Mohsen
۱۳۸۸-۱۱-۰۱, ۰۱:۵۹ قبل از ظهر
موضوع نظارت بر عرضه مكمل‌هاي غذايي، موضوعي است كه هفته گذشته بار ديگر توسط معاون جديد غذا و داروي وزارت بهداشت مطرح شد. وي كه حدود 4 ماه پيش به اين سمت منصوب شده، در گفت‌و‌گو با خبرگزاري ايسنا، با تاكيد بر آن كه مكمل‌هاي غذايي تنها بايد در داروخانه‌ها عرضه شوند، گفت: پيش از اين، بخش واردات مكمل‌هاي غذايي به شدت بي‌نظم بود كه به منظور ساماندهي اين امر، بحث رسيدگي به مكمل‌ها از اداره «غذا» به اداره «دارو»ي وزارت بهداشت منتقل شد. دكتر احمد شيباني همچنين گفت: پيش از اين مكمل‌هاي غذايي در اداره غذاي وزارت بهداشت پيگيري مي‌شدند؛ ضوابط اداره غذا و مواد آرايشي بهداشتي نسبت به ضوابط حاكم بر دارو راحت‌تر است. از آنجا كه به نظر مي‌رسيد بحث واردات و عرضه مكمل‌ها مقداري بي‌نظم است، به منظور رسيدگي به اين مبحث، مكمل‌ها از اداره غذا به اداره دارو منتقل شد. بنابراين از اين پس ضوابطي كه براي دارو وجود دارد در مورد مكمل‌ها هم رعايت مي‌شود. وي ادامه داد: وزارت بهداشت با واردات اين محصولات مخالفتي ندارد اما بايد نظام‌مند باشد؛ چرا كه بسياري از اين مكمل‌ها توسط پزشك براي استفاده بيماران تجويز مي‌شوند و مكمل‌ها از جمله محصولاتي هستند كه اگر كيفيت مناسبي نداشته باشند به سلامت جامعه آسيب مي‌رساند. از طرف ديگر توليد مكمل‌هاي غذايي در داخل نيز در حال تقويت است.
اين مقام مسئول تاكيد كرد مكمل‌ها بايد از سوپرماركت‌ها و مكان‌هاي عمومي خارج شده و تنها در داروخانه‌ها عرضه شوند.
***
نحوه عرضه مكمل‌هاي غذايي و چرخه معيوب آن، موضوعي بوده كه در سال‌هاي گذشته بارها در همين هفته نامه به آن پرداخته‌ايم. درخصوص اظهارات معاون جديد غذا و داروي وزرات بهداشت نيز نكاتي بايد مورد توجه قرار گيرد كه در ادامه به آن مي‌پردازيم:
1ـ اولين آيين‌نامه راهنمايي و رانندگي در ايران در سال 1297 شمسي تدوين شده. در اين آيين‌نامه كالسكه، درشكه و گاري جزو وسايل نقليه عمومي و خصوصي به شمار رفته و در آن قيد شده، راننده هنگام روز در شهر و اماكن پرجمعيت ضمن حركت از سمت راست بايد با سرعت 15 كيلومتر در ساعت و در خارج شهر 25 كيلومتر در ساعت و شب‌ها با ساعتي 10 كيلومتر براند و يا اينكه در موقع نزديك شدن به حيوانات از قبيل اسب و قاطر كه طبعاً از صداي ماشين وحشت دارند از سرعت اتومبيل خود بكاهد و آرام حركت كند تا باعث وحشت و رم كردن حيوانات نشود.... بيايد فرض كنيم در سال 1388 همان آيين‌نامه رانندگي 97 سال پيش اجرا شود؛ چه اتفاقي مي‌افتد؟ آيا تصور چنين وضعيتي امكان پذير است؟ آنچه كه در وزرات بهداشت اتفاق مي‌افتد و مكمل‌ها يك روز از اداره غذا به اداره دارو منتقل مي شوند و روزي ديگر دوباره به دامان اداره غذا باز مي‌گردند، چيزي مشابه همان آيين‌نامه قديمي راهنمايي و رانندگي است كه امروزه ابداً قابل اجرا نيست. مكمل‌هاي غذايي، مصداق همان شترمرغي هستند كه نه شترند و نه مرغ برخي مكمل‌ها خواص دارويي دارند و برخي ديگر خواص غذايي اما در واقع نه غذا هستند و نه دارو. امروزه خيلي از پزشكان براي بيماران مبتلا به دردهاي مفصلي و آرتروز، گلوكز آمين تجويز مي كنند واين از مواردي است كه مكمل‌هاي غذايي كاربرد دارويي پيدا كرده‌اند، اما چند پزشك سراغ داريد كه در نسخه‌اش گلوتامين و bcaa تجويز كند؟ چه خوب بود اگر در وزارت بهداشت، در كنار اداره غذا و اداره دارو، اداره مكمل‌هاي غذايي هم ايجاد مي‌شد تا يكبار براي هميشه تكليف اين گروه هم مشخص شود.
2ـ اين براي نخستين بار نيست كه يك مقام مسئول بر عرضه مكمل‌هاي غذايي در داروخانه‌ها تاكيد مي‌كند. اما پيش از اين هم با دليل و برهان نوشته‌ايم كه به دلايل مختلف اين امر ميسر نيست و مهم‌ترين آن، بي‌ميلي داروخانه‌ها براي عرضه مكمل‌هاي غذايي است. مسئولين فني داروخانه‌ها عموماً شناخت چنداني از مكمل‌هاي غذايي ندارند و به جز چند داروخانه معدود، متاسفانه اطلاعاتشان در اين زمينه به روز نيست. از سوي ديگر داروخانه به هرحال يك بنگاه اقتصادي است و وقتي محصولات كوچكتر (مثل قرص و شربت) را با سود بيشتر و با دردسر به مراتب كمتر مي‌فروشد، تمايلي به فروش مكمل‌هاي چهار كيلويي با سود اندك را ندارد. وزارت بهداشت هم كه ابزاري براي اجبار داروخانه‌ها به فروش مكمل‌هاي غذايي ندارد، در نتيجه بازار قاچاق اين محصولات داغ‌تر از گذشته مي‌شود و نظارت بر آن‌ها كمتر.
3ـ آنچه كه امروز وارد كنندگان قانوني مكمل‌هاي غذايي را رنج مي‌دهد، قاچاق مكمل‌هاي غذايي است كه دكتر شيباني نيز در بخشي از اين گفت‌و‌گو به آن اشاره كرده. حال سوالي كه مطرح مي‌شود اين است؛ مگر با وجود صدها داروخانه در گوشه و كنار شهر، مشكل قاچاق دارو حل شده كه سپردن بازار مكمل‌هاي غذايي به داروخانه‌ها، مشكل قاچاق مكمل‌هاي غذايي را حل كند؟ آن‌هايي كه در خانواده‌شان بيمار درگير بيماري‌هاي خاص دارند، خوب مي‌دانند كه تهيه داروهاي كمياب در خيابان ناصرخسرو چقدر آسان‌تر از پيدا كردن آن در داروخانه‌هاست. سال‌هاست كه سيستم عرضه و پخش دارو، سياه‌چاله‌هايي دارد كه داروهاي كمياب را مي‌بلعد و به ناصر خسرو روانه مي‌كند. با اين وضعيت، چه تضميني وجود دارد كه حتي در صورت عرضه انحصاري مكمل‌ها در داروخانه‌ها، دست قاچاقچيان مكمل‌هاي غذايي كوتاه شود؟
4ـ حتي اگر معاونت وزارت بهداشت بر عرضه مكمل‌هاي غذايي در داروخانه‌ها اصرار داشته باشد، مي‌توان پيش‌بيني كرد كه اين طرح تغيير چنداني در وضعيت فعلي پديد نمي‌آورد. چند سال پيش در وزارت بهداشت، ايده تشكيل «فروشگاه‌هاي سلامت» مطرح شد. طرحي كه مي‌توانست گام مهمي در سامان دادن به وضعيت نابسامان بازار مكمل‌هاي غذايي باشد اما متاسفانه به سرعت فراموش شد. اميدواريم دكتر شيباني كه خود از داروسازان برجسته ايران هستند، اين طرح را مجدداً احيا كرده و همكاري نهادهاي ذيربط طرح فراموش شده فروشگاه‌هاي سلامت را دوباره در دستور كار قرار دهند.
علي زندي
اين مقام مسئول تاكيد كرد مكمل‌ها بايد از سوپرماركت‌ها و مكان‌هاي عمومي خارج شده و تنها در داروخانه‌ها عرضه شوند.
***
نحوه عرضه مكمل‌هاي غذايي و چرخه معيوب آن، موضوعي بوده كه در سال‌هاي گذشته بارها در همين هفته نامه به آن پرداخته‌ايم. درخصوص اظهارات معاون جديد غذا و داروي وزرات بهداشت نيز نكاتي بايد مورد توجه قرار گيرد كه در ادامه به آن مي‌پردازيم:
1ـ اولين آيين‌نامه راهنمايي و رانندگي در ايران در سال 1297 شمسي تدوين شده. در اين آيين‌نامه كالسكه، درشكه و گاري جزو وسايل نقليه عمومي و خصوصي به شمار رفته و در آن قيد شده، راننده هنگام روز در شهر و اماكن پرجمعيت ضمن حركت از سمت راست بايد با سرعت 15 كيلومتر در ساعت و در خارج شهر 25 كيلومتر در ساعت و شب‌ها با ساعتي 10 كيلومتر براند و يا اينكه در موقع نزديك شدن به حيوانات از قبيل اسب و قاطر كه طبعاً از صداي ماشين وحشت دارند از سرعت اتومبيل خود بكاهد و آرام حركت كند تا باعث وحشت و رم كردن حيوانات نشود.... بيايد فرض كنيم در سال 1388 همان آيين‌نامه رانندگي 97 سال پيش اجرا شود؛ چه اتفاقي مي‌افتد؟ آيا تصور چنين وضعيتي امكان پذير است؟ آنچه كه در وزرات بهداشت اتفاق مي‌افتد و مكمل‌ها يك روز از اداره غذا به اداره دارو منتقل مي شوند و روزي ديگر دوباره به دامان اداره غذا باز مي‌گردند، چيزي مشابه همان آيين‌نامه قديمي راهنمايي و رانندگي است كه امروزه ابداً قابل اجرا نيست. مكمل‌هاي غذايي، مصداق همان شترمرغي هستند كه نه شترند و نه مرغ برخي مكمل‌ها خواص دارويي دارند و برخي ديگر خواص غذايي اما در واقع نه غذا هستند و نه دارو. امروزه خيلي از پزشكان براي بيماران مبتلا به دردهاي مفصلي و آرتروز، گلوكز آمين تجويز مي كنند واين از مواردي است كه مكمل‌هاي غذايي كاربرد دارويي پيدا كرده‌اند، اما چند پزشك سراغ داريد كه در نسخه‌اش گلوتامين و bcaa تجويز كند؟ چه خوب بود اگر در وزارت بهداشت، در كنار اداره غذا و اداره دارو، اداره مكمل‌هاي غذايي هم ايجاد مي‌شد تا يكبار براي هميشه تكليف اين گروه هم مشخص شود.
2ـ اين براي نخستين بار نيست كه يك مقام مسئول بر عرضه مكمل‌هاي غذايي در داروخانه‌ها تاكيد مي‌كند. اما پيش از اين هم با دليل و برهان نوشته‌ايم كه به دلايل مختلف اين امر ميسر نيست و مهم‌ترين آن، بي‌ميلي داروخانه‌ها براي عرضه مكمل‌هاي غذايي است. مسئولين فني داروخانه‌ها عموماً شناخت چنداني از مكمل‌هاي غذايي ندارند و به جز چند داروخانه معدود، متاسفانه اطلاعاتشان در اين زمينه به روز نيست. از سوي ديگر داروخانه به هرحال يك بنگاه اقتصادي است و وقتي محصولات كوچكتر (مثل قرص و شربت) را با سود بيشتر و با دردسر به مراتب كمتر مي‌فروشد، تمايلي به فروش مكمل‌هاي چهار كيلويي با سود اندك را ندارد. وزارت بهداشت هم كه ابزاري براي اجبار داروخانه‌ها به فروش مكمل‌هاي غذايي ندارد، در نتيجه بازار قاچاق اين محصولات داغ‌تر از گذشته مي‌شود و نظارت بر آن‌ها كمتر.
3ـ آنچه كه امروز وارد كنندگان قانوني مكمل‌هاي غذايي را رنج مي‌دهد، قاچاق مكمل‌هاي غذايي است كه دكتر شيباني نيز در بخشي از اين گفت‌و‌گو به آن اشاره كرده. حال سوالي كه مطرح مي‌شود اين است؛ مگر با وجود صدها داروخانه در گوشه و كنار شهر، مشكل قاچاق دارو حل شده كه سپردن بازار مكمل‌هاي غذايي به داروخانه‌ها، مشكل قاچاق مكمل‌هاي غذايي را حل كند؟ آن‌هايي كه در خانواده‌شان بيمار درگير بيماري‌هاي خاص دارند، خوب مي‌دانند كه تهيه داروهاي كمياب در خيابان ناصرخسرو چقدر آسان‌تر از پيدا كردن آن در داروخانه‌هاست. سال‌هاست كه سيستم عرضه و پخش دارو، سياه‌چاله‌هايي دارد كه داروهاي كمياب را مي‌بلعد و به ناصر خسرو روانه مي‌كند. با اين وضعيت، چه تضميني وجود دارد كه حتي در صورت عرضه انحصاري مكمل‌ها در داروخانه‌ها، دست قاچاقچيان مكمل‌هاي غذايي كوتاه شود؟
4ـ حتي اگر معاونت وزارت بهداشت بر عرضه مكمل‌هاي غذايي در داروخانه‌ها اصرار داشته باشد، مي‌توان پيش‌بيني كرد كه اين طرح تغيير چنداني در وضعيت فعلي پديد نمي‌آورد. چند سال پيش در وزارت بهداشت، ايده تشكيل «فروشگاه‌هاي سلامت» مطرح شد. طرحي كه مي‌توانست گام مهمي در سامان دادن به وضعيت نابسامان بازار مكمل‌هاي غذايي باشد اما متاسفانه به سرعت فراموش شد. اميدواريم دكتر شيباني كه خود از داروسازان برجسته ايران هستند، اين طرح را مجدداً احيا كرده و همكاري نهادهاي ذيربط طرح فراموش شده فروشگاه‌هاي سلامت را دوباره در دستور كار قرار دهند.
علي زندي