطح هورمون استروژن است و تا حدودی با اثرات مشابه هورمونی مواد موجود در سویا ، این عارضه بر طرف می شود.

تمامی این اثرات فقط با مصرف مداوم و طولانی مدت سویا دیده می شود. از مصرف محصولات سویا هیچ گونه عارضه ی خطرناكی گزارش نشده است، مگر افراد كمی كه امكان دارد به سویا حساسیت داشته باشند و در این صورت باید از مصرف آن خودداری كنند.

مشكلات قلبی – عروقی از دیگر عوارض دوران یائسگی هستند. بررسی ها ثابت كرده، پروتئین سویا می تواند از بیماری قلبی- عروقی جلوگیری كند. در یك بررسی، كلینیك تغدیه ی آمریكا دو گروه را در نظر گرفتند. یك گروه پروتئین سویا را مصرف كردند و گروه دوم پروتئین شیر را. مشاهده شد در گروه اول میزانLDL ( كلسترول بد) بیشتر كاهش پیدا كرده است.

در بررسی دیگری ، در یك دوره به 94 خانم یائسه ی سالم ( كه سیگار و هورمون خارجی مصرف نمی كردند) روزانه فقط 42 گرم پروتئین سویا یا پروتئین شیر دادند و برای ثبات وزن، مصرف سایر منابع انرژی محدود شد. پس از 12 هفته، میزانLDL كاهش یافته بود ولی میزان بقیه ی مواد تغییری نكرده بود. ولی میزان كاهشLDL در صورت مصرف پروتئین سویا بیشتر از پروتئین شیر بود.

در طی این بررسی ها پزشكان این مركز تغذیه به این نتیجه رسیدند كه به دلیل كاهش میزانLDL پس از مصرف سویا ، احتمال خطر بیماری قلبی – عروقی نیز كاهش می یابد.

[مهدی قلندری]

خواص درمانی ذرت

http://img.tebyan.net/big/1383/12/126911152262024112620486132255123121617513.jpg

ذرت كه به فارسی بلال نیز نامیده می شود، گیاهی است یك ساله و یك پایه دارای ساقه ای راست كه ارتفاع آن تا چهار متر می رسد. ذرت گیاه بومی آمریكای مركزی و مكزیك است و از آنجا به نقاط دیگر دنیا راه یافته است . برگ های ذرت متناوب و دراز می باشد . گل های نر ذرت بصورت خوشه ای بوده كه مركب از سنبل های قرمز روشن می باشد . گل های ماده آن از 2 تا 4 گل تشكیل شده که در كنار برگ های ذرت قرار دارد .
غشایی كه روی بلال را می پوشاند، سبز رنگ می باشد . دانه های كروی شكل ذرت در اطراف محور مركزی بلال قرار گرفته اند . این دانه ها به رنگ زرد یا قهوه ای می باشند .
ذرت دارای ارزش غذایی فراوانی است، ولی بعلت نداشتن گلوتن ( ماده چسب مانند گندم ) قابلیت تهیه نان را ندارد . بنابراین برای تهیه نان ذرت ، آرد آن را با آرد سایر غلات مخلوط می كنند .
ذرت از نظر طب قدیم ایران سرد و خشك است .

سایر خواص آن عبارتند از :
- پماد ذرت خشك كننده زخم ها می باشد .
- ذرت غذای خوبی برای پیشگیری از سرطان است.
- استفاده مداوم از ذرت از پوسیدگی دندان جلوگیری می كند .
- روغن ذرت كلسترول خون را پائین می آورد .
- روغن ذرت برای درمان اگزما و بیماری های پوستی مفید است.

خواص درمانی كاكل ذرت
كاكل ذرت را قبل از رسیدن كامل میوه یعنی قبل از پژمرده شدن آن می چینند و به سرعت خشك می كنند . كاكل ذرت بعد از خشك شدن رنگ قهوه ای پیدا می كند .
برای درست كردن دم كرده كاكل ذرت ،‌مقدر 30 گرم از آ ن را در یك لیتر آب جوش ریخته و به مدت پنج دقیقه دم کنید .
- كاكل ذرت دارای مقدار زیادی پتاسیم است، به همین دلیل دم كرده آن ادرار آور است و آرام كننده دستگاه ادراری است .
- درد و ناراحتی های دستگاه ادراری را تسكین می دهد .
- سنگ مثانه ،‌التهاب و درد مثانه را از بین می برد .
- كاكل ذرت بطور كلی دستگاه ادراری را تمیز می كند .
به غیر از كاكل ذرت از برگ ، ریشه وساقه بلال نیز استفاده طبی به عمل می آید .
- جوشانده ساقه وسط بلال خونریزی بینی را بند می آرود.
- برای دفع سنگ مثانه از جوشانده برگ های ذرت استفاده كنید .
- جوشانده ریشه ذرت برای سوزش مجاری ادراری مفید است .
- جوشانده وسط ذرت درد شكم و معده را از بین می برد .
- در قدیم برای معالجه سوزاك از جوشانده ساقه بلال استفاده می كردند .

منبع : WWW.IRANHEALERS.COM (http://www.majid-zamani.com/forums/redirect-to/?redirect=http%3A%2F%2FWWW.IRANHEALERS.COM)

[مهدی قلندری]

تهیه شیر و پنیر از سویا

http://img.tebyan.net/big/1384/12/53146931582133315923111139183751344721175.jpg

شیر سویا
حتما مشاهده کرده اید که دانه های سویا به شکل لوبیاست و لوبیای سویا نام دارد. با خیس کردن دانه های لوبیای سویا در آب و خرد کردن و فشار دادن سویاهای خیس خورده مایعی بدست می آید که شیرسویا ( SOY MILK )نام دارد. شما می توانید در منزل نیز آن را تهیه کنید.
این ماده غذایی در چین بسیار مصرف می شود. شیرسویا، مزه لوبیا می دهد که چینی ها آن را دوست دارند، ولی ممکن است شما این طعم را دوست نداشته باشید. البته با روش های خاص در کارخانه می توان این طعم را کاهش داد .

ارزش تغذیه ای شیر سویا :
شیرسویا منبع غنی پروتئین با کیفیت بالا، ویتامین های گروه B و ایزوفلاوون هاست. لاکتوز (قند شیر) را ندارد، بنابراین برای کسانی که دچار مشکل " عدم تحمل لاکتوز " هستند و همچنین برای افرادی که نسبت به شیرگاو حساسیت دارند و نمی توانند شیر بخورند، جایگزین خوبی است.
در کشور های دیگر هنگام تهیه شیرسویا در کارخانه، مواد طعم دهنده (وانیل،
کاکائو ) و مقدار زیادی کلسیم یا ویتامین به آن اضافه می کنند.



طرز تهیه شیر از سویا در منزل:
برای تهیه 1 لیتر شیر سویا، حدود 125گرم لوبیای سویا مورد نیاز است. برای تهیه شیر سویا به صورت زیر عمل می کنیم:

1- خیس کردن و گرفتن پوست لوبیاهای سویا:
لوبیاهای سویا را پاک کنید و مدت 10 تا 16 ساعت در آب خیس کنید. در صورت دلخواه می توانید پوست دانه های سویا را بگیرید. گرفتن پوست دانه های سویا باعث می شود مراحل تهیه شیر از سویا بهتر صورت گیرد. یک روش دیگر این است که دانه های سویا را قبل از خیس کردن کمی شکاف دهید. در این حالت پوسته ها به راحتی شل شده و با شستن از سویا جدا می شوند. اگر سویا را شکاف دهید ، زمان لازم برای خیس خوردن آن 6 تا 8 ساعت می شود.
2- حرارت دادن دانه های سویا:
سویاها را حرارت دهید تا آنزیم های مولد طعم لوبیا، از بین بروند. برای این کار می توانید مدت 2دقیقه سویاهای خیس خورده را داخل مایکروویو قرار دهید یا اینکه داخل فر بگذارید.
3- خرد کردن دانه های سویا:
لوبیاهای سویای خیس خورده را به همراه 1 لیتر آب داخل مخلوط کن بریزید و مخلوط کنید. یا اینکه می توانید سویا های خیس خورده را کاملاً آسیاب کنید و با 1 لیتر آب مخلوط کنید. سپس مایع مخلوط شده را آبکش کنید.
4- جوشاندن شیر سویا:
مایعی که از آبکش رد شده است، شیر سویا نام دارد. شیر سویا را مدت 5 تا 10 دقیقه بجوشانید. بعد از خنک شدن، شیر سویا آماده مصرف است و می توانید تا 3 روز آن را در یخچال نگه دارید.
5- طعم دادن به شیر سویا:
برای بهبود طعم شیر سویا، می توانید مقداری نمک به آن اضافه کنید، زیرا شیر گاو هم حاوی مقدار زیادی نمک است. شکلات، وانیل یا طعم دهنده های میوه ای نیز، مناسب هستند.



توفو
توفو (TOFU) ماده غذایی است، که شبیه پنیر است. و با افزودن مواد انعقاد دهنده به شیر سویا بدست می آید. . در حقیقت توفو، همان پنیری است که با انعقاد شیر سویا به دست می آید.
پنیر سویا نیز همانند پنیر معمولی باید در آب سرد و در یخچال نگهداری شود.

ارزش تغذیه ای توفو:
توفو همانند سایر فرآورده های سویا، LDL (کلسترول بد) خون را کاهش می دهد و مقدار HDL (کلسترول خوب) را در حد طبیعی حفظ می کند، در نتیجه احتمال بیمارهای قلبی را کاهش می دهد.
* پنیر سویا نیز همانند شیر سویا منبع غنی پروتئین و ویتامین های گروه B است. که در رژیم گیاهخواری می تواند جایگزین گوشت شود.
* توفو بر خلاف شیر سویا، حاوی مقدار زیادی کلسیم است که برای جلوگیری از
پوکی استخوان مفید است.
* هضم پنیر سویا (توفو ) خیلی آسان است ، زیرا فیبر موجود در دانه های سویا طی عملیات کارخانه ای از آن جدا می شوند.
* توفو همانند سایر فرآورده های سویا، LDL (کلسترول بد) خون را کاهش می دهد و مقدار
HDL (کلسترول خوب) را در حد طبیعی حفظ می کند، در نتیجه احتمال بیمارهای قلبی را کاهش می دهد.
* توفو منبع غنی ایزوفلاوون هاست. ایزوفلاوون ها خطر پوکی استخوان را کاهش می دهند. همچنین احتمال سرطان سینه، سرطان
پروستات و عوارض یاسئگی مثل گرُ گرفتگی و اختلالات روحی را کم می کنند.



طرز تهیه توفو در منزل:
1- برای تهیه 400 گرم پنیر سویا، حدود 2 لیتر شیر سویا و دو قاشق چایخوری سولفات کلسیم طبیعی لازم است. برای تهیه پنیر سویا به صورت زیر عمل می کنیم:
1- جوشاندن شیر سویا : شیر سویا را در یک ظرف بریزید و 5 تا 10 دقیقه به آرامی بجوشانید. سپس آن را خنک کنید تا دمای شیر به 70 درجه سانتیگراد برسد.
2- سولفات کلسیم، یک ماده منعقد کننده و در حقیقت "مایه پنیر" است. دو قاشق چایخوری سولفات کلسیم طبیعی را در یک لیوان آب گرم حل کنید. هر چقدر مقدار سولفات کلسیم کمتر باشد، توفو نرم تر و هر چقدر مقدار سولفات کلسیم بیشتر باشد، توفو سفت تر می شود.
3- محلول حاوی سولفات کلسیم را به آرامی در شیر سویای گرم بریزید و آن را هم بزنید. اگر بعد از افزودن محلول سولفات کلسیم ، باز هم قسمتی از شیر به حالت شل باقی مانده بود، یک مقدار دیگر سولفات کلسیم اضافه کنید.
4- اگر تمامی شیر سویا، منعقد شد( دلمه بست) و مایع آبكی زرد رنگی روی آن دیده شد ، یك پارچه سفید تمیز را در یك آبكش قرار دهید و شیر منعقد شده را روی پارچه بریزید . لبه های پارچه را روی پنیر برگردانید. سپس یك بشقاب ملامین پهن را روی پارچه ی حاوی پنیر قرار داده و یك وزنه یك كیلویی را مدت 20 دقیقه روی بشقاب بگذارید تا آب زردرنگ پنیر از آن جدا شود. بعد از این مدت پنیر آماده است. آن را برش دهید و در یك ظرف آب سرد قرار دهید. سپس ظرف را در یخچال نگه دارید و هر روز آب آن را عوض كنید.

[مهدی قلندری]

برای کاهش چربی خون چه نوع غله ای را مصرف کنیم؟
http://img.tebyan.net/big/1385/01/10924411371722987442461444132164218233237.jpg

مطالعات نشان می دهد که جو دوسر، کلسترول LDL را به طور مؤثری نسبت به گندم پایین می آورد. جو دو سر و گندم هر دو حاوی فیبر هستند. نکته جالب توجه اینست که میزان فیبرهای محلول و نامحلول در آنها متفاوت است. گندم حاوی فیبرغیر محلول بیشتری نسبت به جو دوسر است، که این امر به جلوگری از یبوست کمک می کند. در حالی که جو دو سر دارای فیبر محلول بیشتری است، که این عامل(فیبر محلول بیشتر) به پایین آمدن سطح کلسترول خون کمک می کند. در جریان خون، کلسترول به صورت کلسترول خوب ( HDL ) و کلسترول بد (LDL) وجود دارد. کلسترول LDL، به احتمال زیاد باعث حمله قلبی می شود. فیبر محلول موجود در جو دوسر، مشخصاً به کاهش سطح کلسترول LDL (این کلسترول خطر حملات قلبی را افزایش می دهد) کمک می کند.
علاوه بر جو دوسر که منبع خوبی از فیبر محلول است، غلات کامل، میوه ها، سبزیجات ، لوبیا و سایر دانه ها نیز حاوی فیبر محلول هستند. در بسیاری از محصولاتی که از جو دو سر یا سایر غلات ساخته می شوند، مقدار زیادی از فیبر طی فرآیندهای مختلف از بین می رود، بنابراین فقط غلات کامل و محصولات به دست آمده از غلات کامل، منبع خوبی از فیبر هستند.

منبع: WWW.DRMIRKIN.COM (http://www.majid-zamani.com/forums/redirect-to/?redirect=http%3A%2F%2FWWW.DRMIRKIN.COM)

[مهدی قلندری]

تأثیر حبوبات در کاهش وزن

http://img.tebyan.net/big/1385/11/15610716219911321352366112010202921746177.jpg

چرا ما باید از غذاهای تهیه شده از حبوبات نظیر انواع لوبیا، عدس، نخود، ماش و لپه استفاده کنیم؟
حتی بعضی از افرادی که استطاعت خرید گوشت‌ را ندارند نیز ترجیح می‌ دهند که بیشتر از غذاهای تهیه شده از گوشت‌های پُرچرب و غذاهای آماده‌ ی سریع نظیر پیتزا، همبرگر، مرغ ‌های سرخ شده و کباب‌های پُرچرب استفاده کنند، در حالی که از خوراکی‌ های تهیه شده از حبوبات مانند: خوراک لوبیا، عدسی ، انواع آش ‌های سنتی، آب گوشت کم‌ چرب یا خورش ‌های همراه با حبوبات مانند خورش قیمه یا قورمه سبزی در وعده ‌های غذایی خود کمتر مصرف کنند.
شیوع بیماری های غیرواگیر نظیر چاقی ، اختلال چربی‌ های‌ خون، دیابت، پوکی استخوان، پُرفشاری خون و سرطان خون، امروزه در نوجوانان و بزرگسالان افزایش یافته است؛ ‌طوری که بر اساس نتایج به‌ دست آمده از مطالعه ‌ی قند و چربی در تهران، 18درصد از نوجوانان، 57 درصد از مردان و 6/67 درصد زنان به اضافه وزن یا چاقی مبتلا هستند.
همچنین نتایج مرحله ‌ی دوم این مطالعه نیز حاکی از روند رو به افزایش چاقی است که از عوامل خطرساز بیماری‌ های قلبی-عروقی و دیگر بیماری ‌های غیرواگیر می باشد.
بنابراین، داشتن یک برنامه‌ ی غذایی سالم برای پیشگیری از چاقی و دیگر بیماری‌ های غیر واگیر ضروری است.
مطالعات متعددی نشان داده‌اند که مصرف حبوبات از بروز بیماری‌ های غیر واگیر مانند چاقی، بیماری ‌های قلبی-عروقی، دیابت و انواع سرطان‌ها پیشگیری می‌ کند.
لازم است بدانید پیشرفت این ‌گونه بیماری‌ ها بسیار تدریجی و آرام است و ممکن است حدود 30- 10سال طول بکشد.



حبوبات و کاهش وزن:
مصرف حبوبات به ‌دلیل دارا بودن فیبر زیاد، حجم زیادی از معده را پُر می ‌کند، موجب احساس سیری شده و به کاهش وزن کمک می‌ کند و سبب می ‌شود کمتر غذا بخوریم .
به دلیل آن که قند موجود در حبوبات (یعنی انرژی آن) به تدریج آزاد می‌ شود، دیرتر گرسنه می ‌شویم (یعنی احساس سیری طولانی‌ تر)، در حالی که غذاهایی مانند نان ‌های سفید (باگت، لواش و نان ‌های فانتزی)، سیب ‌زمینی، برنج و شکر به سرعت هضم شده و قند یا انرژی موجود در آنها به سرعت آزاد می ‌شود و زودتر گرسنه می ‌شویم.
لازم است بدانیم فیبرها، الیاف گیاهی هستند و در میوه‌ها، سبزی ‌ها و حبوباتی که روزانه مصرف می‌ کنیم به مقدار فراوانی وجود دارند. آنها در بدن انسان انرژی تولید نمی کنند، ولی مصرف آن‌ها موجب عملکرد بهتر دستگاه گوارش می ‌شود.
مطالعات نشان داده‌اند که مصرف حبوبات می ‌تواند بر رفتارهای غذایی ما نیز تأثیر بگذارد؛ بدین ترتیب که اگر در یک وعده‌ی غذایی از حبوبات استفاده کنیم، تمایل به انتخاب مصرف غذاهایی داریم که مانند حبوبات انرژی آنها دیرتر آزاد می ‌شود. این امر موجب می ‌شود که در مجموع، برنامه ‌ی غذایی با انرژی کمتر (کم کالری) داشته باشیم؛ در حالی که مصرف غذاهایی که انرژی آنها به سرعت آزاد می ‌شود، مانند نان‌ های سفید، انواع شیرینی و شکر موجب می‌ شود که وعده‌ی غذایی بعدی در زمان کوتاه ‌تری مصرف شود و در این وعده این نوع غذاها انتخاب شده و انرژی زیادتر از نیاز بدن، مصرف شود که می‌ تواند موجب چاقی یا بروز دیابت نوع 2 شود.
کاهش وزن اضافی و حفظ آن نیز به انتخاب غذاهای غنی از مواد مغذی که موجب احساس سیری شوند، بستگی دارد. در ضمن انرژی کافی فراهم کرده و احساس گرسنگی زود هنگام ایجاد نمی کند.
انواع حبوبات گروه غذایی هستند که این خاصیت را داشته و منبع خوب پروتئین، ویتامین ها و مواد معدنی ضروری، کم ‌چربی، کم نمک، بدون کلسترول و سرشار از فیبر بوده و انرژی کمی دارند.
هر لیوان حبوبات پخته حاوی 15 گرم فیبر است که بیشتر از نیمی از نیاز روزانه ‌ی انسان به فیبر را بر طرف می ‌کند.

فیبرها در بدن انسان انرژی تولید نمی‌ کنند، ولی کارهای مفیدی انجام می ‌دهند:
- مقدار بالای فیبر موجود در حبوبات، موجب پایین آمدن قند خون در افراد دیابتی می ‌شود.
- همچنین فیبر موجود در حبوبات که از انواع فیبرهای محلول است، موجب کاهش سطح کلسترول خون می ‌شود که یکی از عوامل خطر عمده ‌ی بیماری‌های قلبی- عروقی است.
- فیبر موجود در حبوبات از بروز ناراحتی‌ های گوارشی مثل بواسیر و یبوست پیشگیری می‌ کند.
- جانشینی پروتئین سویا با گوشت قرمز در غذاها می ‌تواند موجب کاهش سطح چربی‌ های خون شود. حبوبات، دارای ترکیبات "سلامتی بخش" نظیر فلاوونوئیدها، تانن، آنتوسیانین، مهارکننده‌های پروتئاز، اسید فیتیک و ساپونین هستند. این ترکیبات جزو مواد مغذی ضروری نیستند، ولی می‌ توانند در پیشگیری از انواع سرطان‌ ها و دیگر بیماری‌ های غیر واگیر موثر باشند.
- با مصرف حبوبات، دریافت فیبر و فولات (یکی از ویتامین‌های گروه B ) افزایش می ‌یابد که در کاهش خطر بیماری قلبی- عروقی موثرند.

فیروزه ی حسینی- کارشناس تغذیه

[مهدی قلندری]

ارزش حبوبات در رژیم سالم

http://img.tebyan.net/big/1385/11/129527322953919625534157983515212657131.jpg

با توجه به آن که چاقی زمینه ‌ساز بروز انواع سرطان مانند سرطان سینه، روده ‌ی بزرگ، پروستات ، آندومتر( رحم)، کلیه و کیسه‌ ی صفرا؛ بیماری‌ های غیر واگیر مانند دیابت نوع 2 و قلبی- عروقی است، لزوم استفاده از برنامه ‌ی غذایی سالم که از حبوبات و غلات کامل یعنی نان ‌های تهیه شده از آرد سبوس دار مانند سنگک، تافتون و بربری، انواع گوشت ‌های سفید مانند مرغ و ماهی، فرآورده ‌های شیری (شیر، ماست و پنیر)، روغن ‌های گیاهی مایع، مغز‌ها (آجیل)، سبزی‌ ها و میوه‌ها تشکیل شده باشد؛ ضروری به نظر می رسد.
تحقیقات نشان داده است، احتمال ابتلا به سرطان روده‌ ی بزرگ، پروستات و بروز بیماری ‌های قلبی- عروقی و دیابت نوع 2 در افرادی که دو بار یا بیشتر در هفته از حبوبات استفاده می ‌کنند، کمتر از افرادی است که یک بار در هفته از آن استفاده می ‌کنند یا برنامه ‌ی غذایی آن‌ها سرشار از غذاهای پُرچرب، سرخ شده، غلات تصفیه شده مانند نان‌ های سفید و شیرینی‌ هاست.
http://img.tebyan.net/big/1385/11/239294220816246101221232249142198184247191249.jpg

حبوبات در ردیف سوم هرم غذایی در کنار گروه گوشت ‌ها، تخم‌ مرغ، آجیل (مغزها) قرار می ‌گیرند و مصرف روزانه ‌ی 3- 2 واحد از این گروه توصیه شده است.
هر واحد این گروه معادل 90- 60 گرم گوشت قرمز یا مرغ یا ماهی پخته شده، یک لیوان حبوبات پخته، یک عدد تخم‌مرغ ، 20عدد بادام ‌زمینی ، 12عدد بادام، 2 قاشق غذاخوری کنجد و 12 عدد آجیل مخلوط است.
مصرف روزانه ی حبوبات در رژیم غذایی مردم مناطق مدیترانه ‌ای (کشورهای اسپانیا، پرتغال، یونان، جنوب فرانسه، سوریه، فلسطین اشغالی، جزیره‌ ی کرت، بخش‌هایی از ایتالیا) که کمتر از مردم شمال اروپا، آمریکا و دیگر کشورهای در حال توسعه، دچار بیماری ‌های قلبی- عروقی و برخی سرطان‌ ها می ‌گردند، توصیه شده است.
البته باید یاد آور شویم که با توجه به مزایای حبوبات، مصرف آن به تنهایی در هر روز موجب یک برنامه ی غذایی با کفایت نمی ‌شود، زیرا انواع ویتامین‌ها و مواد مغذی ضروری که در گوشت‌ها، سبزی‌ها، میوه‌ها و فرآورده‌های شیری وجود دارد، در آنها موجود نیست.

چند نکته‌ی مهم برای طبخ حبوبات در انواع خورش‌ها و آش‌های سنتی:
- حبوبات را چند ساعت قبل از پخت در مقدار کافی آب خیس کنید و سپس آب آن را دور بریزید.
- حبوباتی را که در زمان‌های مختلف خریده‌اید، با هم مخلوط نکنید، به این دلیل که قدیمی‌ها خشک ‌تر شده و به زمان طولانی تری برای پخت احتیاج دارند.

فیروزه حسینی- کارشناس تغذیه

[مهدی قلندری]

ارزش غذایی برنج

http://img.tebyan.net/big/1385/11/21221922424698217216103228919102554852164.jpg

برنج از غلات بسیار مغذی و پُر مصرف ‌ترین غذای دو سوم جمعیت جهان محسوب می ‌شود. ویژگی‌ های خاص برنج، آن را به یک ماده‌ی غذایی پُر مصرف، برای تأمین نیازهای غذایی تبدیل کرده است.
هر نیم لیوان برنج سفید حاوی 103 کالری و هر نیم لیوان برنج قهوه‌ای حاوی 108 کالری است. برنج فاقد چربی، کلسترول، گلوتن و سدیم می‌باشد. هضم این ماده‌ی غذایی بسیار آسان است.

ارزش ترکیبات تشکیل ‌دهنده‌ ی برنج:
کربوهیدرات‌ها
کربوهیدرات‌ های ساده و پیچیده‌، بخش مهمی از رژیم غذایی فرد را تشکیل می ‌دهند. بیشترین مقدار انرژی بدن از این منبع غذایی تامین می ‌شود. حداقل نیمی از کالری مصرفی، باید از کربوهیدرات‌های پیچیده مانند برنج تأمین گردد. قندها، نشاسته و فیبرها نیز اشکال دیگری از کربوهیدرات‌ها هستند.
کربوهیدرات‌های ساده، قندهایی مانند گلوکز، فروکتوز، لاکتوز و ساکاروز هستند و از کربوهیدرات‌های پیچیده می ‌توان به نشاسته، گلیکوژن و فیبرها اشاره کرد. این ترکیبات، به شکل زنجیر طویلی متشکل از کربوهیدرات‌های ساده مثل گلوکز هستند. شکل ذخیره‌ای کربوهیدرات‌ها در گیاهان، به‌ صورت نشاسته و در انسان به ‌صورت گلیکوژن می ‌باشد.
برنج غذایی از دسته ‌ی کربوهیدرات‌های پیچیده است که نسبت به غذاهای کربوهیدراتی ساده، حاوی ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبر بیشتری می‌ باشد.
برنج دارای کربوهیدرات زیادی است(3/32- 5/25 گرم کربوهیدرات در هر 100 گرم برنج پخته).در واقع 90 درصد کالری برنج ناشی از کربوهیدرات آن است و در هرم غذایی جزء گروه "نان و غلات" محسوب می شود.



فیبر رژیمی
تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف حداقل 25 گرم فیبر در روز، خطر ابتلا به بیماری‌ های مزمن را کاهش می ‌دهد.
غذاهای غنی از فیبر، به بهبود عملکرد روده‌ها کمک کرده و درصد ابتلا به بیماری‌ های روده‌ای را کاهش می ‌دهد.
یک دوم فنجان برنج سفید حاوی 3/0 گرم فیبر رژیمی است، در حالی که همین‌ مقدار برنج قهوه‌ای حاوی 8/1 گرم فیبر رژیمی می ‌باشد (تصویر بالا برنج سفید و قهوه ای را نشان می دهد).

پروتئین
پروتئین‌های موجود در رژیم غذایی، اسیدهای آمینه ‌ی لازم را برای ساخت و نگهداری بافت‌ها، آنزیم‌ها و برخی هورمون‌های بدن فراهم می‌ آورند. بسیاری از عوامل تنظیم ‌کننده‌ی فرآیندهای بدن، پروتئینی هستند. ضمناً این ترکیبات می ‌توانند به عنوان منبع انرژی عمل کنند.
پروتئین‌ها از زنجیره‌هایی با واحدهای اسید آمینه ‌ای تشکیل شده اند. بدن انسان قادر به ساخت اسیدهای آمینه‌ ی ضروری نمی‌ باشد. به این دلیل این دسته از اسیدهای آمینه‌، باید از طریق رژیم غذایی وارد بدن شوند. در حین ساخت پروتئین در بدن، حضور هر 8 اسید آمینه ‌ی ضروری به شکل همزمان ضروری است.
اگر چه برنج منبع غنی ‌ای از پروتئین به ‌شمار نمی ‌رود(5/2- 2 میلی ‌گرم پروتئین در هر فنجان برنج پخته)، ولی کیفیت پروتئینی آن از سایر غلات بالاتر می ‌باشد.
ارزش بیولوژیکی، معیاری برای سنجش کیفیت پروتئین است و بیان می کند که چه مقدار از نیتروژن موجود در پروتئین خورده شده، در بدن حفظ می ‌شود.
کامل ‌ترین پروتئین غذایی با چنین استانداری (ارزش بیولوژیکی برابر 100)، پروتئین تخم ‌مرغ می ‌باشد که به‌ عنوان پروتئین مرجع توسط FAO* (سازمان جهانی خواربار و کشاورزی) در نظر گرفته شده است.
ارزش بیولوژیکی پروتئین برنج، 86 است. برای مثال، ارزش بیولوژیک پروتئین فیله‌ ی ماهی 90- 75 و پروتئین ذرت 40 می‌باشد.
پروتئین‌های که ارزش بیولوژیکی بالای 70 دارند، به ‌عنوان پروتئین‌هایی با کیفیت قابل قبول در نظر گرفته می‌ شوند.

چربی
برنج حاوی مقدار بسیار ناچیزی چربی می باشد(2/0 گرم چربی در یک دوم فنجان برنج سفید پخته شده). بدن انسان قادر است تمام اسیدهای چرب (واحد تشکیل‌‌دهنده چربی) مورد نیاز خود، به جز اسید لینولئیک را بسازد. این اسید چرب (اسید لینولئیک) حدود 30 درصد از کل اسیدهای چرب موجود در برنج را شامل می ‌شود.
برنج فاقد کلسترول است (کلسترول خاص چربی‌های حیوانی است) و با توجه به درصد بسیار پایین چربی، یک غذای فوق‌العاده در تمام رژیم‌های غذایی محسوب می ‌گردد.

[مهدی قلندری]

مواد غنی ‌کننده در برنج

http://img.tebyan.net/big/1385/11/253518916962102132758801095430185144220.jpg

برنج به شکل طبیعی حاوی تیامین، نیاسین و آهن است. البته در حین آسیاب، مقداری از این مواد مغذی کاهش می ‌یابند. لذا در آمریکا برای رساندن ارزش تغذیه ‌ای فرآورده‌ی آسیاب شده به سطح ارزش تغذیه ‌ای برنج کامل قهوه‌ای، آن را با تیامین، نیاسین و آهن غنی می ‌کنند. مضاف بر این که تمام برنج‌ها با اسید فولیک نیز غنی شده‌اند.
وزارت غذا و داروی آمریکا (FDA )، سطح مجاز برای غنی ‌سازی توسط این ریزمغذی‌ ها را به شرح زیر ‌عنوان نموده است: 2میلی ‌گرم تیامین، 13 میلی‌ گرم آهن، 16میلی ‌گرم نیاسین و 7/0 میلی‌ گرم اسید فولیک برای هر 450 گرم برنج خام.
از آن جایی که مخلوط این ریزمغذی‌ ها به شکل پوششی بر روی دانه‌ های برنج قرار می ‌گیرد، توصیه می ‌شود قبل از پخت، برنج به دفعات زیاد شسته نشود و یا در حین پخت، آن را آبکش نکنند، چرا که ریزمغذی ‌هایی که به شکل غنی ‌کننده‌ها استفاده شده‌اند، به همراه سایر ویتامین ‌های محلول در آب و نیز مواد معدنی به این ترتیب از بین می روند.

ویتامین ها:

اسید فولیک
اسید فولیک جزو خانواده‌ی ویتامین ‌های گروه B است که مصرف آن خصوصاً در دوران بارداری، جهت جلوگیری از وقوع نقص‌های مغزی و عصبی در جنین توصیه می‌ گردد. نقش اسید فولیک در بلوغ گلبول‌های قرمز و در ساخت DNA و RNA ثابت شده است.
مقدار توصیه شده‌ی اسید فولیک برای مصرف بزرگسالان، حدود 400 میکرو گرم در روز است.
اسید فولیک در سبزی‌ های برگی شکل سبز و نیز در غلات غنی شده مثل برنج وجود دارد. برای مثال نصف لیوان برنج سفید غنی شده، حاوی 8 درصد کل مقدار اسید فولیک مورد نیاز روزانه‌ ی بدن می‌ باشد.

تیامین
تیامین (ویتامین B1 ) به شکل جزیی از یک کوآنزیم، در تبدیل گلوکز به انرژی نقش دارد. عملکرد تیامین موجب سلامت مغز، قلب و اشتهای خوب می‌ گردد.
از آن جایی که بدن قادر به ذخیره سازی تیامین نمی ‌باشد، لذا وجود آن در رژیم غذایی روزانه ضروری است.
نصف لیوان برنج پخته شده‌ ی سفید و قهوه‌ای، به ترتیب حاوی 6 و 7 درصد از کل مقدار تعیین شده‌ ی مورد نیاز روزانه به تیامین می ‌باشد.

ریبوفلاوین
برنج حاوی مقدار کمی ریبوفلاوین (ویتامین B2) است که برای تولید انرژی و حفظ بافت پوست و چشم ضروری می‌ باشد.
نصف لیوان برنج قهوه‌ای پخته، 1درصد از کل مقدار ریبوفلاوین مورد نیاز روزانه ‌ی بدن را تامین می ‌کند.

نیاسین
نیاسین (ویتامین B3) نیز برای تبدیل گلوکز به انرژی لازم است. همچنین وجود آن برای سلامت پوست و عملکرد مناسب دستگاه گوارش و سیستم عصبی ضروری است.
نصف لیوان برنج قهوه‌ای و سفید پخته شده به ترتیب 8 و 6 درصد از کل مقدار نیاسین مورد نیاز روزانه ‌ی بدن تامین می‌ کنند.

ویتامین E
ویتامین E، محلول در چربی است که ویتامین A و اسیدهای چرب ضروری را از خطر اکسیداسیون در سلو‌ل‌ها و بافت‌های بدن حفظ می ‌نماید.
نصف لیوان برنج، حاوی مقدار ناچیزی ویتامین E می ‌باشد.


املاح:

کلسیم
کلسیم برنج بسیار کم است. کلسیم از عناصر ضروری در ساخت دندان و استخوان و نیز ضروری برای عملکرد عضلات است و تا کلسیم وجود نداشته باشد، حرکت امکان پذیر نمی باشد.
انتقال پیام های عصبی با واسطه ی یون کلسیم صورت می گیرد وکلسیم در یکی از مراحل انعقاد خون دخیل است.

آهن
بیشترین منبع آهن در بدن، هموگلوبین‌ها هستند. هموگلوبین ترکیبی از آهن (هم) و یک پروتئین (گلوبین) است که نقش آن اکسیژن رسانی به بافت‌ها می‌ باشد. از این رو واکنش‌های اکسیداسیون در سلول‌ها به وقوع می ‌پیوندد.
از طرف دیگر، آهن از اجزای تشکیل دهنده ‌ی بسیاری از آنزیم‌ها ست که برای تبدیل گلوکز و اسیدهای چرب به انرژی لازم می ‌باشد.
نصف لیوان برنج پخته شده ‌ی سفید و قهوه‌ای، به ترتیب 7و 8 درصد از کل نیاز روزانه به آهن را تامین می ‌کنند.

فسفر
فسفر، در سوخت و ساز بدن و در ساخت استخوان و دندان نقش کلیدی دارد.
نصف لیوان برنج پخته شده‌ی قهوه‌ای و سفید، به ترتیب 8 و3 درصد از کل نیاز به فسفر را تأمین می ‌کند.

پتاسیم
برای تولید پروتئین‌ها، عملکرد آنزیم‌ها در سلول‌ها و نیز برای حفظ تعادل مایعات در بدن، پتاسیم لازم است.
نصف لیوان برنج پخته شده‌ی قهوه‌ای و سفید به ترتیب 1درصد و مقدار بسیار ناچیزی از نیاز روزانه به پتاسیم را تامین می‌ کنند.

سدیم
سدیم به حفظ تعادل مایعات بدن، عملکرد طبیعی عصب و ماهیچه کمک می ‌کند و وجود آن برای حفظ سلامت لازم است.
غلاتی مانند برنج، به ‌طور طبیعی سدیم کمی دارند. در واقع برنج سفید هیچ سدیمی ندارد. محتوای سدیمی برنج پخته شده به مقدار سدیم موجود در آب پخت آن و مقدار نمک مصرفی در پخت آن بستگی دارد. با این تفاسیر، برنج غذای خوبی برای رژیم‌های بدون سدیم (نمک) است.

نسرین مؤید نیا- کارشناس‌ارشد صنایع غذایی

[مهدی قلندری]

غنی ‌سازی آرد گندم با آهن

http://img.tebyan.net/big/1385/11/6165282041176924323579198144772161224257.jpg

غنی ‌سازی مواد غذایی با ویتامین‌ها و املاح برای پیشگیری و درمان بیماری‌ های ناشی از برخی ریزمغذی ‌ها مفید است. بهترین راه برای گسترش و پیشرفت در غنی‌ سازی، انتخاب ماده ی غذایی مناسب است.

ویژگی‌ های ماده ی غذایی مناسب برای غنی ‌سازی
1- غذای عمده ‌ی مردم منطقه باشد.
2- هزینه‌ ی تهیه ‌ی آن بالا نباشد.
3- غنی‌ سازی در طعم غذا تغییر محسوسی ایجاد نکند.
4- این غذا بیشتر توسط گروه‌های در معرض خطر(آسیب پذیر) استفاده شود.

مهم ترین ماده غذایی برای غنی سازی در ایران
بهترین غذای انتخابی در کشور ما آرد گندم است. بر اساس تحقیقات، حدود نیمی از انرژی مصرفی روزانه‌ ی مردم کشور ایران و کشورهای همسایه از طریق نان گندم تأمین می ‌شود. علاوه بر این، گندم بیشترین تولید و مصرف غلات در جهان را به خود اختصاص داده است.
آرد گندم منبع خوبی از تیامین (ویتامین B1)، ریبوفلاوین (ویتامین B2)، نیاسین (ویتامین B3)، پیریدوکسین (ویتامین B6)، فولات ، ویتامین E، آهن و روی می ‌باشد.
بیشتر مواد مغذی در لایه‌های خارجی دانه ‌ی گندم، یعنی سبوس آن وجود دارند. به همین دلیل در طول فرآیند آسیاب مقدار این مواد کاهش می‌ یابد.
برای جبران مواد از دست رفته، آرد گندم در کشورهای توسعه یافته با تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین و آهن و در برخی کشورها حتی با کلسیم، فولات، ویتامین A و D غنی ‌سازی می ‌شود.

غنی ‌سازی آرد گندم با آهن
براساس بررسی ‌های صورت گرفته بیشترین کمبود ریزمغذی‌ها در سطح جهان به آهن اختصاص دارد که باعث ابتلای درصد زیادی از افراد جامعه به کم‌ خونی ناشی از فقرآهن شده است. در نتیجه همواره شخص و جامعه، آسیب‌های اقتصادی- فرهنگی زیادی را متحمل می ‌شوند.


علل ابتلا به کم‌ خونی فقرآهن
- دریافت ناکافی غذاهای حاوی آهن
- جذب ناکافی آهن در بدن
- رعایت نکردن اصول بهداشتی
- عدم دسترسی به امکانات بهداشتی
- پایین بودن سطح سواد و آگاهی
مواد غذایی حاوی تانن‌ مانند چای، و وجود فیتات در نان تخمیر نشده، جذب آهن را کاهش می‌دهند. ولی مصرف غذاهای حاوی ویتامین C جذب آهن را بالا می ‌برد.

عوارض کم‌ خونی
ضعف، کاهش مقاومت بدن در برابر عفونت، کم ‌اشتهایی، عدم تمرکز، کاهش قدرت یادگیری، کاهش توان‌ کاری و بالاخره عوارض نامطلوب اقتصادی- سیاسی و فرهنگی از عواقب کم‌ خونی می ‌باشد.
کم ‌خونی در زنان ‌باردار به تاخیر در رشد رحم و افزایش مرگ و میر جنینی، تولد نوزادان با وزن کم و کاهش شدید سطح هموگلوبین و هماتوکریت، و در نهایت به افزایش مرگ و میر منجر می ‌گردد.

سیاست ‌گذاران در زمینه ‌ی جبران فقر آهن باید متوجه نکات زیر باشند:
- ممکن است دریافت آهن کافی باشد، ولی جذب آن کم باشد.
- در اغلب موارد، فراهم زیستی آهن کم است و به همین دلیل جذب نمی‌ شود.
- عفونت‌های انگلی روده‌ در فقر آهن دخالت دارند.
- مواد غذایی حاوی تانن‌ها مانند چای و وجود فیتات در نان تخمیر نشده، جذب آهن را مختل می‌ کند.
- غذاهای حاوی ویتامین C جذب آهن را بالا می ‌برد.

راه های جلوگیری از کم خونی ناشی از فقر آهن
- دریافت کافی آهن
- بالا بردن جذب آهن
- کاهش میزان آهنی که به دلایل مختلف از دست می ‌رود (بیماری‌ های انگلی، خونریزی و...)

راهکارهای مبارزه با کمبودهای غذایی
- مکمل یاری (SUPPLEMENTATION)
- تعدیل و تنوع غذایی (DIVERSIFICATION AND MODIFICATION DIETARY)
- آموزش تغذیه (NUTRITION EDUCATION)
- غنی ‌سازی (FORTIFICATION)
روش‌ غنی‌ سازی، نگرش مناسب و مطمئن برای حل مساله‌ ی کمبود برخی ریزمغذی‌ها است.



فرآیند غنی ‌سازی آرد گندم با آهن
ترکیب مورد استفاده برای غنی ‌سازی آرد گندم با آهن، سولفات فرو می ‌باشد که می ‌توان به نسبت 30 PPM استفاده نمود. در صورت استفاده از عنصر آهن باید 60 PPM استفاده شود. سولفات فرو نسبت به عنصر آهن از کیفیت تغذیه‌ای بالاتری برخوردار است.
هزینه ‌ی کلی غنی ‌سازی نان با آهن تقریباً حدود 03/0 دلار آمریکا به ازای هرشخص در 1سال زندگی او می ‌باشد که حدود 2 دلار به ازای هر نفر در کل عمرش هزینه دارد. این در حالی است که سود اقتصادی گسترش این تولیدات در منطقه، حداقل 15000 دلار آمریکا به ازای هر نفر در طول زندگی ‌اش می ‌باشد.

مراحل فرایند شامل موارد زیر است:
1- افزودن ریزمغذی‌ ها به آرد گندم در انتهای فرآیند آسیاب گندم.
در این روش ساده، ابتدا ریزمغذی‌ها را با هم مخلوط و در انتهای آسیاب به آرد گندم اضافه می ‌کنند.
2- افزودن ریزمغذی‌ های مورد نیاز به خمیر نان، قبل از پخت.

غنی سازی آرد در ایران
طی سالیان متمادی در کشورهای پیشرفته مانند آمریکا و کانادا و ... غنی ‌سازی به‌ صورت همگانی صورت گرفته است که نتایج مثبتی به همراه داشته است. برای اولین بار در کشور ایران در شهر اصفهان، طرح پایلوت غنی ‌سازی آرد مصرفی با آهن، با حمایت سازمان بهداشت جهانی و صندوق کودکان ملل متحد انجام شد که نتایج آن زمینه‌ ساز تحقیقات و بررسی‌های بعدی گردیده است.
به امید این که در کشور با کمک مطالعات و تحقیقاتی که صورت گرفته، غنی ‌سازی به عنوان یک فعالیت مثبت اصولی صورت گیرد و نتایج فراوان آن را شاهد باشیم.

دکتر سید مرتضی صفوی- فوق تخصص تغذیه

[مهدی قلندری]

ثر دانه های خوراکی : اثر کنجد، تخم کدو حلوایی و آفتابگردان در پیشگیری از سرماخوردگی

مصرف دانه کنجد ، تخم کدو حلوایی و آفتابگردان به دلیل داشتن اسید چرب امگا 6، در پیشگیری از ابتلا به عفونت‌های سرماخوردگی موثر است.
دکتر حسام عشایری متخصص داخلی در خصوص علایم سرماخوردگی گفت: این علایم شامل: گلودرد، عطسه، سرفه، گرفتگی بینی، خستگی، اختلالات خواب و درد دست و پا می ‌باشد.
وی به برخی راه کارها جهت کاهش علایم سرماخوردگی اشاره و عنوان کرد: به هنگام سرماخوردگی، استراحت زیاد، مصرف فراوان مایعات و قرقره کردن آب نمک ولرم به بهبود علایم می ‌انجامد.
این متخصص با اشاره به اینکه در حال حاضر بسیاری از افراد درگیر سرماخوردگی و اطرافیان آنها در معرض ابتلا به این بیماری هستند، اظهار داشت: در این راستا مصرف منابع غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 کمک بسیار موثری در کاهش بروز عفونت‌های ویروسی است.
دکتر عشایری ماهی قباد، قزل آلا و ساردین و نیز روغن شاهدانه را منابع خوب امگا 3 دانست و تصریح کرد: مصرف این مواد خصوصاً در ماه‌های سرد سال از ابتلا به سرماخوردگی و آنفلوآنزا و عوارض ناشی از آنها پیشگیری می ‌کند.
وی کمبود یکی از ویتامین‌های گروه ب به نام پانتوتنیک اسید را موجب بروز عفونت‌های مکرر دستگاه تنفسی فوقانی دانست و گفت: این منبع مهم غذایی به راحتی با مصرف غلات سبوس‌دار و حبوبات برای بدن می شود و خطر ابتلا به عفونت‌های دستگاه تنفسی را کاهش می ‌دهد.
این متخصص در پایان سیر را به دلیل داشتن آهن، روی و آلیسین سبب تقویت سیستم ایمنی و کاهش خطر ابتلا به عفونت‌های ویروسی دانست.

منبع : دنیای سلامت

[مهدی قلندری]

نان سنتی یا صنعتی؟

متولیان و متخصصان آرد و نان در كشور، دهه‌های پرنشیب و فرازی را در جهت بهبود كیفیت نان، مسئله بغرنج یارانه‌ها، ضایعات، قیمت نان، بهداشت نانوایی ‌ها، آموزش نانوایان و نهایتاً تقابل بین نان صنعتی و سنتی داشته‌اند.



مهم‌ترین نان‌های سنتی ما ایرانیان كه مورد استقبال عامه مردم است شامل نان سنگك، تافتون، بربری و لواش است. اكثر این نان‌ها اگرچه مورد علاقه مردم هستند، ولی مشكلات زیادی دارند که شامل موارد زیر است:
ضایعاتشان زیاد است؛
شرایط تولید غیربهداشتی است؛
هزینه‌های تولید بالاست؛
خمیر خوب تخمیر نمی‌شود؛
اغلب جوش شیرین به جای مخمر مورد استفاده قرار می‌گیرد؛
به‌دلیل تخمیر ناكافی جذب كلسیم و آهن را در بدن مختل می‌كنند؛
ممكن است به‌دلیل شرایط نامناسب تولید مشكلاتی را به مصرف‌كننده تحمیل كند(آلودگی‌های محیط)؛‌
به روش صحیح عرضه نمی‌شود و ممكن است بعد از تولید آلوده شود؛
كارگران در این مكان‌ها با الزاماتی كه باید رعایت كنند آشنا نیستند و گاهی بهداشت فردی رعایت نمی‌شود؛
و بالاخره این‌كه مشتری باید وقت زیادی را برای خرید صرف كند.
علاوه بر این مشكلات شناخته شده، مشكل مهم دیگری نیز در جریان تولید نان سنتی روز به روز بیشتر شده است و آن اینكه دولت بابت آرد، یارانه ی سنگینی می‌پردازد، ولی این یارانه در دكان نانوایی نقش زیادی را در قیمت نان بازی نمی‌كند و تنها 7 تا 12 درصد هزینه تولید نان مربوط به آرد آن است، بنابراین در این معامله هم دولت ضرر می‌كند هم مردم.
امسال قرار است 27هزار میلیارد تومان یارانه برای نان اختصاص داده شود و این درحالی است كه در طول 10 سال، یارانه نان حدود 7 برابر یا 600 درصد رشد داشته است! مبلغ كمی نیست. ولی جالب است بدانیم با این سرمایه‌گذاری نه مردم راضی هستند و نه نانوایی‌های سنتی. چرا كه می‌گویند هزینه مغازه و دستمزدها روز به روز بالاتر رفته است و چون هدف دولت ثابت نگه داشتن قیمت نان است، بنابراین نانوا خود را در قیاس با سایر مشاغل مغبون حس می‌كند.
از طرفی، چون آرد نانوایی‌های سنتی هر كیلو 75 ریال داده می‌شود و همین آرد برای نان‌های حجیم یا به ‌اصطلاح فانتزی 450 ریال و برای مصارف غیرنانوایی‌ها قیمت 2800 ریال، بنابراین ممكن است همین اختلاف قیمت موجب شود كه نانوایی راه‌های دیگری را برای كسب درآمد در پیش گیرند. مردم هم به دلایل متعدد از جمله چهره غیربهداشتی نانوایی‌ها و تمام نكاتی‌كه اشاره شد (گه ‌گاهی متخصصین تغذیه نیز به آن اشاره می‌كنند)، از این روند راضی نیستند.

نان صنعتی چه نانی است؟
نان صنعتی اصطلاحی است كه مردم را به یاد دستگاه‌های دوار تولید نان می‌اندازد كه در جامعه به نام نان ماشینی مشهور شد. بعضی از افراد با توجه به اینكه تصور می‌كردند دولت برای تسریع در پخت نان آن هم با كیفیت نامطلوب این دستگاه‌ها را حمایت می‌كند، لفظ «نان متری» و «فتوكپی» رابرای این‌گونه نان‌ها بكار می‌بردند و به هرحال استقبالی از آنها به‌عمل نیامد.
اما اگر واقعاً در پروسه تولید نان بخواهیم از صنعت نان كمك بگیریم، به نانی باید نان صنعتی بگوییم كه از ابتدای خط تولید كه آرد وارد سامانه می‌شود تا انتها كه بسته بندی است، تقریباً بدون دخالت دست انجام شود؛ ضمن اینكه تخمیر مناسب روی خمیر انجام می‌گیرد و ارزش تغذیه‌ای نان هم حفظ می شود.
عده‌ای می‌پندارند نان‌های حجیم كه در كشور ما به نام نان فانتزی شهرت دارد، نان صنعتی است، اما این نان‌ها هم صنعتی نیستند و البته مشكلات خاص خودشان را دارند. اگرچه مزایای آنها نسبت به نان سنتی، رعایت نكات بهداشتی در نان، تولید و تخمیر مناسب است، ولی به هر حال در تهیه خمیر و بعضی از فرآیندهای نیروی انسانی دخیل است و مهم‌تر از همه اینكه اغلب نان‌های به‌اصطلاح فانتزی از آرد سفید تولید می‌شوند كه ارزش تغذیه‌ای كمی دارد و مقدار زیادی از املاح و ویتامین‌های آن در پروسه سبوس گیری از دست رفته است. ضمن اینكه ضایعات این نان‌ها به مراتب از نان‌های سنتی بیشتر است.
البته در بعضی از واحدهای پیشرفته در تولید این‌گونه نان‌ها، ابتكارات و خلاقیت‌هایی به كار برده اند، مثل: استفاده از سبوس، مخلوط كردن با آرد جو، استفاده از آرد كامل گندم، اضافه كردن پروتئین سویا و حتی استفاده از انواع سبزی که موجب شده مشتریان را راضی نگه دارند و مصرف‌كننده حق انتخاب داشته باشد. معمولاً این نان انتخاب شده توسط مشتری ضایعاتی ندارد و به‌ طور كامل مصرف می‌شود.
یكی از مشكلات دیگر در عرضه نان‌های حجیم یا فانتزی مشخص نبودن هویت تولید‌كننده است. شاهد هستیم كه این نان‌ها در كیسه‌ای نایلونی بدون هیچگونه شناسنامه‌ای از محل تولید به مغازه‌ها، رستوران‌ها، هتل‌ها و حتی بیمارستان‌ها می‌روند. اگرچه در 2 تا 3 سال اخیر بعضی از این واحدها بخشی از تولید خود را با شناسنامه در مغازه‌ها و خوار بار فروشی‌ها و سوپرها عرضه می‌كنند كه متأسفانه گاهی تاریخ تولید یا انقضا روی آن درج نمی‌شود.

[مهدی قلندری]

لوبياي خشك



نگاهي اجمالي به مواد مغذّي موجود در انواع لوبياي خشك ( كه در زير ذكر شده‌اند) به ما نشان مي‌دهد كه چرا لوبيا را گوشت فقرا نام نهاده‌اند و چرا انسان آن را از ديرباز براي تغذيه خويش مورد توجه قرار مي‌داده است. همه انواع لوبيا جزء حبوبات محسوب مي شوند و از نظر ارزش غذايي پس از غلات قرار دارند. علاوه بر اين، گياه لوبيا به راحتي در همه جا رشد مي‌كند و بدين جهت گياهي است واقعاً فنا ناپذير. انواع لوبيا منبع واقعي انرژي و مواد معدني مانند آهن، فسفر و پتاسيم و هم چنين پروتئين‌ها مي‌باشند، هر چند پروتئين‌هاي آن كامل نيستند. نكته جالب توجه ديگر در مورد انواع لوبيا اين است كه دانه بيشتر آنها فاقد چربي است و تنها ميزان بسيار ناچيزي سديم در خود نهفته دارد.