ویتامین ها و حفظ تندرستی شما

[sajjad 1368]

برای حفظ تندرستی چه باید خورد ؟

پیشگیری بهتر از درمان است و پیشگیری بیماریها تنها از راه شناخت عوامل بیماریزا میسر است. این عوامل دراغلب موارد شناسایی شده و تاکنون تعداد بسیاری از موجودات میکروسکوپی مانند باکتریها، ویروسها و قارچها مشخص شده اند. در ابتلای به بیماری عفونی، عامل بیماریزا در درجه اول اهمیت، اما استعداد بدن در مقابله با آن نیز برای پیشگیری از این ابتلا شرط بسیار مهمی است. در عین حال، بیماریهای غیرعفونی بسیاری وجود دارند که بر اثر اختلال در کار اندامهای بدن بروز می کنند، كه در این موارد کمبود ویتامین ها و عناصر معدنی و بطور کلی تغذیه غلط یا سوء تغذیه عامل آنها شناخته مي شوند.
اغلب مردم تغذیه خوب را با زیاد خوردن برابر می دانند وحال آنکه خوردن زیاد تندرستی را مختل میسازد ،زیرا نیرویی که انسان صرف تهیه غذا و خوردن آن می کند وسپس در هضم غذا ودفع مواد زاید آن به کارمی برد ، بیش از انرژی است که آن مقدار غذا می تواند برساند. در نتیجه اندامهای بدن خسته وکار غده ها واعصاب دچار اختلال میشود وانسان به ناراحتی های گوناگون مبتلا میگردد که زمینه بسیاری بیماریهای مزمن و حاد متابولیسمی بدن را فراهم می سازند .
برای زنده بودن، یعنی تضمین رشد و حفظ بافتهای بدن، تولید و جبران انرژی مصرف شده و مواد و یاخته هایی که فرسوده می شوند. به طور کلی باید ترکیبی از مواد خوراکی وگاهی ساده ترین آنها، به طور متنوع ، به بدن برسد . ارزش غذایی حبوباتی چون عدس و لوبیا همراه با برنج و سبزیجات تازه (وغیره) به هیچ وجه کمتر از گوشت نیست .
غذایی که با اشتها ، به آرامی، با خاطر آسوده به بدن برسد انسان را توان و شادابی و سلامت می بخشد. از نوشیدن آب درحین غذاخوردن تا حد ممکن خود داری کنیم تا از یک سو از سنگینی معده جلوگیری شود و از سوی دیگر هضم غذا دچار اختلال نگردد و آخرین نکته ، که شایداهمیت زیادی نیز داشته باشد این است که موادغذایی و نوشیدنی ها را با حرارت متعادل مصرف کنیم و خوراکی های گرم و سرد را با هم وارد دهان و معده نسازیم، زیرا اعصاب اندامهای داخلی حتی با تصور این امر متشنج می شوند چه برسد به واقعیت آن !
ببینیم این غذای اشتها آور که باید در آرامش فکری و جسمی مصرف گردد از چه موادی تشکیل می شود .

مواد انرژی زا که ارزش آنها بر حسب کالری محاسبه می شود. دردرجه اول هیدراتهای کربن (مانند نشاسته ها و قندها) و سپس چربیها بسیار انرژی زا هستند . بالاخره پروتئین ها یا آلبومینها که انرژی زا و سازنده اند و در گوشت و تخم مرغ وجود دارند.
مواد سازنده ای که برای ایجاد و رشد یاخته های جوان و ترمیم بافتها ضروری اند و پروتئین ها، در راس این مواد قرار دارند. سپس مواد معدنی، کلسیم ، فسفر، سدیم، پتاسیم ، آهن وغیره، برای تشکیل ماهیچه ها، دندانها، اعصاب و مخصوصاً برای تشکیل خون لازمند.
مواد کنترل کننده ومواد حفاظت کننده. ویتامین ها همراه با بعضی نمکهای معدنی (یون فلزات) دراین گروه قرار می گیرند و ترکیب و توزیع ترشحات و مایعات بدن را تنظیم می کنند. این مواد در دفاع بدن درمقابل بیماریها شرکت دارند و فعل و انفعالات شیمیایی تغذیه را دربدن اداره می کنند .
آب . برای زنده ماندن باید آب کافی به بدن برسد. آب یا مستقیماً بصورت خالص نوشیده می شود یا بوسیله نوشیدنی ها، میوه جات، سبزیجات، به بدن می رسد .
اعمال مشخص و طبیعت ویتامین ها

نام ویتامین ها به یک دسته مواد آلی اطلاق می شود که به مقدار بسیار کم برای حفظ تعادل بیولوژیک (زیستی، یا همان تندرستی، ضرورت دارند. آنها برخی اعمال تغذیه را تنظیم و در جذب مواد انرژی زا و جذب مواد سازنده در جای مناسب در بدن کمک می کنند. ویتامین ها کاتالیزورهایی هستند که استفاده از مواد غذایی را در بدن ممکن می سازند، اما نمی توانند جانشین مواد غذایی در بدن شوند:
ویتامین A (axerophtol) ویتامین رشد و ضد بیماری خشکی قرنیه1 چشم با فرمول شیمیایی C20H29OH است. این ویتامین، قبل از اینکه بصورت ویتامین واقعی درآید بصورت پروویتامین A یا کاروتن 2 است که در سبزیجات، بخصوص هویج، وجود دارد و دراغلب برگها و ریشه ها و دانه های گیاهان تازه یافت می شود .
کاروتن را به این نام خوانده اند زیرا هویج3 مقدار قابل توجهی از این ماده دربر دارد و اولین بار از هویج استخراج شده است. کبد کاروتن موجود درغذاهای گیاهی را به ویتامین A تبدیل می کند و به همین دلیل کبد بعضی جانوران ، بخصوص بعضی ماهیها، دارای مقدار زیادی از این ویتامین است. تصور می رود که وجود این ویتامین در جگر ماهی مورو4 به علت تغذیه این جانور از جلبکهایی باشد که کاروتن زیادی دارند .
ویتامین A مایعی است روغنی و بی رنگ که در چربیها حل می شود و در آب غیر محلول است. برخلاف کاروتن، که در اغلب گیاهان وجود دارد، ویتامین A فقط در غذاهای حیوانی مانند جگر، زرده تخم مرغ، روغن ماهی، شیر تازه و کره یافت می شود. این ویتامین در برابر حرارت مقاوم است، باوجود این درحرارت طولانی طبخ و براثر اکسید شدن چربیهای حاوی آن از بین می رود. کمبود ویتامین A باعث ایجاد اختلالات گوناگون در بدن انسان و حیوان می شود؛ مانند بیماریهای چشم، کم شدن فعالیت غده های چربی بدن، ناراحتی های تنفسی، گوارشی و تناسلی ـ ادراری، کندی رشد کودکان، راشیتیسم و سلعه 5 (خنازیر).
ویتامین B . تا سال 1920 ، وجود یک ویتامین B مشخص شد اما ترکیب شیمیایی آن نامعلوم بود. تحقیقات دامنه دار بعدی نشان داد ماده ای که به نام ویتامین B شناخته شده مجموعه ای6 است ازانواع ویتامین های که مهمترین آنها به ترتیب درجه اهمیت عبارت اند از:

ویتامین B1 (aneurine) ضد نوریت7 (تورم و تخریب اعصاب ) و ضد بری بری8 است ، با فرمول C12H17N4OSCL.HCl .
ویتامین B2 (lactoflavine) با فرمول C17H20N4O6
نیکوتیلامید9 یا آمید اسید نیکوتینیک.
ویتامین B6 (riboflavine) .
اسید پنتوتنیک10 .

ویتامین B1 بر اثر حرارت از بین می رود، درصورتی که ویتامین B2 حرارت طبخ را تحمل می کند. ویتامین B1 در همه گیاهان وجود دارد ، اما آن را از مخمر ها و غلات و مخصوصاً جوانه و پوست آنها استخراج می کنند. ویتامین B2 در جگر و قلوه و شیر وجود دارد ودر گیاهان کمتریافت می شود.
کمبود ویتامین B1 ناراحتی های متعددی ایجاد می کند و باعث مصرف نادرست هیدراتهای کربن، آلبومین ها و چربیها در بدن می شود که نتیجه آن ایجاد ناراحتی های عصبی مانند دردهای عصبی و حساسیت بیش از حد، ناراحتی های قلب و عروق، ضعف اعمال بدن، افسردگی، یبوست بر اثر کم کاری روده ها، اختلال در رشد و زایمان است.
کمبود ویتامین B2 بسرعت باعث ضعف جذب مواد غذایی و درنتیجه اختلال در تغذیه، چشم درد و کاهش دید، اختلالات گوارشی، روده ای و ناراحتیهای پوستی مانند شوره سر، خارش و خشکی پوست می شود .
نیکوتیلامید همراه با دو ویتامین مذکور، آزاد شدن انرژی از مواد غذایی را تسهیل می کند ؛ از بروز بیماری پلاگر11، که علایم آن تورم والتهاب پوست، التهاب مخاط دهان، اختلال در تغذیه بدن ودستگاه عصبی است، جلوگیری و آن را معالجه می کند. این ماده، به مقادیر قابل توجه، در غلات و مخصوصاً پوست گندم (سبوس) یافت می شود. انواع گوشت، مخمرها، سبزیجات تازه و شیر به نسبت زیاد از این ماده در بر دارند.
ویتامین B6 . به نظر می رسد که این ویتامین عمل نیکوتیلامید را درمعالجه پلاگر و دیگر بیماریهای پوستی تکمیل می کند، به علاوه در ادامه جذب چربیها نقش دارد.
اسید پنتوتنیک آخرین ماده از مجموعه ویتامین های B است که در طبیعت (سبزیجات، غلات، شیر)، همچنین درگوشت، تخم مرغ ومخمرها فراوان وجود دارد. این ویتامین در فعل و انفعالات بیولوژیک بدن شرکت دارد و اعمال مختلف اندامها را تنظیم می کند . کمبود آن باعث سفید شدن و ریختن موها (پشم در حیوانات ) می شود .
ویتامین C (acide ascorbique) ضد اسکوربوت12 یا فساد خون است . درحالت طبیعی این ویتامین به نسبت زیاد در میوه جات تازه و سبزیجات مختلف وجود دارد، اما باید آنها را بصورت تازه یا پس از پختن به مدت کم، مصرف کرد . ساختمان شیمیایی آن درسال 1933 مشخص شد و سال بعد محققان توانستند آن را بصورت ترکیبی در آزمایشگاه تهیه کنند . ویتامین C اکنون فقط بدین ترتیب تهیه میشود ،زیرا اندازه گیری آن آسانتر و ترکیب آن ثابت تر از ویتامین طبیعی است .

اعمال ویتامین C دربدن بسیار مهم و به شرح زیرند :
پیشگیری از بیماری اسکوربوت و عوارض آن ، مداوای این بیماری .
درواکنشهای شیمیایی و حیاتی درون یاخته ها ضرورت کامل دارند .
غیر قابل نفوذبودن رگها را تضمین می کند .
در تشکیل استخوانها و دندانها ضروری است و به همین دلیل از راشیتیسم و بعضی انواع سلعه پیشگیری می کند .
مقاومت بدن را در برابر بیماریهای عفونی تا حد زیادی افزایش می دهد.

به دلایل ذکر شده و با توجه به ناراحتی هایی که کمبود آن در بدن انسان و جانوارن ایجاد می کند، از طرف دیگر، مقادیر لازم این ویتامین برای حفظ تندرستی نسبتاً زیادند و هرچه مبادلات تغذیه ای بیشتر باشد احتیاج به آن افزایش می یابد . بنابراین در مواقع بارداری و شیر دادن و فعالیتهای بدنی و حالات تب و دوره نقاهت و غیره این ویتامین باید بیشتر مصرف شود .
ویتامین D (calciferol) ، با فرمول C27H43OH ، ضد راشیتیسم است . جذب کلسیم و فسفر را درخون، استخوانها، دندانها و بافتهای بدن یعنی نقاطی که به این عناصر نیاز دارند آسان می کند . منبع اصلی ویتامین D مانند ویتامین A، جگر بعضی ماهیهاست. آنرا مخصوصاً از جگر ماهی هایی بنام فلتان13 ، مورو، تن14 استخراج می کنند. زرده تخم مرغ ،گوشت ماهی ، جگر جانوران خون گرم، کره، روغنهای نباتی دارای مقدار کمتری از این ویتامین هستند .
هادشینسکی15 ، درسال 1919 ، کشف کردکه اشعه ماوراء بنفش آفتاب و سنگ کوآرتز خاصیت درمان کننده راشیتیسم را دارا هستند. به این فرض نزدیک شدند که اشعه مزبور بر روی بعضی مواد موثر پوست اثر شیمیایی دارد. در واقع ثابت شد که ارگوسترین16 ، یعنی استرول سیاهک (زنگ) چاودار، موجود در یاخته های پوست بدن تحت تاثیر اشعه ماورای بنفش به ویتامین D تبدیل می شود. این یاخته ها ، ویتامین D حاصل را مستقیماً وارد خون می کنند .
بدین ترتیب ویتامین D مصنوعی تهیه شد و امروزه با قرار دادن ارگوسترین تحت اثراشعه ماورای بنفش، ویتامین D به دست می آید. این ویتامین نیزمانند ویتامین B ، به صورت مجموعه ای وجود دارد که دو ماده مهم ترکیب کننده آن که بیشتر شناخته شده اند، ویتامین های D2 و D3 نامیده می شوند.

ویتامین D اعمال زیر را انجام می دهد:
جذب کلسیم و فسفر را آسان می کند. نقشی مهم درتشکیل استخوانها، دندانها، ماهیچه ها، ناخنها، موها وغیره دارد .
از بین رفتن کلسیم بدن را در دوران حاملگی و بیماری پیشگیری می کند .
اثر آن همراه با اثر ویتامین C اهمیت زیادی در مقاومت بدن در برابر بیماریهای عفونی دارد .

ویتامین E (tocopherol) ویتامین باروری و تولید مثل است با فرمول شیمیایی C29H50O2 . منابع عمده تولید این ویتامین جوانه های غلات اند. مثلاً روغن جوانه گندم تقریباً 5% درصداز این ویتامین دربر دارد. سبزیجات و علوفه سبز آن را به مقدار کمتری تولید می کنند. ویتامین E در بیشتر روغنهای نباتی و کره یافت می شود ؛ بالاخره موفق شده اند استات توروفرول را به طور ترکیبی (مصنوعی) تهیه کنند که اثری مشابه ویتامین E طبیعی دارد، و بعلاوه چون از ویتامین E طبیعی ثابت تر یعنی بهتر قابل نگهداری است بر آن برتری دارد. ویتامین E مایعی است روغنی؛ مانند چربیها ،براثر اکسید شدن تحت تاثیر نور و پختن به مدت طولانی تجزیه می شود .

اعمال ویتامین E در بدن انسان و حیوان به شرح زیرند :
تنظیم رشد غده های تولیدمثلی در زن و مرد .
تکمیل بارداری زنان و پیشگیری از سقط جنین آنان .
پیشگیری از عقیم بودن بخصوص در مردان .
پیشگیری و مداوای اختلالات رشد دستگاه تولید مثلی و بطور کلی رشد بدن .
پیشگیری و مداوای اختلالات ماهیچه ای و عصبی .
دارا بودن نقشی احتمالی در تکثیر یاخته ها.

ویتامین F مجموعه ای از اسید های چر ب است که مهمترین آنها عبارت اند ازاسید لینولیک17 ، اسید لینولئیک18 اسید آراشیدونیک19 واسید کلوپانودونیک20 . طبیعت ویتامینی این مواد در محافل علمی جداً مورد بحث است. زیرا این اسیدها ترکیب جدانشدنی از مواد چرب ،مواد مغذی و انرژی زایند و برابر دانسته اند. درواقع کمبود این اسید ها باعث توقف رشد و بروز اختلالات روده ای (اسهال) و بیماریهای مختلف پوست و ریزش مو می شود. اسید لینولیک در روغن کتان، خشخاش، منداب، سویا، آفتابگردان و هسته انگور به مقادیر زیاد یافت می شود .
ویتامین K ویتامین انعقاد خون و ضد خونریزی است. این ویتامین ازنظر شیمیایی یک فیلوکینون21 است که در سبزیجات و علوفه و مخصوصاً در اسنفناج ، کلم ، گوجه فرنگی و یونجه وجود دارد. در داروسازی یکی از مشتقات نزدیک ویتامین K طبیعی ، به نام متیل نفتوکینون22 تهیه می شود . این ماده همان خواص دارویی فیلوکینون را دارد، بعلاوه از ویتامین K استخراج شده از گیاهان و جگر ثابت تر و تحمل پذیرتر است .
ویتامین K ، با ایجاد ترومبین، ماده ای که در جگر ساخته می شود و برای انعقاد خون لازم است، به خون قدرت طبیعی انعقاد می بخشد. وجود آن در جگر انسان و حیوان برای بند آوردن خونریزیهای داخلی و خارجی و بستن زخمها بوسیله انعقادخون ضروری است .
چنانکه گفته شد، ویتامین ها در مواد گوناگون وجود دارند و مهمترین آنها را به دو دسته تقسیم می کنند: ویتامینهای محلول در آب (ویتامین های C ، B1 ، B2 )؛ و ویتامینهای محلول در چربی (پروویتامین A ، ویتامینهای A ، D ، E ).
این موادی را که حاوی این ویتامین ها هستند به ترتیب اهمیت در دوجدول 1 و 2 آمده است .


جدول 1- خوراکی هایی که به مقدار زیاد ویتامین های محلول در آب دارند
ویتامین C ویتامین B1 ویتامین B2
میوه گل سرخ جنگلی مخمر آبجو مخمر
میوه سرخ ولیک جوانه های غلات عصاره مخمر
جعفری جگر خام جگر خام
فلفل سبز زرده تخم مرغ عصاره مالت
کلم سبز دانه های حبوبات زرده تخم مرغ
شاهی ، بولاغ اوتی آرد عدس قلوه
ترشک نخود فرنگی تازه بادنجان
برگ تربچه لیمو ترش آلو سیاه
نخود فرنگی تازه پرتقال دانه حبوبات
پرتقال صدف زردآلوی خشک
لیمو شاه بلوط شاه بلوط
اسفناج برگ گل قاصد نخود فرنگی تازه
شاه بلوط دانه های غلات سفیده تخم مرغ
برگ گل قاصد چغندر اسفناج
جگر خام انجیر خشک برگ تربچه
گریپ فروت هویج ترشک
بادنجان برگ کاسنی برگ گل قاصد
برگ کاسنی برگ تربچه دانه های غلات
سیر کشمش کلم
تره آلوسیاه بولاغ اوتی
گوجه فرنگی اسفناج جعفری
کرفس ترشک شیر ، آب ماست
آندیو نان سبوس دار جوانه غلات
سیب زمینی جعفری صدف
تربچه کاهو
شاهی (ترتیزک)

جدول 2 - خوراکیهایی که به مقدار زیاد ویتامین های محلول در چربی دارند
پروویتامین A (کروتن) ویتامین A ویتامین E ویتامین D
جعفری روغن جگر ماهی روغن جوانه گندم روغن جگر ماهی
برگ گل قاصد جگر خام جوانه غلات روغن ماهی
(شیکوره ( برگ کاسنی مغز جگر روغن ساردین
برگ تربچه کره روغن بادام زمین زرده تخم مرغ
آندیو زرده تخم مرغ دانه پنبه کره تابستانی
اسفناج تخم مرغ روغن نخل کره نارگیل
کدو تنبل قلوه روغن سویا جگر خام
ترشک خامه کاهو پیچ صدف
زردآلو پنیر چرب بولاغ اوتی شیربی چربی تابستانی
شاهی ،بولاغ اوتی چربی گاو ماهیچه گاو
هویج صدف روغن زیتون
نخود فرنگی تازه شیر غلیظ و شیرین شده روغن گردو
آلو سیاه شیر تازه نان سبوس دار
نخود فرنگی خشک گوشت چرب
فلفل سبز شیر تازه
زیتون گوشت چرب
چغندر
کرفس
گوجه فرنگی
بادام
موز
جوانه غلات
سیر
گردو

[sajjad 1368]

ويتامين n
اسيد تيوتيك يا ليپوئيك
اين عنصر به سختی شناخته شده و می‌تواند به عنوان يك مادة تصفيه و پاكسازی خون و از بين برنده برخی بيماريها محسوب شود. اين ويتامين همچنين سم‌زدا نيز می‌باشد.

تعريف
به خاطر اسيد تيوتيك يا ليپوئيك، اين عنصر ضد اسيد پيروويك بوده و به عبارت ديگر، مثل ويتامين b1 كمك مي‌كند تا بدن اشخاصي كه رژيم غذايي آنها بيش از حد از گلوسيدها غني است، پاكسازي شود.
به نظر مي‌رسد كه اين عنصر در پلي نوريتها (خصوصاً در رابطه با افراد الكلي و سيروز آنها)، ديابت همراه با اسيدوز و مسلماً براي افرادي كه مقدرا چربي خون آنها بيش از حد است، قابل تجويز باشد.

كاربردهای درمانی:
برخي افراد، اين ويتامين را براي سم زدايی افراد الكلي و مبتلايان به بيماريهای كليوی، بعضي فلجها و برخي ناراحتيهای معده- روده‌ای (افتادگی، تخمير، احتباس، انسداد مجاری و...) توصيه مي‌كنند.
به نظر انديكس مرك، ويتامين n (اسيد تيوتيك) يك نمك سديم است كه از ميكرو ارگانيسمهای گياهی و حيوانی استخراج مي‌شود. اين عنصر يك عامل رشد براي بسياری از باكتريها و پروتوزوئرها می‌باشد. اين ويتامين در آب غير محلول و در چربی محلول است و برخی از متخصصين آن را در مواردی نظير اختلال در فعاليت كبد، مرگ نسوج مغزی و مسموميت به وسيلة قارچهای سمی آمانيت فالوئيد تجويز می‌كنند.

[sajjad 1368]

ويتامين K ويتامين ضد خونريزی است. فعاليت اساسي آن در سطح كبد است كه در آنجا سنتز عناصر را بدون انعقادی كه ممكن است ايجاد شود، امكانپذير سازد.
اين ويتامين شبيه به ويتامينهاي C2(اسكولوزيد)، و P(روتين) مي‌باشد زيرا هر سة آنها ضد خونريزی هستند.
تعريف
گروهي از مشتقات طبيعي و محلول در ليپيد ازنفتوكينون كه همه داراي خواص ضد خونريزي بوده و براي افزايش مقدار پروترومبين خون به كار مي‌روند، تحت عنوان ويتامين K (يا ويتامين انعقاد) شناخته مي‌شوند.
اين ماده نسبت به گرما مقاوم بوده و در برابر نور ناپايدار است. با پختن مقدار كمي از آن از بين مي‌رود مخصوصاً اگر از اكسيده شدن آن جلوگيري شود.
ويتامين K شامل چندين زير مجموعه است كه از K1 تا K7 نامگذاري شده‌اند. اما در اينجا تنها سه مورد اول مورد توجه ما است.
- ويتامين K1 (فليوكينون يا فيتومنادين) كه خصوصاً در گروهي از گياهان (يونجه) موجود است.
- ويتامين K2 (نفتوكينون) كه خصوصاً در باكتريها و ماهيها يافت مي‌شود.
دو ويتامين K1 و K2 را همچنين در بافتها حيواني نيز مي‌توان يافت.
- ويتامين K3 (مناديون) كه راديكال مشترك بين دو نوع قبلي است.

تاريخچه:
در سال 1929، ويتامين K مورد سوء ظن واقع شد و سپس توسط دام كه قبل از آن مطالعاتي روي كلسترول در مرغهايي كه تحت رژيم فاقد ليپيد (فقير از نظر چربي) قرار داشتند، انجام داده بود، كشف شد. وي در آزمايشهاي خود، گسترش خونريزي در اعضاء مختلف اين مرغها را مشاهده كرد كه حتي باعث مرگ اين حيوانات مي‌شد.
اين حالتهاي خونريزي ظاهراً بر اثر كاهش قدرت انعقاد خون به دليل كمبود عامل انعقاد خون يعني پروترومبين ايجاد مي‌شود.

منابع:
عناصر ويتاميني K كه داراي يك هستة نفتوكينون هستند، از برگهاي يونجه (K1= فيلوكينون) و گوشت ماهي (K2= نفتوكينون) استخراج شده است. ويتامين K3 (مناديون) داراي راديكال مشتركي بين دو شكل قبلي است. در حال حاضر امكان به دست آوردن ويتامين K1 از طريق سنتز نيز امكانپذير است.
جالبترين نوع ويتامين در گروه K ويتامين K1 (فيتومناديون يا فيلوكينون) است كه آن را از طريق سنتز به دست مي‌آورند و امروزه در طب انساني به شكل گسترده‌اي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. در يك انسان بزرگسال، ساخت ويتامين K در روده به وسيلة تخمير ناشي از باكتريها انجام مي‌گيرد (در نوزاد، اين تخمين انجام نمي‌شود). فقدا صفرا باعث نقص در جذب ويتامين K مي‌شود.
ويتامين K نقشي اساسي در تشكيل پروترومبين كبد و بنابراين در مكانيسم انعقاد خون برعهده دارد. در صورت نياز اين عنصر سريعاً مقدار پروترومبين خون را بالا مي‌برد.
ويتامين K خصوصاً در برگهاي سبز و كمتر از آن در ميوه‌ها موجود است. اين عنصر را مي‌توان دركلم و اسفناج، گوجه فرنگي، برگهاي بلوط، جوانه‌هاي جو صحرايي و جو جوانه زده (غلات جوانه زده)، روغن سويا، آرد ماهي تخمير شده و تمام توليدات گياهي و حيواني نظير كره، گندم، هويج، كلم، گل كلم، برگ خشك چغندر و هويج، برگهاي گردو و بلوط هندي و به طور كلي تمام برگهاي سبز، جگر، توت فرنگي، پنير چرب، روغن جگر ماهي، شير، ذرت، تخم مرغ، گزنه، نخود، سيب زميني، برنج سبوس‌دار، قلوة گوساله و غيره و به طور كلي در تمام بافتهاي حيواني و گوشتها يافت

كاربردهای درمانی:
همچنين، مي‌توان ناراحتيهاي مربوط به فقر ويتامين K را در بيماران مبتلا به بيماريهاي ذيل مشاهده كرده و از اين طريق آنها را درمان كرد:
يرقان ناشي از احتباس، برخي از هپاتيتهاي شديد همراه با خونريزي در برخي از ناراحتيهاي روده‌اي (جذب بد، اسپرو)، رتينيتهاي همراه با خونريزيهاي قلبي- كليوي و تمام خونريزيها.
دكتر پوميه فهرستي كامل از كاربردهاي درماني ويتامين K را مطرح كرده است:
قبل از وضع حمل، لاغري پيشرونده (به خصوص در كودكان)، سرطان، سفالماتوم، سيروزها، كوليتها، زخمها، سياه سرفه، اسهال دوره‌اي نوزادان، اسهال خوني، سرما زدگي، تب، تيفوئيد، هپاتيت يرقاني، يرقان نوزادان، يرقان بر اثر احتباس، نارسايي كبدي، ملنا، پورپورا، راشيتيسم، خونريزيهاي ركتومي- روده‌اي، روماتيسم مفصلي حاد، رتينيت همراه با خونريزي، اسكوربوت، اسپر، استروفولوس، مسموميت نوزادان و...
به اين گروه تمام خونريزيهاي پزشكي و جراحي، هموفيلي، زخمها، آماده كردن بيمار براي عمل جراحي همراه با خونريزي، ناراحتيهاي مربوط به انعقاد خون و غيره را نيز مي‌توان افزود.
ولي مهمترين مساله‌اي كه بر اثر فقر ويتاميني K ايجاد مي‌شود، آمادگي خونريزي در نوزادان (ملنا، خونريزيهاي درون جمجمه‌اي، سفالتوم، خونريزي نافي، معده‌اي، كليوي، تناسلي، پوستي، بيني و...) يا كاهش قابل ملاحظة مقدار پروترومبين است. در عين حال، برخي افراد به درمان بيماري خونريزي نوزادان صرفاً به وسيلة ويتامين K سوءظن دارند، زيرا ممكن است هموليزهايي به دنبال آن ايجاد شود. به نظر مي‌رسد كه انتقال خون بيشتر مورد نظر باشد و بهتر از آن، هماهنگ ساختن موزون اين دو روش درماني كه البته بايد يادآوري كنم كه هر موردي با مورد ديگر متفاوت است.

فقر ويتامينی K:
مقدار نياز روزانة انسان به اين ويتامين حدود 1 ميليگرم است.
- فقر مصنوعي ويتامين K در موش باعث ايجاد فيستول صفراوي مي‌شود. با خوراندن شبدر فاسد شده به حيوانات آنها دچار بيماري مي‌شوند. همين ناراحتي باعث كشف مشتقات هيدروكسي كومارين و قدرت ضد انعقاد آنها بر اثر تاثير ضد ويتامين K شد.
- در انسان، مثل حيوان كمبودي از نظر مواد غذايي وجود ندارد. خونريزيهايي كه بر اثر فقر ويتاميني K ايجاد مي‌شود، به صورت جانبي يا بر اثر ناراحتيهاي جذبي يا كمبود مصرف به وجود مي‌آيد. البته بايد موارد خاصي را كه بيماري خونريزي نوزادان و درمانهاي ضد انعقادي به وسيلة دي كومارول يا درمان توسط آنتي بيوتيكها به مدت طولاني كه باعث تخريب فلور روده‌اي مي‌شود، روي بيمار انجام شده به آنها افزود.
2- كمبود ويتامين K
اين كمبودها مي‌‌تواند در چند كلمة زير خلاصه شود:
- كمبود در جذب كه بر اثر ناراحتيهاي مجاري صفرا نظير يرقان بر اثر احتباس، فيستول صفراوي، اسهالهاي مزمن، التهابهاي روده‌اي و قولنجي، برداشتن قسمتي از تهي روده و... ايجاد مي‌شود.
- كبود در استفاده به دليل هپاتيت، انسداد مجاري صفراوي، سنگها و...
- كاهش پروترومبين در ادرار نوزاد.
- كاهش پروترومبين ادرار به صورت جانبي بر اثر درمانهاي ضد انعقاد خون نظير كومارين و مشتقات آن (ديسكومارول)، ايندانديون و... و در رابطه با درمان طولاني به وسيلة آنتي بيوتيكها كه فلور روده‌اي را از بين مي‌برد

مقدار مصرف:
نوعي از ويتامين K كه بيش از بقيه مورد مصرف قرار مي‌گيرد، به صورت قرص، قطره يا محلولهاي تزريقي است كه البته قطره‌هاي خوراكي آن بايد دور از نور نگهداري شود. همچنين شيافهايي نيز با مقدار 100 ميليگرم وجود دارد. قرصهاي 5 ميلي گرمي با مارك دلاگرانژ، 10 ميليگرمي با مارك روش و 2 ميليگرمي با مارك بيلي (بيل كابي) عرضه مي‌شوند.
تزيق آن براي نوزادان و كودكان شيرخوار ممنوع است. اشكالات هموليتيكي نيز در كودكان با مصرف ويتامين K مصنوعي مشاهده شده كه با مصرف ويتامين K طبيعي (دلاگرانژ) به وجود نيامده است. تزريق عضلاني ويتامين K روش در موارد استثنايي باعث ايجاد واكنشي از نوع اسكلرودرمي موضعي در اطراف نقطة تزريق شده كه البته به صورت بسيار استثنايي اتفاق افتاده است.
ويتامين K3 (k- ترومبيل) به صورت قطره (15 قطره برابر با يك ميليگرم) و آمپولهاي 1 ميلي ليتري به وزن 50 ميليگرم موجود است. مقدار مصرف معمول آن 20 قطره در روز و يا يك تا 2 آمپول در روز مي‌باشد.
هيپرويتاميني K وجود ندارد، زيرا ويتامين k1 خود سم زدا مي‌باشد. در موارد اورژانس، مي‌توان آن را از طريق تزريق آهستة درون وريدي مصرف كرد، ولي توصيه شده كه تا حد امكان از تزريق عضلاني آهسته استفاده شود.
استفاده از ويتامين K قبل از عمل جراحي، روش بسيار خوبي براي پيشگيري از خونريزيها است كه تأثير مواد محافظت كنند از عروق خوني را تكميل مي‌كند. پيشگيري به وسيلة ويتامين K در افراد الكلي و اكثر بيماران مبتلا به ناراحتيهاي كبدي ضروري بوده و مقدار 20 تا 50 ميليگرم در روز براي اين منظور كافي است.
در نوزادان (خصوصاً در كودكان)، ويتامين K1 (فيلوكينون) از اين امتياز برخوردار است كه در مقادير بسيار ضعيف (1 تا 3 ميليگرمي) به صورت خوراكي موثر واقع مي‌شود و اين در شرايطي است كه بر خلاف مناديونها (K3) كه قبلاً در چنين شرايطي به كار مي‌رفت، هيچگونه سميتي ندارد.
همچنين طبق اظهار نظر كازاميتيانا، به طور كلي مي‌توان دو مجموعه از بيماريهاي را تشخيص داد كه دسته‌اي نسبت به ويتامين K واكنش نشان داده و گروه ديگر واكنش نشان نمي‌دهند.
در گروه اول، مي‌توان از فقر ويتاميني روده‌اي كه رايجترين علت آن از بين رفت فلور روده‌اي توسط آنتي بيوتيكها است (در اين صورت اولترافلور تجويز خواهد شد) نام برد.
كمبود جذب بر اثر نقص در صفرا (يرقان بر اثر احتباس، فيستول صفراوي).
فقر ويتاميني K دارويي (مشتقات فنيليندامديون و دي كومارول از دشمنان ويتامين K هستند كه از آنها به عنوان ضد انعقاد استفاده مي‌شود. تاثير آنها از طريق تجويز ويتامين K قابل بازگش است).
دومين گروه مربوط به بيماريهايي است كه تجويز ويتامين K روي آنها تاثيري ندارد.
اين دسته اكثراً به دليل كاهش پارانشيم كبدي (سيروزها، هپاتيت) و استثنائاً بر اثر هومئوپاتي ضد انعقادهاي رايج به وجود مي‌آيد.
تأثير ويتامين K در درمان نارسايي كبدي مورد بحث است و عملاً تنها كاربرد سودمند ويتامين درماني K در رابطه با خونريزي حاد نوزادان است.
ويتامين K معمولاً به خوبي تحمل شده و غيرسمي است. ولي نبايد فراموش كرد كه منعقد كنندة خون بوده و مي‌تواند سبب تشكيل لخته در عروق و انسداد آنها شود. بنابراين، بايد از تجويز آن براي مبتلايان به فشار خون بالا و تمام بيماراني كه خون آنها بايد حالت سيال داشته باشد (آرتريتها، فلبيتها، حملات شديد انفاركتوس، قانقاريا، ترومبو، آمبولي، كروناريت و غيره) خودداري كرد

[sajjad 1368]

ويتامين e: توكوفرول يا ويتامين باروري.

نام ويتامين e اصطلاح ژنريكي است كه معمولا براي مشخص كردن توكوفرولهاي مختلف به كار برده مي‌شود. اين ماده ويتامين باروري، توليد و تقويت عضلاني است.
يكي از جالبترين خواص ويتامين e، ضد اكسيداسيون بودن آن است كه مي‌تواند نقش آن را به عنوان يك عامل سم‌زدا توجيه كند. اين عنصر استفاده از اسيدهاي چرب غير اشباع (ويتامين f) و حفاظت از مواد ديگر نظير ويتامين a، آنزيمها و هورمونها را امكان پذير مي‌سازد.

مشخصات:
ويتامين e به صورت خالص، روغن چسبنده‌اي با رنگ زرد كمرنگ است كه در آب غير محلول و در چربيها، روغنها و حلالهاي ارگانيكي (اتر، استون، كلروفورم) محلول مي‌باشد. اين ويتامين در برابر حرارت، اسيدها و مواد قليايي مقاوم بوده و متقابلاً نسبت به اكسيداسيون و نور بالاخص اشعة ماوراءبنفش حساس است. به همين دليل، بايد هميشه آن را در شيشه‌هاي كاملاً در بسته و تيره و همان شيشه را در يك قفسة تاريك نگهداري كرد (نور ويتامين e را از بين مي‌برد).

منابع:
توكوفرولها (يا ويتامين e) به شكل گسترده‌اي در مواد طبيعي (گياهي و حيواني) وجود دارد. ولي فعاليت اين ويتامين اساساً بر حسب نسبت كما بيش زياد آتوكوفرول متغير است.
منابع طبيع:
- ريشة گياهي: جوانة غلات (گندم، ذرت، دانة كتان و روغن آنها)، سبزيهاي سبز (كلم، كاهو، اسفناج و بولاغ اوتي)، اكثر دانه‌هاي روغني و چربي استخراج شده از آنها (بادام زميني تازه، بادام، گردو، زيتون، پالم و سويا)، نان سبوس‌دار يا جوانة گندم، كلوچه‌هاي گندم سياه، غلات جوانه زده و غيره.
- ريشة حيواني (كه در آن مقدار كمتري نسبت به گياهان وجود دارد): جگر(گاو)، تخم مرغ(زردة آن)، مواد لبني، گوشت ماهيچه، لوزالمعده، طحال، گوشتهاي جوان (مرغ، بره و گوساله)، خامة تازه، كره، ماهي تازه، بافتهاي چربي‌دار، غدد فوق كليوي، رحم و بيضه‌ها.

تاريخچه:
فقر ويتاميني e از سال 1920 با مشاهدة توقف توليد نسل در موش سفيد كه معمولا قدرت تكثير زيادي دارد (منحصراٌ تحت رژيم شير)، كشف شد.
در سال 1922، اوانس و بيشاپ مشاهده كردن كه فقدان عامل غذايي حلال چربي‌ها كه در برگهاي سبز و جوانة گندم موجود است، موش باردار را با جذب دوباره يا مرگ جنين مواجه مي‌سازد در حالي كه ايجاد تخمك و بارداري به شكلي كاملاً طبيعي ادامه مي‌يافت. اين كمبود در موش نر با تخريب اپيتاليوم توليد كنندة اسپرم همراه بود. در نتيجه، به اين عنصر كه قبلاً ويتامين e ناميده شده بود، نام خاص ويتامين باروري داده شد.
در سال 1936 براي اولين بار ويتامين e از روغن جوانة گندم استخراج شد و ساخت مصنوعي آن كمي بعد در سال 1938 توسط كارر انجام گرفت

كاربردهاي درمانی:
نياز روزانة انسان به ويتامين e يك ميلي گرم است. سواي مصرف آن به عنوان پيشگيري منظم در كودكان نارس (به مقدار 10 ميليگرم در روز)، ويتامين e اساساً در مقادير فارماكولوژيك در رابطه با موارد بسيار متنوعي تجويز مي‌شود. در واقع، نتايج درماني مشاهده شده كمتر بر از بين رفتن علائم كمبود تاثير مي‌گذارد تا يك اثر فارماكوديناميك بر بافتهاي مختلف.
تجويز ويتامين e در صورت نارسايي در توليد اسپرم (فقدان اسپرماتوزوئيد در مايع مني يا كمبود اسپرم در آن) و همچنين در برخي از انواع ناتوانيها حالت كلاسيك به خود گرفته است. همچنين اين ويتامين در مقادير زياد (300 تا 500 ميليگرم در روز) براي پيشگيري از سقط جنينهاي معمول تجويز مي‌شود. در مقادير كمتر، (100 تا 200 ميليگرم در روز) ويتامين e براي درمان نازايي، قاعدگي دردناك و ناراحتيهاي ايجاد شده بر اثر يائسگي به كار مي‌رود.
نواقص بافت ميوكاردي كه بر اثر كمبود ويتامين e مشاهده شده است، باعث شده تا از اين ماده در درمان آنژين صدري و ميوكاردي استفاده شود. با مصرف 400 ميليگرم در روز، امكان افزايش ميدان قدم زدن در بيماران مبتلا به آرتريت به وجد مي‌آيد. بيماري دوپوئيترن، بيماري پيروني، شب ادراري و نزديك بيني متحول در نوجوانان نيز از ديگر كاربردهاي اين ويتامين است كه به مصرف طولاني آن در مقادير 100 تا 300 ميليگرم احتياج دارد.
همچنين از اين ويتامين در خارشهاي دستگاه تناسلي زنانه، خشكي و چروك شدگي دستگاه تناسلي زنانه و آلت تناسلي مردان، اختلال تغذيه در نوزادان، تخريب عصبي و عضلاني، اسكلروز جانبي، آميوتروفي عضلاني، لاغري و تحليل رفتگي بدن، آرترويواسكلروز و... نيز استفاده مي‌شود.
دكتر پوميه طبق معمول جدول كاملي از كاربردها درماني و فقر ويتاميني e ارائه كرده است:
اكنه، چسبندگيهاي پس از عمل جراحي، شير دادن (كاهش يافتن ترشح شير)، توقف عادت ماهانه، آنژين صدري، آرتريت پاها، آرتريت شبكيه، ضعف و كوچك شدن عضلات، سقط جنين، فقدان اسپرم در مايع مني، اختلالات رواني، رشد، تخريب شبكيه‌اي، ديابت، اختلال تغذيه در نوزادان، اختلال تغذيه عضلات (ميوپاتي مادرزادي)، قانقاريا،بارداري، خونريزي رحمي، كاهش توليد تخمك، زرد زخم، ناتواني ***ي، بي‌اختياري در ادرار، خشكي و چروك خوردگي دستگاه تناسلي زنان و آلت تناسلي مردان، كمر درد، سل پوستي اريتماتو، بيماري شاركو، بيماري دو پوئيترن، بيماري پاركينسون، يائسگي، درد عضلاني، ميوكارديت، ضعف عضلاني مادرزادي، حالت عصبي، اوريون، اوتواسكلروز، فلبيت، فلج اطفال، خارش دستگاه تناسلي زنان، تاخير در بلوغ، پورپورا، ناراحتيهاي روحي مربوط به زايمان، اسكلروز پوستي، اسكلروز، ترومبوز، كج گردني، ناراحتيهاي مغزي نوزادان، ناراحتيهاي مربوط به توليد اسپرم، زخمها واريسي، واريس، التهاب دستگاه تناسلي زنان.
مصرف خارجي آن به صورت پماد جهت سوختگيها، ترميم محل زخم، سرما زدگي، خارش مقعدي و تناسلي و زخمهاي واريسي نيز به كار مي‌رود.

مقدار مصرف:
معمولاً ويتامين e را به صورت خوراكي به شكل قرص نظير افينال، توكومين يا ديفرارل e (نزديك بيني در حال تحول) تجويز مي‌كنند.
روغن جوانة ذرت (اگرمول) به صورت كپسول و آمپولهاي خوراكي موجود است. اووسترول به صورت عرضه شود در شيشه (شيشه‌هاي تيره، زيرا نور اين ويتامين را از بين مي‌برد) وجود دارد. همچنين توصيه مي‌شود كه شيشه‌هاي در بستة حاوي ويتامين e را در محلي تاريك و بدون نور نگاه دارند.
بدن به خوبي مي‌تواند توكوفرولها را تحمل كند و تا كنون هيچگونه نشانة كلينيكي از هيپرويتاميني e مشاهده نشده است. در عين حال، افينال در افرادي كه نسبت به تارترازين يا اسيد استيل ساليسيليك حساس هستند نبايد مصرف شود.
در غالب اوقات بهتر است ويتامين e با ويتامين a همراه باشد زيرا توكوفرولها به عنوان ضد اكسيداسيون عمل مي‌كنند. آنها خصوصاً از آسيب غشاء سلولي بر اثر پروكسيدهاي طبيعي جلوگير نموده و ويتامين a و كاروتنها را از از بين رفت محافظت مي‌كنند و همين مساله توجيه كنندة اين عامل به عنوان سم زدا مي‌باشد.
ويتامين e همچنين از اكسيداسيون اسيدهاي چرب چند غيراشباعي (ويتامين e) جلوگيري مي‌كند. به همين دليل، نياز به ويتامين e در صورتي كه تغذيه شامل مقدار زيادي چربيهاي غني از اسيدهاي چرب چند غيراشباعي باشد افزايش مي‌يابد. اين نيازها معمولاً با تغذيه‌اي متعادل برطرف مي‌شود.
در صورت وجود خطر سقط جنين، تزريق عضلاني عميق ويتامين e- پروژسترون (يا معادل آن) انجام مي‌گيرد.
در رابطه با نازايي، ويتامينهاي a، b1، d، e و f را به صورت مشترك تجويز مي‌كنند.
داروي گلوسيويت، ويتامينهاي b1، b2، c، e و p را با يكديگر همراه دارد.

مطالعات آزمايشگاهي در رابطه با فقر ويتاميني e (يا توكوفرولها) علائم بسيار متنوعي را كه بر حسب نژاد حيوان و تركيب رژيم غذايي او تغيير مي‌كند، نشان داده است. خصوصاً به نظر مي‌رسد كه وقتي كمبودي از نظر سلنيوم يا مقدار مصرف بيش از حد اسيدهاي چرب غيراشباع در رژيم غذايي وجود داشته باشد، بروز علائم اين كمبود روند سريعتري به خود مي‌گيرد.
اولين اختلالات و رايج‌ترين آنها در حيوانات خانگي به شكل لاغر شدن عضلات كه در حيوان بالغ پس از يك دورة طولاني كمبود ويتامين e بروز مي‌كند، ظاهر مي‌شود. از نظر بافت شناسي، حضور ليپوپيگمانتها در سلولهاي عضلاني مشاهده مي‌شود كه بر اثر پوليمريزاسيون پروكسيدهاي تشكيل شده براي مصرف اسيدهاي چرب چند غيراشباعي ايجاد شده است. با استفاده از ميكروسكوپ الكتروني مي‌توان به اهميت ويتامين e در حفظ تماميت ساختار عناصر درون سلولي پي برد. اين تحول در حيوانات جوان بسيار وخيمتر از حيوانات نابالغ است. به عنوان مثال در موش مي‌توان به صورت ناگهاني 3 تا 4 هفته پس از تولد ناراحتيهاي خطرناكي را همراه با فلج و پايين آمدن درجه حرارت بدن كه منجر به مرگ او مي‌شود، مشاهده كرد.
در واقع، تجويز ويتامين e كه براي پيشگيري موثر واقع مي‌شود، به محض بروز علائم ديگر تاثيري نخواهد داشت هنگامي كه كمبود شدت كمتري داشته باشد، حيوانات به زندگي خود ادامه مي‌دهند ولي غالباً دچار ناراحتيهاي عضلاني شديد و فلج دائم مي‌شوند.
بنابه دلايل ناشناخته‌اي، به نظر مي‌رسد كه اين تحولات در حيوانات گياهخوار نسبت به حيوانات آزمايشگاهي بسيار شديدتر باشد (مرگ ناگهاني بر اثر نارسايي ميوكارد). در اين حيوانات گاهي اوقات آسيبهاي گسترده‌اي در رابطه با ميوكارد مشاهده مي‌شود كه بدون هيچگونه علائم كلينيكي آشكاري پيشرفت مي‌كند.
در انسان كمبود خود به خود آن در اكثر موارد به صورت جانبي هب علت ناراحتيهاي جذبي، فقدان نمكهاي صفراوي مثلا دراثني عشر، زياده روي در مصرف اسيدهاي چرب غيراشباع يا نارسايي در بتا- ليپو پروتئينها در پلاسما به وجود مي‌آيد.
با اين حال، كمبود ويتامين e در نوزادان و خصوصاً در نوزادان نارس بر اثر كم خوني مربوط به تخريب عناصر ياخته‌اي خون به چشم مي‌خورد.
همچنين، برخي از محققين مسؤوليت كمبود آلفا- توكوفرول را در بروز فيبروپلاستي رترو- كريستالين كه پس از تولد نوزادان نارس به وجود آمده و منجر به نابينايي مي‌شود، مطرح كرده‌اند.
در بزرگسالان، ناراحتي از نوع لاغري عضلات همراه با ضعف آنها مشاهده مي‌شود.
كمبود ويتامين e را به وسيلة تست هموليز رز- گورژي مي‌توان تشخيص داد. كاهش مقاومت اريتروسيتها تنها هنگامي ظاهر مي‌شود كه تمركز پلاسمايي به زير 4/0 ميلي گرم در 100 ميلي ليتر برسد. مقدار هموليز 10 درصد چندان مساله را توجيه نمي‌كند، ولي ارقام بالاي 25 درصد مطمئنا نشانة كمبود است

[sajjad 1368]

تاريخچه ويتامين c:
بيماري اسكوربوت يكي از قديمي‌ترين بيماري‌هاي شناخته شده در تاريخ است كه در نسخ قديمي و حتي سنگ نوشته‌هاي دولت يونان قديم مي‌توان اطلاعاتي در خصوص آن يافت. اين بيماري مدتها عامل اصلي مرگ بسياري از ملوانان در مسافرت‌هاي طولاني بوده است كه تعداد آنها بيش از تعداد مغروق يا كشته شده در جنگهاي دريايي است.
اين روند مدتها ادامه داشت و در هر سفر طولاني افراد زيادي از ملوانان حتي برخي موارد نزديك به نصف خدمة يك كشتي جان خود را در سفرهاي دريايي از دست مي‌دادند.
در سال 1593 بود كه يك كشتي انگليسي كه به سمت هند مي‌رفت بدون تلفات در بنادر هندوستان پهلو گرفت و دليل اين امر آن بود كه كاپيتان اين كشتي هر 3 روز يك بار همة به افراد خود چند قطره آبليمو مي‌داده است.
يك پزشك انگليسي به نام دكتر جيمزليند بر روي اين مسأله به تحقيق پرداخت و به تجربيات كلينيكي جالبي در خصوص آب پرتقال و آب ليموي ترش دست يافت و از آن پس اين بيماري در ميان ملوانان كاهش يافت به حدي كه تا اوايل قرن نوزدهم اين بيماري تقريباً در اروپا نابود شد

اسيد آسكوربيك يا ويتامين c يكي از مهمترين ويتامين‌ها است. چرا كه بدن انسان و اكثر مهره‌داران قادر به توليد اين ويتامين نمي‌باشند و مي‌بايد باين ويتامين را از منابع غذايي به دست آورد. كمبود اين ويتامين باعث به وجود آمدن بيماري اسكوربوت مي‌شود و سيستم ايمني بدن را به شدت ضعيف نموده و در نهايت موجب مرگ مي‌شود.
شكل خاص عنصر ويتامين ث به صورت كريستال‌هاي بي‌رنگ و يا زرد خيلي كم‌رنگ است كه بوي ضعيف و طعم ترشي دارد. ويتامين c هميشه در آب محلول است و با ايجاد انرژي به سادگي اكسيد مي‌شود پس مي‌توان نتيجه گرفت كه اين ويتامين از حساس‌ترين ويتامين‌ها است كه بر اثر ذخيره‌سازي، جذب رطوبت و پخته شدن مواد غذايي از بين مي‌رود.
البته ذكر اين نكته جالب به نظر مي‌رسد كه از بين رفتن اسيد آسكوربيك به دليل پخته شدن مواد غذايي نيست بلكه به واسطة خارج شدن اين ويتامين از مادة غذايي به آب غذا است كه در غرب معمولا دور ريخته مي‌شود حال آنكه در صورتي كه از آب غذا به عنوان سوپ استفاده كنند اين مايع داراي مقادير زيادي ويتامين ث مي‌باشد.
در خصوص شير به عنوان ويتامين c بايد گفت كه با پاستوريزه كردن شير مقدار زيادي از ويتامين ث موجود در اين ماده از بين مي‌رود و به هيچ عنوان شير پاستوريزه، شير خشك يا تغليظ شده منابع مناسبي براي ويتامين c به شمار نمي‌روند و در صورتي كه براي تغذيه نوزاد از اين ويتامين استفاه مي‌شود بايد حتما به عنوان مكمل آب ميوة تازه يا قرص‌ها ويتامين c را در تغذية روزانة نوزاد گنجاند

مصرف مستمر و به اندازة ويتامين ث يكي از نيازهاي روزمرة هر بدنساز است كه هرچه فرد در اين ورزش حرفه‌اي‌تر و جا افتاده‌تر شود بايد بر مصرف اين ويتامين بيافزايد. شايان ذكر است كه بدنسازان به علت خصوصيت و نوع وضعيت ورزش خود داراي بدني با سوخت و ساز بالا هستند و اين خود ضرورت مصرف بيشتر عناصر اساسي و مواد غذايي پايه را دامن مي‌زند.
از مهمترين ويتامين‌هاي مورد نياز بدنسازان ويتامين c و ويتامين e است كه نه تنها باعث پيشرفت و قدرت بدن مي‌شود بلكه باعث مي‌شود ريتم سلامتي فرد به علت بالا رفتن ضريب قدرتي دستگاه ايمني فرد بالاتر رفته و بيماري‌ها بر بدن فرد چيره نشود. زيرا سرماخوردگي و متعاقب آن پني سيلين و آنتي بيوتيك‌ها قاتل حجم بدن يك بدنساز هستند. علاوه بر اين كمبود ويتامين c و e در كنار ويتامين a مي‌تواند باعث اختلال در سيستم بينايي ورزشكار گردد و چشم وي را ضعيف كند.
هر چند در مكمل‌هاي غذايي شركت‌هاي معتبر كه به تأييد استانداردهاي iso و ce رسيده‌اند و وزارت بهداشت هم آنها را تأييد كرده است داراي مقادير مشابهي از انواع ويتامين‌اند اما توصيه ما مصرف بيشتر ويتامين c در وعده‌هاي غذايي بدنسازان و ورزشكاران ورزشهاي قدرتي است.
1- كاربردهاي درماني (سواي اسكوربوت)
- بيماريهايي كه باعث خونريزي مي‌شوند: پورپورا، هموفيلي، بيماريهاي مربوط به توليد خون، خونريزي رحم و التهابهاي روده‌اي همراه با خونريزي.
- بيماريهاي استخواني (شكستگيها) يا دنداني (پوسيدگي، ورم لثه‌ها و پيوره).
- بيماريهاي عفوني (ديفتري)، عفونتهاي معده- روده‌اي، زخمهاي معده، خونريزيهاي معده- روده‌اي، اسهال كودكان و توكسيكوز و فقدان گرانوليست در خون.
- بيماريهاي آلرژيك، شوكهاي آنافيلاكتيك، كوريزاي اسپاسمي، بيماريهاي سرمي، بارداري، كار بدني بيش از حد، اختلالات مادة رنگي پوست، بيماري آديسون و....
همراه ساختن ويتامين c و a در مقادير بالا، مي‌تواند با موفقيت در پيودرميتها، اگزماهاي ميكروبي، آنژينها، ورم حفرة بيني، سينوزيتها، ورم بافت ملتحمه، التهاب ميزراه و التهاب رحم غير سوزاكي به كار برود.
دكتر پوميه مثل هميشه فهرست بسيار كاملي از كاربردهاي درماني ويتامين c ارائه مي‌كند:
اكنه، اكروديني، فقدان گرانولوسيت در خون، كم خوني، آنژين، بي‌اشتهايي، آرتريت و آرتريسم، ضعف بينايي، لاغري پيشرونده در اطفال، سقط جنين، سوختگي، سرطان، پوسيدگي استخوان، آب مرواريد، خشكي و شكنندگي موها، شوك آنافيلاكتيك يا شوك بر اثر خونريزي، سيروزها، قولنجهاي همراه با خونريزي، اختلالات رواني، دوران نقاهت، سياه سرفه، خميدگي، رشد، از بين رفته كلسيم استخوانها، دندان در آوردن، ديابت، اسهالها، ديفتري، اگزما، خالها، خستگي فكري- عضلاني، فصل سرما، تبهاي بثوري، تيفوئيد، شكستگيها، شكنندگي استخوان، احساس سرما، دمل و كورك، ورم لثه‌ها، ورم زبان، گواتر، گريپ، شكوري، توليد خون، هموفيلي، خونريزيها، تبخال، هيپرتيروئيدي، يرقان، نارسايي كبدي، مسموميتهاي مختلف، درد كمر، سل پوستي، بيماري آديسون، يائسگي، ناخنهاي شكننده و نازك، اوريون، ورم گوش، زخمها، ذات الريه، فلج اطفال، پزوريازيس، پورپورا، پيوره، روماتيسمها، كوريزا، سرخك، اسكلروزپلاكي، اسكوربوت، تاولهاي پوستي، اسكلرودرمي، پيري، عفونت خون، سينوزيت، اسپرو، نازايي، سل، تيفوس، زخم معده، آبله مرغان، واريسها، سرخجه، سرگيجة منير، زونا و... و من تمام عفونتهاي طولاني، تطابق و مقاومت در برابر سرما، مقاومت در برابر بيماريهاي عفوني و مسري، مقاومت در برابر خستگي، كار شديد فكري و خستگي بر اثر بارداري يا شير دادن را نيز به آن اضافه مي‌كنم.
به طور خلاصه، اسيد آسكوربيك (يا ويتامين c) نقش ضد سم را ايفا نموده و حساسيتها را از بين مي‌برد

مصرف ميوه‌ها و سبزيهاي تازه و خصوصاً خام (آبميوه‌ها يا گياهان) در اكثر موارد براي از بين بردن علائم كلينيكي كمبود كافي است. مصرف روزانة چند قطرة آب ليمو كافي است تا كاركنان يك كشتي را در مسافرتهاي طولاني كه مدتهاي مديد از سواحل درو مي‌مانند و در نتيجه منحصراً از مواد كنسرو شده يا نشاسته‌اي مصرف مي‌كنند، از خطر اسكوربوت محافظت كند.
البته در صورت نياز، مي‌توان مقاومت بدن را با مصرف قرصهاي ويتامين c كه تحت همين عنوان و يا به شكل لاروسكوربين يا ويتااسكوربول و غيره عرضه مي‌شود و يا حتي به صورت تزريق زير پوستي، عضلاني يا وريدي به مقدار 10/0 تا 1 گرم در روز (مثلا عليه گريپ) تقويت نمود.
داروهاي متعددي از اشتراك ويتامين c و ساير ويتامينها موجود است. به عنوان مثال، ويتامين c و b3 (pp) در نيكواسكوربين، يا به صورت مجموعه‌هاي مولتي ويتامين و يا هيدروسولهاي پولي ويتامينه در كوتي ويت، اووسترول يا آلويتيل. غالباً اين ويتامين را با كلسيم يا ساير داروها تركيب مي‌كنند نظير افرالژان كه يك مسكن آنتي پيرتيك است و يا پيريدوسكوربين (c+b6) كه براي درمان مسموميتهاي دارويي به كار مي‌رود (هيپرويتاميني c هيچگونه بيماري ايجاد نمي‌كند).
تذكر: مطالعات تجربي نشان داده است كه مصرف استروژنها اسيد آسكوربيك را در بدن حيوانات از بين برده و باعث كاهش مقدار ويتامين c در بافتها مي‌شود.
از سوي ديگر تحقيقات كلينيكي تأييد كرده‌اند كه در بدن زناني كه از قرصهاي ضد بارداري خوراكي استفاده مي‌كنند، مقدار ويتامين c در لوكوسيتها و پلاكتها در مقايسه با ساير زنان، كاهش شديدي پيدا مي‌كند. شايد برخي از اثرات جانبي قرصهاي ضد بارداري در رابطه با همين كمبود باشد.
همچنين، مقدار اسيدفوليك (ويتامين b9) و b12 (كوبالامين) نيز در بدن زناني كه از داروهاي ضد بارداري خوراكي استفاه مي‌كنند، دچار نقصان مي‌شود.
علاوه بر آن، برخي حالتهاي افسردگي و ناراحتيهاي مربوط به حالت روحي كه علت رايج توقف درمان زناني كه قرصهاي ضد بارداري مصرف مي‌كنند است، مي‌تواند به عنوان عوارض جانبي كمبود ويتامين b6 محسوب شود، زيرا در اينگونه زنان پس از مصرف تريپتوفان، افزايش اسيد اكسانتورميك در ادرار به چشم مي‌خورد كه خود نشانه‌اي از كمبود پيريدوكسين است.
پس از بررسي تمام كمبودهاي پزشكي، ذكر اين مسئله نيز ضروري است كه بر عكس، در زناني كه قرصهاي ضد بارداري مصرف مي‌كنند، مقدار ويتامين a افزايش پيدا مي‌كند

ويتامين c2
بعضي از متخصصين بين ويتامينهاي c1 و c2 تفاوت قائل مي‌شوند. اولي همان موردي بود كه در بخش قبلي توضيح داديم و مورد دوم كه غالباً با ويتامين p (روتين) اشتباه گرفته مي‌شود، داراي اسكوليزود (از كلمة لاتين آسكوليوس به معناي بلوط) است. مشتق آن اسكولين ناميده مي‌شود كه مادة موثرة اصلي بلوط هندي است.

خواص آن:
ويتامين c2 ضد خونريزي بوده و مقاومت مويرگهاي خوني را افزايش مي‌دهد. اين ماده را از برگها، پوسته و ميوة بلوط هندي استخراج مي‌كنند.
الكلات بلوط هندي، اسكولئول، فرگونال و غيره در رابطه با تمام ناراحتيهاي گردش خون وريدي كه به آن گردش خون بازگشتي نيز مي‌گويند نظير ورايسها، بواسير، شكنندگي مويرگها و خونمردگي با كوچكترين شوك، تجويز مي‌شود. پوميه اين عنصر را براي پيشگيري از خونريزي در افراد مبتلا به فشار خون بالا، درمان خونريزي چشمي ناشي از شكنندگي مويرگهاي وريدي (خونريزي زير بافت ملتحمه و شبكيه)، راديودرميتها و كهير توصيه مي‌كند.
ويتامينهاي c2 (اسكولوزيد)، k (مناديون) و p (روتين) از نظر درماني به يكديگر بسيار نزديك هستند، زيرا هر سه از تأثير ضد خونريزي برخوردارند. علاوه بر آن، غالباً آنها را با يكديگر همراه مي‌سازند:
فروبيوز- p- 200 (آمپولهاي خوراكي): سيتروفلاونوئيدهاي موجود در پوست پرتقال كه توسط ويتامين c به شكل مجموعه‌هاي پكتيك ارگانيك فعال مي‌شود، داراي تأثير ويتاميني p است كه توسط افزايش مقاومت مويرگها و كاهش قابليت نفوذ آنها تظاهر مي‌كند. اين مواد، با حضور آدرنالين كه آنها را از اكسيده شدن حفاظت مي‌كند، باعث مي‌شوند تا اسفنكترهاي مربوط به مويرگها كارآيي مناسبي داشته باشد. به همين دليل، آنها را در تمام ناراحتيهاي گردش خون وريدي نظير فلبيتها و ترومبوفلبيتها، واريسها، اودمهاي واريسي، بواسير، پيشگيري از ناراحتيهاي فشار خون با افزايش مقاومت مويرگها، خونريزيهاي چشمي و لثه‌اي، پورپورا، خونمردگي، خونريزيهاي پوستي همراه با لكه‌هاي سرخ و غيره به كار مي‌برند.
فلوكسين ويتامينة c و p، تمام ناراحتيهاي مربوط به نارسايي در كارآيي وريدي و گردشهاي ريز جريان خون را درمان مي‌كند. تمركز زياد عوامل ويتاميني p و c روي اودم و ورم ديوارة وريد و پري فلبيت، اودمهاي شبانة فك، تشنجات و پاهاي سنگين تأثير مي‌گذارد.
اوپو- ونوژنها، ويتامين c را در اوپوتراپي (فوق كليوي، هيپوفيز، تخمدان) با يكديگر همراه مي‌سازند.
داروي همولوول عصارة مغز بلوط هندي را با عصارة برخي گياهان ديگر همراه ساخته و به اين ترتيب، تقويت كنندة وريدي بسيار مناسبي را به وجود آورده است.
داروي سكلو- 3 جريان بازگشتي خون را از طريق كاهش مقاومت شريانهاي كوچك و تصحيح شكنندگي مويرگها بهبود مي‌بخشد.
داروي اسكولئول كه داراي اكلاتور بلوط هندي است، خصوصاً در ارتباط با بواسير و تمام ناراحتيهاي ديگر گردش خون وريدي مانند فراگونل تأثير مي‌گذارد.
داروي نيسيل، ويتامينهاي c و p را همراه ساخته و خصوصاً شكنندگي مويرگها را درمان مي‌كند.
سولوروتين ويتامينهاي c و p را همراه با يكديگر دارد. سولورتين نيكوتيك ويتامينهاي b3 يا pp را با آنها همراه ساخته و به ويژه در رابطه با ناراحتيهاي گردش خون مركزي و محيطي مؤثر است

[sajjad 1368]

ويتامينهاي گروه B شامل 15 نوع ويتامين است. اين ماده يعني ويتامين B در معناي كلي در سال 1910 توسط دكتر فونك از مخمر آبجو و سبوس برنج تهيه شد. شايد جالب باشد كه بدانيد تنها منابع طبيعي كه تمام ويتامينهاي گروه B را در خود دارند مخمر آبجوي بدون الكل(ماءالشعير) و سبوس مي‌باشد.
در ضمن، آبجوي داراي الكل هيچ خاصيتي ندارد چرا كه اساساً الكل خود جلوي جذب هر نوع ويتامين و پروتئين را توسط بدن گرفته و باعث احساس خشكي بدن و عملاً از كار افتادن متابوليسم طبيعي جذب و تغذية بدن مي‌شوند:
ويتامينهاي تغذيه كنندة اعصاب B1 و B6
ويتامينهاي مسئول انجام آنابوليسم B2 و B5
ويتامينهاي مسئول انجام كاتابوليسم الكل B3 و B4
ويتامينهاي ضد كم‌خوني B9 و B12
ويتامينهاي B4، B7 و B10 خصيصة ويتاميني در بدن انسان ندارند و ويتامينهاي B11 و B3 هم فعاليت ويتاميني نداشته و بي‌اثر هستند

ويتامين B1 (يا تيامين) ويتامين خاص سيستم اعصاب و نخستين ويتامين از گروه ويتامينهای ب است.اين ويتامين دارای گوگرد است. حضور اين ماده كه ضد بيماري بري بري است براي متابوليسم قندها ((گلوسيدها) كه تنها منابع انرژي سلولهاي عصبي هستند ضروري مي‌باشد. بنابراين مصرف ويتامين B1 براي حفظ كارآيي مناسب سيستم اعصاب و عضلات ضرورت دارد. علاوه بر آن اين ويتامين جريان عصبي را منتقل نموده و كار قلب و فشار شرياني را تنظيم مي‌كند.

مشخصات:ويتامين B1
در آب محلول بوده و به همين دليل، بخش مهمي از آن به آب پخت مواد غذايي وارد مي‌شود. به همين علت از زمان قديم در روستاها آب پخت مواد غذايي را به عنوان سوپ مي‌نوشيدند. برخلاف ويتامينA اين ويتامين بخ خوبي در بابر گرما مقاومت مي‌كند ولي استفاده از اوتوكلاو براي كنسرو كردن يا كاربرد روش پاستوريزه كردن شير، مقدار ويتامين B1 و همچنين اثرات ضد درد و تاثير مفيد آن براي حفظ تعادل عصبي را كاهش مي‌دهد. استفاده از گازهاي سولفور براي حفاظت از ميوه‌هاي خشك، باعث از بين رفتن نيمي از ويتامين B1 آنها مي‌شود. متقابلاً منجمد كردن ميوه‌ها، سبزيها و گوشتها تأثير كمي بر ويتامين B1 دارد اما به شرطي كه در محلي دور از نور و رطوبت انجام شود.
امروزه در لابراتوارها ويتامين B1 مصنوعي توليد مي‌شود كه داراي همان خواص ويتامين B1 طبيعي است. اين نوع تيامين ضريب مسموميت پاييني دارد و در متابوليسم گلوسيدها (هيدراتهاي كربن و قندها) دخالت دارد. كوكربوكسيلاز (يا اترفسفريك ويتامين B1) امكان گرفته شدن كربوكسيل اسيد پيروويك را فراهم مي‌سازد.

نيازهاي يك انسان طبيعي
مقدار نياز روزانه انسان به ويتامين B1، بين يك تا دو ميليگرم و براي نوزاد، 80/0 ميليگرم است. ولي اين نياز برحسب رژيمها و شرايط گوناگون زندگي افراد تغيير مي‌كند. معمولاً رژيمهاي غذايي كه از نظر هيدراتهاي كربن (گلوسيدها) غني هستند، نياز به افزايش مصرف ويتامين B1 دارند. در حاليكه رژيمهاي غني از چربي (ليپيد) و آلبومينوئيد (پروتئين)، نياز كمتري به آن دارند.

ريشه يابي:
اين عنصر يك آنورين يا تيامين است كه از تشكيل يك هستة پيريميديك و يك سيكل تيازوليك به وجود مي‌آيد. اين عنصر از يك سو آرام كنندة درد و از سوي ديگر فعال كننده است.
بهترين منابع ويتامين B1 عبارتند از مخمر آبجو، غلات جوانه زده (گندم، جو، چاودار و....)، سبوس برنج، عصارة مالت، پرتقال و امعاء و احشاء حيوانات (جگر گوسفند و بره)، زردة تخم مرغ، قلوه و جگر گوساله، عدس، نخود، اسفناج، بلوط، كلم، كاهو، هويج، مغز(گوسفند)، شير نجوشيده، آلو، انجير، زردآلو، سويا و به طور كلي انواع گوشتها و ماهيها.
تذكر: متخصصين هومئوپاتي مدت زيادي قبل از كشف ويتامين B1، آن را به اشكال مختلفي نظير غلات جوانه زده، به صورت خالص (تنتور مادر) يا به صورت رقيق شده مانند شربت در موارد متعددي تجويز مي‌كردند.

حالتهاي مختلف دارويی ويتامين B1
انواع موجود تجاري آن (B1 دلاگرانژ، لاباز، روش، ويتانوريل، بويتين، بنروا و...) به صورتهاي زير ارائه مي‌شود:
- قرصهاي 50/5 و 250 ميليگرمي.
- آمپولهاي 25/10، 100 و حتي 500 ميليگرمي.
- فلانكونهاي آمپول 5 ميلي ليتري.
- گروه داروهايي كه محتوي تركيب ويتامينهاي B1، B6 و B12 (پرنسي B، بتريماكس) هستند، براي درمان دردهاي روماتيسمي و عصبي، مسموميتها و بيماريهاي ناشي از فقدان متابوليسم، ناراحتيهاي عصبي، هپاتيت و بيماريهاي قلبي، عروقي، در مورد الكليسم ديابت، شيمي درماني (نرولپتيكها، تيمولپتيكها، ايزونيازيد و...)، پيري، آترواسكلروز، برخي از حالتهاي ضعف و ناراحتيهاي مربوط به متابوليسم تجويز مي‌شوند. در موارد استثنايي در صورت جذب خوراكي آن، امكان بروز واكنشهاي آلرژيك وجود دارد.
از طريق همراه ساختن آن با ويتامين C، تركيب تيامين- آسكوربيك در مواردي نظير ناراحتيهاي مربوط به پيري و درمان پزشكي آب مرواريد و همراه با ويتامين B2 در رابطه با تشنجات عضلاني و غيره به كار مي‌رود

فقر ويتاميني B1
الف) در آزمايشگاه
اين حالت به صورت مصنوعي در موش و كبوتري كه منحصرا با برنج بدون سبوس و دانه‌هاي بدون پوست تغذيه شده‌اند، ايجاد مي‌شود. پس از حدود 20 روز، نوعي فلج حنجره و عضلات گردن همراه با فرو رفتن سر، پولي نوريت و سرانجام تشنجاتي كه سريعاً منجر به مرگ مي‌شوند، ظاهر مي‌شود.
ب) در انسان
قطع كامل مصرف ويتامين B1 باعث بروز بيماري بري بري مي‌شود. اين بيماري بيشتر در خاور دور و اقوامي كه منحصرا از برنج بدون سبوس تغذيه مي‌كنند (بر اثر زياده روي در مصرف گلوسيدها) به چشم مي‌خورد. در كشورهاي غربي، مهمترين علت ايجاد آن الكليسم است.
به طور كلي دو نوع بري بري وجود دارد:
- نوع مرطوب كه با بزرگي سمت راست قلب و تاكي كاردي، بزرگي كبد و اودمهاي بسيار شديد و فراوان، ادرار كم و نفس تنگي همراه است. اين حالت نشان دهنده نقص در مرحله انقباض قلب بوده و گاهي اوقات منجر به مرگ مي‌شود.
- نوع خشك كه شكلي پولي نوريت ابتدايي در اعضاء پاييني بدن بوده و حالتي شبيه به لاغر و كوچك شدن بدن دارد (سوزن سوزن شدن، سوزش، بي حسي و كرختي) و گاهي اوقات با فلج عصب استخوان زند اسفل همراه است.
در اروپا، نوعي بري بري كودكان نيز مشاهده شده كه در اطفالي كه منحصرا به وسيله آرد و خمير تغذيه شده‌اند، به وجود مي‌آيد.
در بزرگسالان (البته با شدت كمتر)، فقر ويتاميني B1 (سواي مورد الكليسم) بر اثر دوري از مواد غذايي طبيعي و تصفيه كردن، خالص نمودن، استريليزه و تغليظ كردن مواذ غذايي انسان به اصطلاح «متمدن» بروز مي‌كند. علاوه بر اين در تمام اين موارد نوعي عدم تعادل غذايي نيز مشاهده مي‌شود، زيرا تغذية امروزي ما به طور معمول از نظر شيرينيها، مواد آردي و گلوسيدها بيش از حد غني است. از سوي ديگر، برخي ناراحتيهاي گوارشي باعث ايجاد نارسايي در جذب و در نتيجه ذخيره‌سازي ويتامينهاي مصرفي مي‌گردد كه غالباً در مقادير بسيار پاييني مورد استفاده قرار مي‌‌گيرند. به عنوان مثال، در گروه اخير مي‌توان از اين بيماريها نام برد: گاستريت‌ها، بي‌اشتهايي، رژيمهاي غذايي نامناسب و نامتعادل، نارسايي كبدي و غيره.
فقر ويتامين B1 نقش مهمي در بروز پولي نوريتهاي مختلف نظير الكليسم، ديابت، پلاگر، بارداري، وجود ادراد در خون و برخي از ناراحتيهاي عصبي و نوريتها (به عنوان مثال در ادامه ابتلاء به زونا يا دردهاي شديد ناشي از لاغري و كوچك شدن اعضاء بدن) برعهده دارد.

در انواع محروميت، نتايج قابل توجهي از درمان به وسيلة ويتامين B1 به دست مي‌آيد (بنروا، بويتين، بانيكول ويتامينB1، B1كابر، دلاگرانژ،لابزو و...). ضمناً ويتامين B1 در غلات جوانه زده مصرفي در طب هومئوپاتي نيز موجود است.
بنابراين B1 را در تمام حالات بري بري، پولي نوريتهاي مختلف الكليها و سيگاريها، اسكلروز پلاكي، داءالرقص، انواع دردهاي عصبي (بين دنده‌اي، دردهاي مربوط به اندامهاي تحتاني، سياتيك و...)، ديابت قندي (در اين مورد به عنوان مكمل درمان به كار مي‌رود)، مسموميتهاي زنان باردار (تشنج حاملگي، حالت تهوع غير قابل جلوگيري و...)، خود مسموميتها (خصوصاً در نوزادان)، اسپاسموفيلي، برخي از درماتوزها (دملي و كورك) و غيره مي‌توان به كار برد.
دكتر پوميه فهرست جالبي از كاربردهاي درماني ويتامين B1 ارائه كرده كه من موارد زير را از آن استخراج كرده‌ام:
كبودي و تغيير رنگ انگشتان دست و پا (اكروسيانوز)، اكروديني، هوابعلي، ناراحتيهاي مغزي- نخاعي، الكليسم، دردهاي روماتيسمي، عملهاي جراحي منجر به قطع عضو (كه قسمت باقيماندة عضو قطع شده دردناك است)، لاغري، فراموشي، كم خوني، بي‌اشتهايي، فقدان حس بويايي، آرتريت، آرتريتيسم، ضعف عضلاني تدريجي، ضعف و لاغري، ضعف در انقباض قلب، بري بري، ناراحتيهاي مختلف قلبي، سر دردها، داءالرقص، سيروزها، كوليتها، اختلال رواني، يبوست، دوران نقاهت، آنسيفاليتها، شب ادراري، دمل و كورك، گواتر، نقرس، بارداري، بواسير، مقدار بيش از حد اسيد كلريدريك معده، فشار خون پايين، يرقان عفوني، ناتواني ***ي، نارسايي قلبي و كليوي، مسموميتهاي دارويي، ليكن، جذام، كمبود ترشح شير، كمر درد، بيماري رينود، درد عضلاني، حالت عصبي، دردهاي عصبي و ورم عصب از هر نوع، برخي از اودمها، ورم بناگوش، پولي نوريتها، خارشها، ضعف روحي و رواني، ناراحتيهاي روحي و رواني، روماتيسمها، زكام، سياتيك، سينوزيت، اسپرو، نازايي، ورم معده، كري، لاغري، و كوچك شدن اعضاء بدن، تاكي كاردي، تتاني، تيكهاي عصبي، كج شدن گردن، ناراحتيهاي مخصوص تغذيه، واريس، تهوع (بارداري و استون)، زونا و....
جذب بيش از حد ويتامين B1 استثنايي است و پس از تزريق درون وريدي يا عضلاني آن بروز مي‌‌كند. نيم ساعت پس از تزريق، عوارضي نظير تهوع، اضطراب و كهير ظاهر مي‌شود.
گاهي اوقات نيز ده دقيقه پس از تزريق نوعي بحران به نام شوك تياميني به وجود مي‌آيد كه در برخي موارد حتي پس از تزريق سريع كورتيزون به صورت وريدي يا عضلاني، غيرقابل بازگشت است

ويتامين B2 (ريبوفلاوين)

ويتامين B2 يا ريبوفلاوين به رنگ زرد-سبز فلورسانت بی نظير است. به دليل مقاومت در برابر حرارت از تيامين يا B1 تشخيص داده شد.
ريبوفلاوين اولين ويتامينی بود که مشخص شد به عنوان يک کوانزيم عمل می کند. ريبوفلاوين بخشی از چند آنزيم به ويژه ريبوفلاوين
مونوفسفات (FMN) و فلاوين آدنين دی نوکلئوتيد (FAD) می باشد.
در مواد غذايی و در متابوليسم بدن به حالت آزاد يا همراه با ترکيبات ديگر بخصوص پروتئين و فسفات می باشد. فرايند هضم ريبوفلاوين را
آزاد می کند که با انتقال فعال جذب شده و توسط گردش خون حمل می شود، در هيچ محل خاصی در بدن ذخيره نمی گردد. ريبوفلاوين
و متابوليتهايش با ادرار دفع می شوند و رنگ زرد-نارنجی به ادرار می دهند.

کمبود(هايپو ويتامينی):
کمبود ريبوفلاوين بيماری خاصی ايجاد نمی کند. اما نشانه های کمبود شامل ترک خوردگی پوست در گوشه لبها (کيلوز)، سرخی و تورم
زبان (گلوسيت)، پوسته پوسته شدن پوست اطراف بينی و گوش می باشد، سوزش، خارش و آبريزش چشم و حساس بودن شديد به
نور از علائم چشمی هستند.

دريافت بيش ازحد (هيپر ويتامينی):
به دليل محدود بودن جذب اين ويتامين، مسموميتی گزارش نشده است.

منابع:
در گياهان وجود دارد اما منبع غنی آن شير است.

ويتامين B3 ( نياسين )

ويتامين B3 يا نياسين به دو شکل ويتامين: نيکوتيناميد و نيکوتينيک اسيد اطلاق می شود. نياسين جزئی از کوانزيم های نيکوتيناميد آدنين دی نوکلئوتيد (NAD) و نيکوتينوميد آدنين دی نوکلئوتيد فسفات (NADP) می باشد. بدن می تواند اسيد آمينه اساسی تريپتوفان (منبع سرشار تريپتوفان شير است) را به نياسين تبديل کند و B2 و B6 برای اين عمل لازم هستند.

کمبود (هيپو ويتامينی):
پلاگر بيماری کلاسيک کمبود نياسين است، اسهال، اختلالات پوستی، زوال عقل و مرگ دليل اين نامگذاری می باشد.

دريافت بيش ار حد (هيپر ويتامينی):
مسموميت نياسين بسيار نادر است اما شکل دوم آن يا اسيد نيکوتينيک آثار سوء دارد که اين آثار در طی درمان بيماری قلبی مشاهده می شود، اين آثار شامل برافروختگی پوست، همراه با قرمزی می باشد. آثار جدی تر شامل سوزش سر دل، زخم معده و افزايش سطح خونی گلوکز است.

منابع:
گوشت، ماهی و مرغ منابع اصلی اين ويتامين به شمار می آيند. مقداری نيز در سبزيجات وجود دارد

ويتامين B5
اين ويتامين را به همراه ويتامين B8 ويتامين پوست و مو ناميده‌اند. اين ويتامين در بهبود و ترميم زخم‌ها نقش داشته و باعث رويش مو مي‌شود.
اين ويتامين به مقدار زياد در طبيعت وجود دارد و تقريباً مي‌توان گفت 90% غذاها حاوي مقداري هرچند جزئي از اين ويتامين هستند. براي رشد مو، جلوگيري از ريزش مو، جلوگيري از تغيير رنگ مو، ترميم سريع‌تر و بهتر زخم‌ها و تغذية ناخن‌ها پزشكان اين ويتامين را در قالب شامپوها، كرم‌ها و قرص‌هاي تجاري تجويز مي‌كنند.
از ديگر موارد كاربرد اين ويتامين برطرف نمودن التهاب و آلرژي به خصوص در سيستم تنفسي است. البته همواره بايد در نظر داشت كه قدرت اعجاب انگيز اين ويتامين براي حفظ و رويش مو زماني ميسر مي‌شود كه همراه با ويتامين B8 مصرف شود.
منابع طبيعي ويتامين 5B:
هرچند اين ويتامين به مقدار زياد در طبيعت يافت مي‌شود و در اكثر غذاها هم يافت مي‌شود اما مهمترين منابع اين ويتامين عبارتند از:
آفتابگردان- اسفناج- تخم مرغ- جگر و قلب گاو و گوسفند- سبوس برنج و گندم- سمنو- سويا- شير- عسل- عصارة مالت- غلات جوانه زده- كلم- گوجه فرنگي- گوشت سفيد- گوشت گوساله- مخمر آبجو.
موارد مصرف ويتامين B5

مهمترين كاربرد اين ويتامين در رابطه با ريزش مو، طاسي، اختلالات پوستي، طاسي زودرس است كه به همراه ويتامين B8 صورت مي‌گيرد.
از ديگر موارد مصرف اين ويتامين مي‌توان به بيماري‌هاي مربوط به مجاري تنفسي و نيز كمك به التيام زخم‌هايي كه التيام آنها براي مدت طولاني به درازا مي‌كشد نام برد.
در مواردي مانند: سردرد، تهوع، بي‌حالي، ضعف در كنترل عضلات، سوختگي، التهاب روده، تبخال، زخم‌هاي بي حس شده نيز پزشكان در كنار ساير داروهايي كه بسته به علت رخداد تجويز مي‌كنند مصرف ويتامين B5 را توصيه مي‌كنند.
براي زنان در دورة بارداري يا پس از مصرف قرص‌هاي ضد بارداري ممكن است مسائلي همچون از بين رفتن ماده رنگي مو، ريزش مو، ورم حفرة حلق و بيني به وجود آيد كه با مصرف بيشتر ويتامين B5 به سرعت برطرف مي‌شود.
اما تأثير جادويي ويتامين B5 كمك به رويش مجدد و سرعت رويش مو است كه خود باعث جلوگيري و در سنين پايين حتي از بين رفتن طاسي مي‌شود. البته باز هم مي‌گوييم، ويتامين B5 تمام اين كارها را با كمك ويتامين B8 انجام مي‌دهد.
در مواردي كه مو بر اثر عفونت، شيمي درماني يا شوك‌هاي هيجاني... ريخته باشد ويتامين‌هاي B5 + B8 مي‌توانند نقش موثري در بهبود و رويش مجدد موي بدن داشته باشند كه البته اين تأثير با افزايش سن كاهش مي‌يابد ولي هيچگاه بي‌تأثير نيست.
6- اثرات ناشي از كمبود ويتامين B5
اين ويتامين به وفور در انواع منابع طبيعي يافت مي‌شود اما عواملي همچون بارداري، استفاده از قرص‌هاي ضد بارداري، الكليسم، شيمي درماني، استرس زياد و هپاتيت مي‌توانند روند جذب اين ويتامين توسط بدن را كند يا متوقف كنند.
از نشانه‌هاي كمبود اين ويتامين مي‌توان به كمرنگ شدن مو، دير التيام يافتن زخم‌ها، ريزش مو، عدم رشد مو، ناراحتي‌هاي تنفسي خفيف، به هم خوردن سيستم گوارش، ضعف در كنترل عضلات، ترك خوردگي پوست، بد رنگي و كم رنگي ناخنها و خارش پوست سر اشاره كرد.
7- عوارض مصرف بيش از حد ويتامين B5
اين ويتامين نيز مانند ساير ويتامين‌هاي گروه B ويتاميني است كه مصرف زياد آن توسط منابع طبيعي به هر ميزان هيچ مشكلي ايجاد نمي‌كند. اما تزريق عضلاني مقدار زيادي از اين ويتامين به صورت ناآگاهانه مي‌تواند منجر به تشنج شديد و حتي مرگ گردد

ويتامين B6 يا پيريدوكسين. اين ماده مشتقي از پيريدن است كه سابقاً آدرمين ناميده مي‌شد. اين عنصر متابوليسم اسيدهاي آمينه و پروتئينها را تنظيم مي‌كند و ضد اكروديني، اختلالات پوستي و نروتروپها مي‌باشد.
ويتامين B6 ويتامين گوشتخواران است چرا كه هر چقدر بدن شما گوشت و پروتئين بيشتري مصرف كند نياز بيشتري به اين ويتامين خواهد داشت.
اين عنصر پودري سفيد رنگ است كه در آب محلول بوده ولي به سختي در الكل حل مي‌شود و به همين سبب است كه مصرف الكل باعث به هم خوردن متابوليسم بدن افرادي مي‌شود كه مقدار زيادي گوشت مصرف مي‌كنند.
اين ويتامين در برابر حرارت و اكسيد شدن كاملاً مقاوم است بنابراين مي‌توان آن را در غذاهاي پخته شده كه از منابع طبيعي ويتامين B6 هستند به خوبي يافت مي‌شود اما اين ويتامين در برابر نور حساس است و از بين مي‌رود. اين ماده در واكنش‌هاي متابوليكي متعدد شركت دارد. حضور اين ويتامين به خصوص براي متابوليسم اسيدهاي آمينه و پروتئينها ضروري است تا جايي كه كمبود آن مي‌تواند باعث احتباس ازت شود، بدون آنكه مشكلي در كارآيي كليه‌ها به وجود آيد.
اين ويتامين همچنين متابوليسم بافتهاي مختلف كبد، سيستم اعصاب و پوست را تنظيم مي‌‌كند و نقش بيولوژيكي مهمي در رون حذف گروه كربوكسيل و انتقال گروه آمين در اسيدهاي آمينه دارد.
علاوه بر اينها ويتامين B6 با تبديل اسيد گليوكسيلين به گليسيرين امكان كاهش ميزان اسيد اكساليك را به وجود آورده و بدين ترتيب خطر ايجاد سنگهاي كليوي به وسيله اكسالاتها را كاهش مي‌هد. البته ويتامين B13 نيز چنين تأثيري دارد.

منابع طبيعي ويتامين B6 يا G
اين ويتامين نيز مانند ساير ويتامين‌هاي گروه B، بيشتر در غلات جوانه زده، مخمرها، زردة تخم مرغ، جگر گوساله و سويا موجود است. در حد اشباع كمتر مي‌توان اين ويتامين را در گوشت قرمز، مغز، جگر مرغ، قلوه، تمامي غلات، كلم، اسفناج، پنير، ميوه‌هاي تازه، جوانه‌ي گندم، شير نجوشيده و شير خشك، سبزيهاي سبز، ماءالشعير، تخم مرغ، پرتقال، نان سبوس‌دار، نخود، ماهي‌ها، سيب زميني، سبوس برنج، گوجه فرنگي هم يافت.
شير مادر به عنوان منبع اساسي اين ويتامين براي كودك محسوب مي‌شود تا حدي كه تغذيه با شير خشك بدون مكمل ويتاميني مي‌تواند باعث به وجود آمدن نارسايي‌هاي مغزي خطرناكي براي كودك شود

بدنسازان و ويتامين B6 يا G
بدنسازان و قهرمانان پرورش اندام با توجه به خصوصيت بدني و قهرماني رشته‌ي خود نيازمند ميزان بالايي در حدود حداكثر ميزان نياز روزانه به ويتامين B6 هستند. مصرف بالاي پروتئين و سوخت و ساز بالاي بدن اين افراد خود يكي از مهمترين دلايل استفاده و نياز جدي ويتامين B6 براي اين افراد است. در ضمن در دوران كات و خشك كردن بدن نيز مصرف اين ويتامين با كمك به پايين آوردن ميزان اسيد اكساليك كمك زيادي بر پايداري كليه‌ها براي تحمل اين دوره مي‌كند.

مقدار نياز بدن به ويتامين B6 يا G
ميزان نياز روزانه‌ي بدن به ويتامين B6 بسته به وضعيت عمومي بدن، وزن، سن، ميزان تحرك و متدهاي تغذيه‌اي بين 200 تا 500 ميلي‌گرم در روز متغير است كه توصيه مي‌شود براي جلوگيري از عوارض كمبود ويتامين B6 در بدن حتما منابع طبيعي اين ويتامين در برنامه تغذيه‌ي روزانة افراد گنجانده شود.

اثرات ناشي از مصرف بيش از حد ويتامين B6 يا G
مصرف زياد اين ويتامين هم مثل ساير ويتامين‌هاي گروه B داراي عارضة خاص و قابل توجهي نيست و اضافة نياز بدن به راحتي دفع مي‌شود هر چند كه مصرف فوق‌العاده زياد و غيراستاندارد اين ويتامين مي‌تواند عوراضي را در دراز مدت براي كبد و كليه‌ها ايجاز كند.

ويتامين B7

در مورد ماهيت ويتامين B7 بين صاحب نظران علم تغذيه بحث است. عده‌اي آن را همان ويتامين I يا اينوزيتول مي‌دانند و عده‌اي ديگر آن را ويتامين J يا كولين مي‌دانند. بنابراين دو نظر، ما نقاط مشترك نظر اين صاحب نظران را خواهيم آورد.

دو تركيب كولين و اينوزيتول داراي دو ويتامين كاهش دهندة چربي بدن هستند. خاصيت اين دو ماده كاهش دادن مقدار چربي‌ها است و بدين ترتيب از كبد و شريانها حفاظت مي‌كند. بنابراين مي‌توان اين ماده را در تمام ناراحتيهاي كاربردي با ريشة گوارشي به كار برد.
به خاطر نقش اين دو ماده در تشكيل گلبول‌هاي قرمز، پزشكان آنها را در موارد كم خوني همراه با عنصرهاي مس و آهن توصيه مي‌كنند. علاوه بر اين، اين مواد عوامل ايجاد سولفوروميتل در بدن هستند. به همين دليل به آنها خاصيت ضد سم داده شده است.

ويتامين B7 و بدنسازي
ويتامين B7 به علت داشتن خاصيت چربي سوزي و كاهش دادن ميزان چربي بدن عامل بسيار مناسب و عالي براي كاهش وزن و كم كردن چربي‌هاي اضافي بدن به شمار مي‌رود. البته ذكر اين مطلب ضروري است كه ويتامين B7 را تحت عنوان ويتامين I و ويتامين J نيز مي‌شناسند. يكي از نكات جالب توجه براي بدنسازان بايد اين باشد كه مقدار زيادي از اين ماده در مكمل‌هاي چربي‌سوز تجاري وجود دارد و آن مكمل‌ها قسمت اعظم موفقيت خود را مرهون اين ويتامين هستند.

موارد مصرف ويتامين B7
اين ويتامين علاوه بر مصرف براي درمان كم‌خوني‌ها براي تسهيل در تشكيل گلبول‌هاي قرمز و نيز خاصيت ضد سمي آن كه موجب مي‌شود تا در درمان مسموميت‌هايي نظير سوختگي‌ها، زخم، شك، تتراكلروكرين، تري نيترولوئن، سرب، وجود كلسترول بيش از حد در خون و حالت‌هاي تهوع ناشي از استونمي نقش مهمي را ايفا كند در درمان بلند مدت چاقي و اضافه وزن هم تأثير بسزايي را دارد

ويتامين B8
ويتامين B8 يا H1
اين ماده هم مثل ويتامين B6 ويتامين پوست و مو مي‌باشد. اين عنصر از جگر و شير استخراج مي‌شود و در رشد ارگانيسم‌هاي مختلف حيواني و نباتي دخالت نموده و احتمالاً به عنوان شبه آنزيم در متابوليسم‌هاي مختلفي شركت مي‌كند.
ويتامين B8 به همراه ويتامين B5 ويتامينهاي خاص پوست و مو مي‌باشند. بارزترين قدرت اين ويتامين در حفظ و رشد مجدد مو نمودار مي‌شود و تقريباً ماده‌اي بي‌رقيب در اين زمينه مي‌باشد.
اين ويتامين از جگر و شير استخراج مي‌شود و به عنوان يك شبه آنزيم در متابوليسم‌هاي مختلفي شركت دارد.
اين ويتامين تنها هنگامي مؤثر واقع مي‌شود كه با ويتامين B5 مصرف شود. از موارد مهم ديگر اين ويتامين كمك به خون‌سازي، اشتها، جلوگيري از ورم‌هاي پوستي و مفصلي و تقويت چشايي است. از نظر منابع مي‌توان گفت تقريباً با ويتامين B5 همراه بوده و از اين نقطه نظر منابع طبيعي اين ويتامين نيازهاي بدن به ويتامين B5 را نيز برطرف مي‌كند.

منابع طبيعي ويتامين B8 يا H1:

ويتامين B8 را مي‌توان به ميزان زياد در مواد زير يافت:
بادام زميني، زردة تخم مرغ، شكلات، قارچ، قلوه، مخمر آبجو، نخود و در مقادير كمتر در تمام بافت‌هاي گياهي و حيواني نظير بادام زميني بوداده، گوشت، گوسفند، موز، گندم، مغز گوساله، كلم و گل كلم، اسفناج، ميوه‌ها، ژله، شير، سيب زميني، كاهو، سيبزيهاي سبز، ذرت، مرغ، برنج، گوجه فرنگي و ماست.
موارد مصرف ويتامين B8 يا H1:
اين ويتامين به صورت خاص در درمان ريزش مو، اكنه، كم خوني هيپوكروم، بي‌اشتهايي، آرتروز مفصل ران، ناراحتي‌هاي پوستي و به صورت عمومي در درمان اگزما، سرخي پوست نوزاد، ورم وبار زبان، تشكيل قسمتهاي بدون پرز روي زبان، التهاب پوست در اثر عفونت، سبوه، ناراحتي‌هاي مربوط به چشايي كاربرد دارد. اين ماده علاوه بر آنكه در كنار ويتامين B5 در شادابي، سلامت، حفظ و رشد و حتي رشد مجدد مو نقش دارد و نيز در بهبود پيدا كردن و التيام زخمها بسيار مؤثر است در درمان اكنه، كم‌خوني، بي‌اشتهايي، آرتروز مفصل ران، ناراحتي‌هاي پوستي موضعي مثل خون مردگي، تشكيل قسمتهاي بدون پرز بر روي زبان، برخي از ورم‌هاي پوستي، التهاب پوست بر اثر عفونت و ناراحتي‌هاي چشايي بسيار مؤثر است.
اين ويتامين يكي از كمرنگ‌ترين و در عين حال مؤثرترين ويتامينهاي گروه B است كه كمبود آن عوارض ناخوشايندي را به دنبال دارد. توصية ما استفادة هميشگي از سبزيجات تازه و غذاهاي متنوع براي بهره‌مندي از تمام ويتامينها به صورت طبيعي است.

عوارض كمبود ويتامين B8 يا H1:
فقر ويتامين B8 باعث بيماري بليتمن مي‌شود كه شامل ريزش مو، ناراحتي‌هاي عصبي- عضلاني، آسيب‌هاي پوستي و غيره است. البته كمبود ويتامين B8 در انسان استثنايي بوده و در مراحل ابتدايي داراي نشانه‌هايي چون كم شدن پرزهاي زبان، ناراحتي در تشخيص مزه و طعم، پريدگي رنگ و خشكي پوست مي‌شود.
به علت وجود اين ويتامين درگندم، نان و زردة تخم مرغ موردي از كمبود شديد اين ويتامين در افراد مشاهده نشده است. اما اثرات ناشي از كمبود اين ويتامين كه در محيط آزمايشگاه به ثبت رسيده است به ترتيب رخداد عبارتند از: ريزش شديد مو، ناراحتي‌هاي عصبي- عضلاني و آسيب‌هاي پوستي.
البته در مواردي كمبود مقطعي اين ويتامين در افراد كه به علت تغيير عادت‌هاي غذايي صورت مي‌گيرد باعث كم شدن پرزهاي زبان و ناراحتي‌هايي در تشخيص طعم و مزه، پريدگي رنگ و خشكي پوست مي‌شود كه با مصرف منابع طبيعي اين ويتامين به سرعت از بين مي‌رود.

اثرات مصرف بيش از حد ويتامين B8:
هيپر ويتامين B8 تا كنون شناسايي نشده است.

ويتامين B9
اين ويتامين داراي تأثير خاصي در رابطه با ترميم، بازسازي و بلوغ گروه‌هاي خوني دارد. پس به طور خلاصه اين ماده يك عامل ضروري براي تعادل مواد موجود در خون و كارآيي مناسب آن محسوب مي‌شود.
ويتامين B9 را با نام‌هاي L1، اسيدفوليك و فوليدون هم مي‌شناسند. اين ويتامين به مقدار كم در تمام سلول‌هاي گياهي و جانوري موجود است و كمبود آن در صورت استفاده از تغذية طبيعي تنها در اثر حرارت‌دادن بيش از حد غذاها به وجود مي‌آيد. هر چند اين ويتامين كاركردهاي گوناگوني دارد اما مهمترين نقش آن در مسائل مربوط به خون مشاهده مي‌شود.
البته در مواردي مثل بيماري‌ها عصبي- كم‌خوني كه با بيماري بيرمر همراه هستند مصرف ويتامين B9 ممكن است باعث تشديد بيماري و تشنج شود كه در اين حالت بايد به سرعت از ويتامين B11 استفاده شود.
باز هم توصيه مي‌كنيم كه براي سلامتي خود
1- تغذيه‌اي متنوع داشته باشيد.
2- غذاها را زياد حرارت نداده و به مدت طولاني نگه نداريد.
3- در صورت نياز به مكمل و منابع دارويي به هر دليل حتما با كارشناس تغذيه تماس بگيريد.
نكته مهم ديگري كه در مورد ويتامين B9 وجود دارد اين است كه داروهاي ضدتشنج، ضدانقباض، و ضدحاملگي جلوي جذب كامل اين ويتامين را گرفته و در حين مصرف اين داروها بايد از منابع دارويي يا منابع طبيعي غني از ويتامين B9 استفاده كرد.
آنتي‌بيوتيك‌ها و سولفاميدها با از بين بردن باكتري‌هاي روده‌اي عملاً ساخت ويتامين B9 يا اسيدفوليك را به وسيلة آنها متوقف مي‌كنند كه در صورت كمبود شديد در چنين مواردي تزريق عضلاني صورت مي‌گيرد.
منابع طبيعي ويتامين B9 يا اسيدفوليك:
نكته جالب اين ويتامين اين است كه آن را مي‌توان در تمام سلول‌هاي گياهي و جانوري به مقدار كم يافت. اما غني‌ترين منابع اين ويتامين عبارتند از:
اسفناج، پرتقال، پنير، تخم مرغ، جگر، جوانه گندم، حبوبات، سيب، سيب زميني، شير گاو،عضله، قارچ، قلوه، كاهو، كلم، لوبيا سبز، مخمر آبجو يا ماءالشعير، مرغ، هويج

موارد مصرف ويتامين B9:
اين ويتامين براي تمام انواع كم‌خوني‌ها به خصوص از نوع پيشرس در نوزادان، كم‌خوني در دوران بارداري، كم‌خوني در اثر جراحي و در يك كلام براي تمام ناراحتي‌هاي مربوط به كم‌خوني و خونريزي استفاده مي‌شود.
برخي از دانشمندان خاصيت ضدسرطاني را به ويتامين B9 نسبت مي‌دهند چون در مواردي باعث درمان تومورهاي بدن شده است و اين دستاورد در محيط آزمايشگاه عملاً نمود داشه اما هنوز براي قطعي شدن اين ادعا تحقيقاتي صورت مي‌گيرد. به هر صورت چون در مورد ويتامين B9 هيپرويتاميني وجود ندارد پس عملاً مصرف مقدار بيشتري از آن در بيماران سرطاني بلامانع است.
از ديگر موارد استفاده‌ي اين ويتامين زماني است كه فرد به مدت طولاني از آنتي‌بيوتيك‌ها و سولفاميدها استفاده كند. در اين زمان جذب ويتامين B9 توسط بدن كاهش يافته و فرد براي بازيابي اين ويتامين بايد از منابع طبيعي اين ويتامين به ميزان بيشتري استفاده كند در غير اين صورت دچار عوارض ناشي از كمبود اين ويتامين خواهد شد.

عوارض مصرف بيش از حد ويتامين B9:
اسيدفوليك يا ويتامين B9 به هيچ عنوان داراي تأثير سمي نيست و هيپرويتاميني در مورد آن وجود ندارد.
ما همواره مصرف منابع طبيعي و تازه را براي به دست آوردن انواع ويتامين‌ها توصيه كرده و مي‌كنيم. با مصرف غذاهاي تازه و مختلف نه تنها شما انواع ويتامين‌ها را به دست مي‌آوريد بلكه اين نوع سيستم تغذيه باعث شادابي روحيه و عملكرد بهتر بدن مي‌شود.

اثرات ناشي از كمبود ويتامين B9:
اصولاً كمبود ويتامين B9 با يا اسيدفوليك به علت وجود اين ماده در تمام سلول‌هاي گياهي و جانوري عملاً وجود ندارد. هرچند در موارد استثنايي مانند مصرف آنتي‌بيوتيك‌ها و سولفاميدها يا دوران بارداري و شيردهي در زنان ممكن است اين حالت به وجود آيد.
از موارد ديگري كه ممكن است كمبود اين ويتامين را باعث شود مصرف غذاهايي است كه به شدت حرارت داده شده باشند.
از عوارض كمبود اين ويتامين مي‌توان به عقب ماندگي ذهني، كم كرد وزن به صورت غيرطبيعي، كم‌خوني، ورقه ورقه شدن پوست، تورم زبان، ورم معده و حتي در زنان باردار به نقص جنيني اشاره كرد

ويتامين B10
ويتامين B10 يا H2 يا H
اين ماده محتوي اسيد پارا- آمينو- نيزوئيك و آمينو- 4بنزوات- سوديك است كه بسيار نزديك به يكديگر هستند. اين ويتامين ضد اودم پوست بوده و در آب، الكل، اتر و كلروفورم محلول است.

منابع آن:
اين ويتامين در مخمر آبجو، شير بدون چربي، ملاس، بادام زميني، غلات، قارچ، شكلات، سبوس گندم، كلم و گل كلم، تخم مرغ، ماست، گوجه فرنگي، كاهو، لوبيا، جگر، قلوه، گوشت بره، موز، كازئين، مغز، اسفناج، ميوه‌ها، ژله رويال، سبزيهاي سبز، ذرت، گوشت گوسفند، پپتون، سيب زميني، گوشت مرغ و غيره موجود است

اسيد پارا- آمينو- بنزوئيك ضد اختلالات رنگي پوست است. اين ماده كه از تركيبات اسيد فوليك مي‌باشد، داراي دو نوع تاثير است:
- تأثير پوستي كه سالهاست براي درمان اختلالات رنگي پوست به كار مي‌رود. اسيد پارا- آمينو- بنزوئيك در زمينة واكنشهاي اكسيد كننده‌اي كه منجر به تشكيل ملانين از دو پا مي‌شود نيز دخالت دارد. همچنين به عنوان يك محافظ بسيار عالي پوست عليه اكنه نيز به كار مي‌رود.
- تأثير ضد نفس تنگي: خواص ضد نفس تنگي آن، با افزايش مقدار اكسيژن در خون شرياني ظهور مي‌كند.
دكتر پوميه تجويز اين ويتامين را در موارد زير مؤثر مي‌داند: آسم، طاسي، سفيدي مو، تب پورپوراي كوهستان، سل پوستي اريتماتو، بيماري بروك- دورينگ، ملانوز، التهاب بافت عضلاني، پزوريازيس، روماتيسم مفصلي حاد، آلودگي به ركتزيا، مخملك، سرخك، اسكلرودرمي، تيفوس و كمبود مادة رنگي در پوست.
انگليسيها آن را در رابطه با اگزماي خشك، به عنوان ضد اكنه، ضد خارش و در آلرژي در برابر نور (لوسيت‌ها) به كار مي‌برند. علاوه بر آن، آنها اسيد پارا- آمينو- بنزوئيك و آمينو- 4بنزوات را از طريق B.i.A.M به صورت جداگانه مورد مطالعه قرار داده‌اند كه در اينجا خلاصه‌اي از توضيحات انديكس مرك را برايتان نقل مي‌كنم:
الف) اسيد پارا- آمينو- بنزوئيك (يا آمينو 4 بنزوئيك اسيد)
طبقه بندي شيميايي: اسيد بنزوئيك.
نامگذاري ژنريك: آمبن.
عناصر نزديك به آن: نمكها و مشتقات آن: پارا- آمينو- بنزوات سوديك، ضد خارش.
خاصيت مورد تأييد: تقويت كنندة تنفس.
جذب آن: سريعاً به وسيلة دستگاه گوارش جذب شده و دفع سريعي نيز دارد.
كاربردهاي اصلي: اگزماي خشك، خارش، سوختگي، پزوريازيس و فقدان مادة رنگي در پوست.
عوارض جانبي: حساسيت به نور، عوارض سمي ندارد.
در فرانسه تنها عامل مؤثر در داروي پارامينان (به صورت قرص و كرم) مي‌باشد
در داروي كولاژنان با ساير مواد همراه است (ضد مالارياي توليد شده در مقدار كم به وسيلة گروه ويتاميني B، يك اشتراك ضد سم واقعي را به وجود مي‌آورد).
كاربردهاي درماني: پولي آرتريت مزمن پيشرفته (P.C.F)، روماتيسم مفصل حاد (R.A.A) و تمام روماتيسمهاي تورمي، سل پوستي اريتماتو، كولاژنوز، ورمهاي آرتروز، ناراحتيهاي آلرژيك (آسم، كوريزا و....)، حساسيت نسبت به نور: لوسيت (انديكس مرك).
ب) آمينو- 4- بنزوات سوديك (يا آمينو- 4- بنزوات سديم)
طبقه بندي شيميايي: بنزوات سديم.
ساير نامگذاريها: P.A.B سوديك و پارا- آمينو- بنزوئيك.
خواص اصلي تأييد شده: محافظت در برابر نور.
خواص ثانوي تأييد شده: مكمل براي داروها.
خواص مورد تأييد: تقويت كنندة تنفس و ضد باكتري.
مكانيسمهاي جانبي: تأخير در دفع آنتي بيوتيكهايي كه با آن همراه مي‌شود مثل پني سيلين، استرپتومايسين.
سريعاً از طريق لولة گوارشي جذب شده و دفع آن نيز سريع است.
كاربردهاي مورد تأييد: تنگي نفس، ضعف و لاغري. فقر ويتاميني H حالت سمي ندارد.
در فرانسه تنها عامل فعال در آمپولهاي پارامينان است كه در درماتولوژي در مواردي نظير فقدان مادة رنگي پوست، سفيدي مو، پزوريازيس، ناراحتي پوستي همراه با خارش، اگزماي خشك و اكنه به كار مي‌رود.
داروي كولاژنان، با ويتامينهاي B5، B6 و B10 همراه است. (لوسيتها، پولي آرتريت مزمن پيشرفته، آسم، روماتيسمهاي تورمي و تمام ناراحتيهاي آلرژيك.
در درمان سالخوردگان حالت تنفس را طبيعي ساخته و ضد ضعف و لاغري است.
در داروي آبيوزان، با تتراسيكلين همراه بوده و براي عفونتهاي گوش و حلق و بيني نظير آنژينها، ورم گوش، ورم حفرة بيني- حلق، سينوزيت و بيماريهاي ويروسي نظير موارد به كار مي‌رود:
- عفونتهاي شديد، بيماريهاي باكتريايي حاد و مزمن ريوي، عفونت شديد برونشيتهاي مزمن و آسم، عفونتهاي پوستي (اكنه)، ناراحتيهاي معده‌اي- ادراري و غيره.
مصرف آن براي كودكان زير 8 سال و زنان باردارد ممنوع است.
شايان ذكر است كه اسيد پارا- آمينو- بنزوئيك به صورت جهاني به عنوان يك ويتامين شناخته نشده است.

ويتامين B11
ويتامين B11 حاوي كارنيتين است و به همين علت خاص اشتها مي‌باشد بنابراين در تمام مشكلات تغذيه‌اي كه منجر به لاغري مي‌شوند كاربرد دارد و مؤثرترين ماده طبيعي براي افزايش اشتها و وزن است.
ويتامين B11 يا O با تحريك ترشحات گوارشي و خصوصاً ترشحات معده و لوزالمعده را تحريك مي‌كند. اين تحريك به نوبه‌ي خود باعث افزايش اشتها مي‌شود كه امكان تغذيه و افزايش وزن را پس از يك دورة 8 تا 10 روزه به وجود مي‌آورد.
البته مواردي نيز وجود دارد كه استفاده از اين ويتامين و منابع آن ممنوع است موارد ممنوعيت استفاده از ويتامين B11 يا O.
البته كارنيتين هنوز به صورت جهاني به عنوان يك ويتامين تأييد نشده اما عده زيادي از متخصصين تغذيه و از جمله خود من با توجه به اهميت اين ماده در رفع لاغري و بهبود عملكرد بدن به مثابه ساير ويتامين‌ها را يك ويتامين و در گروه آنها مي‌دانند.

منابع طبيعي ويتامين B11 يا O:
ويتامين O يا B11 را مي‌توان در بافت‌هاي حيواني و غذاهايي كه اين بافت‌ها را در بر مي‌گيرد به ميزان مطلوب به دست آورد.
فرهنگ تغذيه‌اي قديم ما ايرانيان كه مبتني بر غذاهايي مثل آبگوشت، انواع خورشت و كباب بود حاوي منابع سرشاري از اين ويتامين هست. علاوه بر آن انواع لبنيات و بخصوص ماست كه حاوي تمام خواص لبنيات به علاوه‌ي مخمرهاي مفيد است در بارگيري اين ويتامين نقش عمده‌اي دارد از منابع ديگر اين ويتامين مي‌توان به آبجو يا ماءالشعير بدون الكل اشاره كرد كه خود حاوي تمام ويتامين‌ها است.
موارد مصرف ويتامين B11 يا O:
ويتامين B11 يا O خاص افزايش وزن در يك دوره‌ي 3 ماهه و به صورت طبيعي است البته من به عنوان يك متخصص امر تغذيه به هيچ عنوان افزايش و كاهش بيش از 5 كيلوگرم وزن را بدون مشاوره با يك كارشناس تغذيه به علت اثرات و عواقب آن توصيه نمي‌كنم و باز هم تأكيد مي‌كنم كه در هيچ راهي بدون آگاهي و مشاوره قدم نگذاريد به خصوص اموري كه مستقيما با سلامتي شما در ارتباط‌اند.
براي كاهش يا افزايش اصولي وزن شما مي‌توانيد از طريق سايت تخصصي بدنسازي ايران كارشناسان مجرب اين سايت تماس گرفته تا بهترين راهكارهاي سيستماتيك كاهش و افزايش وزن را در اختيار شما بگذارند.

موارد ممنوعيت استفاده از ويتامين B11 يا O:
همانطور كه گفتيم ويتامين B11 يا O اشتها را افزايش مي‌دهد و اين امر به خاطر تأثيرگذاري اين ويتامين بر ترشحات معده و لوزالمعده صورت مي‌گيرد.
بنابراين در مواردي چون زخم معده، معده برداري، ديابت و مسلما چاقي مفرط استفاده از اين ويتامين و حتي منابع طبيعي آن ممنوع است.

عوارض مصرف بيش از حد ويتامين B11 يا O:
تاكنون هيچ موردي از هيپرويتاميني B11 يا O مشاهده نشده است اما به طور قطع مي‌توان گفت كه مصرف زياد اين ويتامين باعث افزايش اشتها طي 8 تا 10 روز مي‌شود. در اين روند اگر به ميزان مناسب از ويتامين‌هاي A، B4، B7 و E استفاده نشود و در مورد رژيم پروتئين و هيدرات كربن فرد تصميمي گرفته نشود مي‌تواند عوارض سوء و حتي خطرناكي در پي داشته باشد پس توصيه ما همواره مشاوره با كارشناسان مجرب بدنسازي است.

ويتامين B12

ويتامين B12 يا L2
اين ويتامين به طور خلاصه و جامع ضد كم خوني، تحريك كنندة توليد گلبول قرمز و ضد درد است و تنها در منابع جانوري ياف مي‌شود.
اين ويتامين در سال 1948 از جگر استخراج شد.
ويتامين B12 در بدن به اشكال گوناگوني وجود دارد كه بيشتر آن را تحت عنوان كوبالامين مي‌شناسند و به خاطر فعاليت شبه آنزيمي آن نقش مهمي در اعمال متابوليكي مختلف بر عهده دارد. حضور ويتامين B12 براي انجام واكنش‌هاي آنزيمي متعددي ضروري است. لازم به ذكر است كه گياهان داراي ويتامين B12 نيستنتد و به همين دليل استفاده از رژيم‌هاي منحصرا گياهخواري براي انسان خطرناك است از سوي ديگر ويتامين B12 داراي 4 درصد كبالت مي‌باشد و به همين دليل بر كم خوني نيز تأثير مي‌گذارد.

منابع طبيعي ويتامين B12 يا L2:
ويتامين B12 يا L2 را مي‌توان تقريبا در تمام بافت‌هاي جانوري يافت اما اين ويتامين حتي در مقادير كم هم در بافت‌هاي گياهي يافت نمي‌شود بنابراين گياهخواران در معرض عوارض كمبود اين ويتامين قرار دارند. از بهترين و غني‌ترين منابع اين ويتامين مي‌توان به جگر، گوشت قرمز، شير و پنير، زردة تخم مرغ، ماهي، قلوه و ران مرغ اشاره كرد.
ويتامين B12 و بدنسازان:
كمبود ويتامين B12 در صورت استفاده صحيح از منابع طبيعي اين ويتامين تقريبا هيچگاه رخ نمي‌دهد و بدنسازان چه در حد حرفه‌اي و چه در حد آماتور معمولا هيچگاه دچار كمبود و نياز شديد به اين ويتامين نمي‌شوند اما توصيه ما براي عملكرد بهتر بدن افراد و به خصوص به ثمر رسيدن تلاش‌هاي مداوم بدنسازان حرفه استفاده مكرر ماهيانه و حتي هفتگي از خوراك جگر گوساله و مصرف زياد تخم مرغ براي تأمين سري ويتامين‌هاي گروه B است.
شايان ذكر است كه علاوه بر زردة تخم مرغ كه معدني از املاح و ويتامين‌ها و مواد معدني است سفيدة تخم مرغ پروسة تقريبا خالصي از پروتئين است كه حدود 90 درصد آن جذب بدن مي‌شود.

موارد مصرف ويتامين B12:
اين ويتامين مصرف زيادي در خصوص بيماري‌هاي كم خوني و دردهاي عصبي دارد. البته شيوة تزريق نسبت به شيوة خوراكي ارجحيت دارد زيرا در اين شيوه احتمال دفع يا عدم جذب از سوي سيستم گوارش وجود ندارد. همچنين غالب پزشكان اين ويتامين را به همراه ساير ويتامين‌هاي گروه B در مواردي همچون ضعف و بي‌حالي عمومي، دوران نقاهت بعد از عمل جراحي يا بيماري‌هاي عفوني و همچنين در مواردي مثل افراد الكلي و سالمندان كه به صورت كلاسيك داراي مشكلات كلاسيك ساختاري بدن هستند تجويز مي‌كنند.
از موارد ديگري كه تجويز ويتامين B12 مي‌تواند راهگشا باشد مي‌توان به دردهاي روماتيسمي، ضعف ناشي از شير دادن مادران، لاغري، طاسي، سفيدي مو، ترميم زخم‌هاي ناشي از عمل جراحي، تأثير در رشد، ورم معده، بارداري، يرقان، نارسايي قلب، بيماري پاركينسون، ميگرن‌ها و دردهاي عصبي، فلج اطفال، روان‌‌پريشي‌هاي الكليك و تحليل رفتن بدن اشاره كرد.


ويتامين B13
اسيد اوروتيك يا اوراسيل 6 كربوكسيليك.
تسهيل كنندة متابوليسم چربيها و محافظ كبد.
ويتامين B13 داراي دو تاثير سودمند است:
- پايين آوردن مقدار اسيد اوريك خون (اوروتوريك).
- حفاظت از فلور روده‌اي (اولترافلور).

ويتامين B13 يا اسيد اوروتيك يك مولكول اوليه از سنتز بنيانهاي پيريميديك است. اين عنصر تكثير فلور روده‌اي را به شكل فيزيولوژيكي طبيعي و مناسب آن (اشريشياكولي، لاكتوباسيلها، آنتروكوكها و...) امكان‌پذير مي‌سازد. اين موجودات ميكروسكوپي مهمانان معمول و ضروري روده‌ها هستند. اين تأثير خصوصاً پس از درمانهاي طولاني (فرضاً به وسيلة آنتي بيوتيكها) يا جراحيهاي قطعه‌برداري از دستگاه گوارش كه فلور فيزيولوژيكي روده را از بين برده و يا حداقل به آن آسيب مي‌زند بسيار سودمند خواهد بود. متقابلاً اين تأثير ديناميك، روي رشد فلور روده‌اي مفيد براي تكثير موجودات ريز بيماريزا مؤثر نيست (كانديدا- آلبيكانها، استافيلوكوكها، پروتئوس و...) و تكثر بيمار گونة آنها را متوقف مي‌سازد.
تااثير كاهش دهندة اورة خون، در اوايل چرخة متابوليكي سنتز اسيد اوريك ظاهر شده و كار را به نفع سنتز اسيد اوريديليك كه دفع آن آسان‌تر است، منحرف مي‌سازد. وجود اوره بيش از حد در ادرار نيز خود به خود كاهش مي‌يابد. اسيد اوروتوريك در صورت وجود نارسايي كليوي قدرت خود را حفظ مي‌كند.
اين ويتامين را مي‌توان به خاطر تاثير مشابهي كه بر اكسالاتها دارد با ويتامين B6 (يا پيريدوكسين) مشابه دانست كه همين مسأله اهميت اين دو ويتامين را در رابطه با سنگهاي كليوي مشخص مي‌سازد

طبيعتاً اين كاربردها با همان مسائلي است كه قبلاً مطرح كردم:
- ناراحتيهايي كه از كاهش ميكروبهاي موجود در روده ناشي مي‌شود و مشكلات گوارشي ناشي از آنتي بيوتيك درماني، اسهالهاي مختلف و تمام ناراحتيهاي گوارشي مربوط به اين حالتها.
- افزايش مقدار اسيد اوريك در خون به خاطر دلايل كليوي (سنگها)، يا مشكلات مفصلي (روماتيسمها، نقرس).
در واقع مقدار اضافة اوراتها يا به كليه- ادرار وارد مي‌شود كه در آن صورت باعث ايجاد سنگ خواهد شد و يا اينكه به كليه- روماتيسمها (هنگامي كه گفته مي‌شود كليه درد مي‌كند، در واقع بايد گفت كه كمر درد مي‌كند) و تمام مفاصل (بالااخص انگشت شست پا) وارد مي‌شود.
بنابراين اسيد اوروتيك در رابطه با سنگهاي كليوي كه از اورات ساخته شده باشد به كار مي‌رود. اين عنصر قولنجهاي نفريتي را تسكين نمي‌دهد بلكه با درمان آنها از طريق تجزية سنگهاي اوراتي و جلوگيري از انباشته شدن اوراتها در كليه وارد عمل مي‌شود. يادآوري مي‌كنم كه ويتامين B6 (پيريدوسكوربين) اكسالاتها را تجزيه مي‌كند.
اسيد اوروتيك با موفقيت در درمان ريشه‌اي نقرس و روماتيسمهاي نقرسي به كار رفته است. به عبارت ديگر، از آن به عنوان تجزيه كنندة مقدار اضافة اوراتهايي كه در مفاصل و كليه‌ها انباشته شده استفاده مي‌شود.
بدين ترتيب ويتامين B13 پيشگيري كنندة تمام بيماريهايي است كه با افزايش مقدار اسيد اوريك خون (بالاخص نقرس و قولنجهاي نفريتي) در رابطه هستند. علاوه بر آن، اين عنصر مقدار كلسترول خون را نيز كاهش مي‌دهد (هيپوكلسترولميانيت).
گرانولهاي اوروتوريك داراي 25 گرم اسيد اوروتيك در هر 100 گرم تركيب مي‌باشد. يك قاشق مرباخوري از اين گرانولها محتوي 5/1 گرم اسيد اوروتيك مي‌باشد. مقدار تجويز آن بين 2 تا 4 گرم در 24 ساعت براي معالجات طولاني است زيرا به محض توقف درمان در افرادي كه آمادة ابتلا به اسيد اوريك اضافه هستند تجمع اسيد اوريك در كليه‌ها و مفاصل آغاز خواهد شد.
ساده‌تر از آن مي‌توان يك قاشق سوپخوري اوروتوريك را در يك بطري آب معمولي حل كرده و از آن به عنوان آب مصرفي استفاده كرد. البته در مواقع ديگر نيز نظير هنگام بيدار شدن و شب هنگام خوابيدن و ساعت 10 و 16 يا نيمه شب در صورت بيدار شدن نيز مي‌توان از آن نوشيد.
يكي از بيماران من اين مساله را به شكلي نه چندان علمي بيان مي‌كرد: «من يك ليوان مي‌نوشم، دو ليوان ادرار مي‌كنم! و همين كار درون مرا پاك مي‌كند!»
در تركيب الترافلور، اسيد اوروتيك با مخمرهاي خشك و ارگانيسمهاي زندة مقاوم در برابر آنتي بيوتيكها كه با تكثير ميكروبهاي بيماريزا مخالفت مي‌كنند همراه است. به خاطر همين دو تاثير متنوع آن (تسريع رشد فلور مفيد و توقف رشد فلور بيماريزا) اين دارو خصوصاً در افراد مبتلا به آرتريت كه مدتي طولاني به وسيلة آنتي بيوتيكها تحت درمان بوده‌اند و يا جراحيهاي قطعه برداري از دستگاه گوارش روي آنها انجام شده داراي تاثير مضاعفي است.
انگليسيها از اسيد اوروتيك در موارد زير استفاده مي‌كنند:
خواص اصلي ثابت شده آن در: كاهش چربي بدن، محافظت از كبد، كاهش دهندة اسيد اوريك خون، متوقف كنندة سنتز اسيد اوريك و كاهش دهندة كلسترول خون.
و خاصيتي كه بايد مورد تاييد قرار گيرد: افزايش دهنده ترشح صفرا.
مكانيسمهاي اصلي تاثيرگذاري: واسطة طبيعي بيوسنتز بنيانهاي پيريميديك.
با ايفاي نقش آنزيم در بيوسنتز پروتئينهاي هپاتيك شركت مي‌كند.
از نفوذ چربيها در كبد جلوگيري به عمل مي‌آورد. مقدار پلاسماتيك تري گليسيريدها، كلسترول، بتاوپربتاي ليپوپروتئينها را كاهش مي‌دهد.
جذب آن از طريق معده و روده انجام مي‌گيرد.
تاثيرات مورد انتظار: كاهش چربي بدن، محافظت از كبد، كاهش دادن اسيد اوريك خون،متوقف كنندة سنتزاوريك، ضد كلسترول خون.
تاثيرا جانبي: تشكيل غدد چربي هپاتيك كه بسيار نادر است و در موارد استثنايي بزرگ شدن كبد.
روشهايي كه مي‌توان با آن همراه ساخت: رژيم غذايي، كولشيسين.
نشانه‌هاي مسموميت حاد: غير سمي است.
درمان طولاني: مرسوم است.
طبقه بندي دارويي: تابلوي C.
در فرانسه تنها عنصر فعال در تركيب اوروتوريك موجود است و به صورت مشترك در اولترافلور نيز وجود دارد.
ويتامين B13 به صورت جهاني به عنوان يك ويتامين شناخته و پذيرفته نشده است. (انديكس مرك).

[sajjad 1368]

نقش آهن در بدن و ميزان مورد نياز آن در ورزشكاران زن و مرد چقدر است ؟

آهن چند نقش مهم در بدن شما ایفا میکند.سلولهای قرمز خون را میسازد،که حمل اکسیژن در تمام بدن را به عهده دارد،در تبدیل غذا به انرژی کمک میکند و به مبارزه با عفونتها کمک مینماید.نقش آهن در حمل اکسیژن بویژه در طی ورزش حائز اهمیت است.بدون آهن،بدن شما قادر به ساخت گلبولهای قرمز سالم و رساندن اکسیژن کافی به عضلات،مغز و سایر احشاء نمی باشد.افت محسوس در ذخایر آهن،آنمی کمبود آهن نامیده میشود. در کل زنان نسبت به مردان نیاز به آهن بیشتری دارند تا آهن از دست رفته در طی قاعدگی را جبران نمایند ولی ورزشکاران احتمالاً نیاز به آهن خیلی بیشتری نسبت به غیرورزشکاران ندارند.هرچند ابهاماتی در این مورد در تحقیقات پزشکی وجود دارد.آهن کافی را میتوان از رژیم غذایی بدست آورد. البته این امر مستلزم عادات خوب تغذیه ای است.

بزرگترین مشکل در رابطه با آهن آن است که خیلی فراوان نیست.هر 1000 کالری بطور متوسط حاوی 6 میلی گرم آهن است و زنان نیاز به 15 میلی گرم در روز دارند(مردان به 10 میلی گرم در روز نیاز دارند).در زنانی که رژیم کم کالری دارند در اغلب موارد نیاز به آهن تأمین نمیشود(از آنجا که مردان دریافت کالری بیشتر و نیاز کمتری دارند،برای آنها کمبود آهن کمتر اتفاق می افتد) تأکید بر مصرف رژیم پرکربوهیدرات و کم چربی توسط ورزشکاران در دریافت آهن پایین نقش دارد.گوشت قرم که معمولاً در ورزشکاران از مصرف آن اجتناب میشود،یکی از غنی ترین منابع آهن است.غذاهای غیرگوشتی پر کربوهیدرات محتوی آهن کمتری هستند بسیاری از ورزشکاران دانش آموز و دانشجو درصد بالایی از کالری خود را از غذاهای کم محتوا تأمین میکنند که خود بر شدت مشکل می افزاید.

علاوه بر دسترسی محدود به آهن جذب آن نیز کم است و بسته به منبع غذایی از 2 تا40درصد متغیر است.حول و حوش 35- 25 درصد آهن موجود در گوشت جذب می شود،حال آنکه تنها 20-2 درصد آهن موجود در منابع گیاهی جذب میگردد.

همانگونه که ملاحظه می کنید پاسخ به این سوال که آیا ورزشکاران زن نیاز به آهن بیشتری دارند واضح و قطعی نیست.با این وجود از آنجا که آهن یک ماده مغذی مهم برای کارآیی است،در یک ورزشکار زن در صورتی که از رژیم گیاهی استفاده میکند یا سعی در کاهش وزن دارد،احتمالاً عاقلانه این است که از یک مکمل آهن برای رفع نقص رژیم غذایی خود بهره مند شوند.

[sajjad 1368]

ويتامين d ياكلسي فرول، ويتامين استخوان بندي بوده و كمبود آن باعث ايجاد راشيتيسم در كودكان و نرمي استخوان در بزرگسالان مي‌شود.

اين عنصر يك عامل تثبيت كلسيم است و امروزه آن را هم به عنوان يك ويتامين و هم به عنوان يك هورمون مي‌شناسند.
اشعة ماوراء بنفش، برخي استرولها (ارگوسترول) را به مشتقاتي تبديل مي‌كند كه به خاطر باز شدن هستة b- فنانتريك داراي قدرت ضد راشيتيسم مي‌باشد. همچنين به نظر مي‌رسد كه تاكي استرول (10/at)، كلسي فرول (ويتامين d2) و ساير مشتقات مياني نيز داراي چنين خواصي باشد.
بدين ترتيب، چند نوع ويتامين d قابل شناسايي است كه عبارتند از: ويتامين d1 يا مخلوط ناخالص، ويتامين d2 يا كلسي فرول كه از استرول گياهي مشتق مي‌شود (خصوصاً ارگوسترول)، الكل تك اتمي استخراج شده از زنگ چاودار كه تحت تابش ماوراء بنفش قرار گرفته باشد و ويتامين d3 كه مشتقي از استرولهاي حيواني است (روغن جگر برخي ماهيها نظير مورو، فلتان و تن). ويتامينهاي d4 و d5 هنوز تحت مطالعه قرار داشته و كمتر شناخته شده است.
ويتامين d خالص، پودر كريستالي سفيد متمايل به زردي است كه در برابر حرارت مقاوم بوده در آب حل نمي‌شود و در چربيها، روغنها و الكل محلول بوده و در اتروكلروفورم بسيار محلول است.
ويتامينهاي d2 و d3 بر اثر تابش نور، تماس با اكسيژن و اسيدها از بين مي‌رود. بنابراين بايد آنها را در شيشه‌هاي تيرة در بسته كه هواي داخل آنها توسط يك گاز خنثي (مثلاً ازت) خارج شده باشد نگهداري كرد. تركيبات كريستالي ويتامين d در برابر گرما نسبتاً مقاوم بوده ولي محلول روغني آن دچار ايزومريزاسيون مي‌شود.

تاريخچه
بيماري راشيتيسم كه از دوران قديم شناخته شده است، براي مدتهاي طولاني با ساير اختلالات تغذيه‌اي استخواني اشتباه گرفته مي‌شد. در قرن نوزدهم، راشيتيسم به عنوان يكي از رايجترين بيماريها در اروپاي غربي و مركزي و همچنين در آمريكاي شمالي مطرح بود و بيش از 80 درصد كودكان طبقات فقير را در مراكز صنعتي نظير گلاسكو، لندن و نيويورك مبتلا مي‌ساخت.
در قرن هجدهم دو پزشك فرانسوي يعني «بروتونو» و «تروسو» قدرت ضد راشيتيسمي روغن جگر ماهي مورو را مورد تأييد قرار دادند ولي بايد تا سال 1890 صبر كرد تا پالم نقش حفاظت كنندة اشعة خورشيدي را مشخص سازد و در سال 1919، تأثير درمان كنندة اشعة ماوراء بنفش مطرح شود. از سال 1920 تا 1930، حالت استروليك عنصر ضد راشيتيسم موجود در روغن جگر ماهي مورو و تأثير سودمندي كه توسط اشعة ماوراء بنفش بر بخش استروليك برخي از مواد غذايي خصوصاً ارگوسترول اعمال مي‌شود كشف شد. از سال 1931 به بعد، دانشمندان موفق به جداسازي ويتامين d و ساخت آن شدند. در سال 1967، تحقيقات دولوكا نقشي را كه برخي از متابوليتهاي فعال ايفا نموده و امكان جذب ويتامين d را به عنوان يك هورمون واقعي كنترل كنندة متابوليسم كلسيم فراهم مي‌آورند، به اثبات رساند.
نياز به ويتامين d:
نياز روزانه به ويتامين d بر اساس واحدهاي بين‌المللي يا وزن آن مطرح مي‌شود. يك واحد بين‌المللي ويتامين d، مربوط مي‌شود به فعاليت 025/0 ميليگرم ويتامين d2 يا d3 خالص و كريستال شده، بنابراين، يك ميلي گرم ويتامين d2 معادل 40هزار واحد بين المللي است.
نياز روزانه يك نوجوان يا يك انسان بالغ را به سختي مي‌توان مشخص كرد، زيرا آنها به مقدار ويتامين d ساخته شده درپوست خود (تحت تاثير اشعة خورشيد) وابسته هستند. به اين ترتيب بايد بپذيريم كه براي اكثر افراد بالغ، شرايط معمول قرار گرفتن در نور خورشيد براي تأمين مقدار لازم و مورد نياز بدن كافي است. با اين وجود، برخي افراد نياز به مقدرا ويتامين غذايي مكملي نيز دارند.
اين نياز در نوزادان (خصوصاً نوزادان نارس) و همچنين زناني كه دوران بارداري يا شير دادن را مي‌گذرانند افزايش پيدا مي‌كند.
به طور كلي، نياز به ويتامين d را حدود 400 واحد در روز برآورد كرده‌اند كه اين مقدار هم براي كودكان و هم براي بزرگسالان است. بيماري راشيتيسم، به خاطر كمبود خصوصاً در سنين بين 6 تا 18 ماهگي ايجاد مي‌شود اما البته اين حالت ممكن است در نوزادان نارس نيز كه ذخيرة كلسيم بدن آنها بسيار كمتر از كودكان معمولي است، ايجاد شود. نوزاداني كه پوست آنها رنگ گرفته باشد، كودكاني هستند كه اگر در كشورهاي كم آفتاب زندگي كنند، در معرض خطر شديدتري هستند، زيرا امكان تبديل استرول موجود در زير پوست آنها به وسيلة رنگ پوست كندتر مي‌شود.
شدت راشيتيسم از زماني كه ويتامين d به صورت منظم براي نوزادان تجويز مي‌شود به مقدار زيادي كاهش يافته است. اين بيماري بيشتر در كشورهاي شمالي و مناطقي كه در آنها نور خورشيد بر اثر مه و دودهاي صنعتي كاهش مي‌يابد رايج است. همچنين آن را در برخي كشورها كه مقدار تابش خورشيد در آنها كافي بوده اما نوزادان در محيط شهرهاي بزرگ به صورت بسته زندگي مي‌كنند نيز مي‌توان مشاهده كرد. علاوه بر آن، اين بيماري گاهي نيز در اواخر زمستان در نوزاداني كه در انتهاي تابستان يا اول پاييز به دنيا آمده و به مقدار كمتري در برابر اشعة خورشيد (6 ماه دورة زمستاني) قرار داشته‌اند و تغذية آنها نيز منحصراً شيري- آردي بوده مشاهده مي‌شود.
به همين دليل، گذراندن تعطيلات در سواحل براي كودكان توصيه مي‌شود، زيرا اين كودكان در آنجا لباس كمتري دارند (البته زماني كه شرايط آب و هوايي اين امكان را بدهد) و از سه حمام هوا، آفتاب و دريا سود مي‌برند. استفاده از سواحلي كه بتوان در آنها از نور خورشيد و آب دريا استفاده كرد، مي‌تواند تمام اشكالات استخواني- مفصلي را كه فاقد آسيبهاي ريوي باشد درمان كند.

منابع آن:
ويتامين d خصوصً در روغن جگر بعضي از ماهيها (تن، ماكورو، فلتان، مورو، ماهي آزاد، مار ماهي و....)، گوشت ماهي تن و چربي استخراج شده از پوست سبز كاكائو و همچنين به صورت جزئي در كره، زردة تخم مرغ، ماهي آزاد، ساردينهاي روغني، جگر گوساله، بره و گاو موجود است.
مواد غذايي گياهي، عملاٌ فاقد ويتامين d هستند (غير از كاكائو) ولي بسياري از آنها بر اثر تابش ماوراء بنفش، فعاليت قابل ملاحظه‌اي را به دست مي‌آورند.
بنابراين براي انسان دو نوع منبع ويتامين d وجود دارد:
- از طريق مواد غذايي (كه معمولاً چندان زياد نيست، مگر با تابش ماوراء بنفش).
- به وسيلة تابش خورشيد كه بسيار مهمتر است و ويتامين d را از طريق پوست تثبيت مي‌كند. اين سنتز پوستي، تحت تأثير ماوراء بنفش نور خورشيد به صورت تبديل 7- دهيدرو كلسترول موجود در لايه‌هاي عمقي پوست كه خود آن از كلسترول و ساير مشتقات استروليك تهيه شده است انجام مي‌گيرد. اين منبع تهيه و ذخيرة ويتامين d3 طبيعي، معمولاً براي بزرگسالان كافي است، اما شديداً بستگي به شرايط آب و هوايي و خصوصاً تابش خورشيد دارد

ويتامين d را مي‌توان از طريق دهان به وسيلة روغن جگر ماهي مورو يا بهتر از آن، روغن جگر ماهي فلتان كه مقدار ويتامين d آن 10 تا 30 بار بيشتر است، و يا بهتر از همة آنها استروژيل به كار برد:
- به صورت قطره، 3 تا 4 قطره در روز براي نوزادان نارس و نوزادان مبتلا به راشيتيسم. اين كار به مدت چندين سال انجام مي‌شود. براي جلوگيري از هيپرويتاميني d توصيه مي‌شود كه ويتامين a را با آن همراه كنيد ( به عنوان مثال، اكسرژيل pc كه داراي هر دو ويتامين است و يا ويتادون، آلويتيل، اووسترول، زيموستول يا هيدروسولهاي پولي ويتامينه و غيره) و نمكهاي كلسيم.
- يا به صورت آمپولهاي استروژيل 15 و يا موارد ديگر. اين آمپولهاي روغني هم خوراكي و هم قابل تزريق هستند. آمپولهاي داراي محلولهاي الكلي منحصراً خوراكي هستند.
ضمناً مي‌توان روشهاي درماني زير را تجويز كرد:
- درمان پروفيلاكتيك: در نوزادان به صورت قطره‌اي يا نصف آمپول هر 6 ماه يك بار مخلوط در شيشة شير و يا 1 آمپول تزريقي در سال. همين مقدار براي افراد بزرگسال و اشخاص مسني كه احتمالاً به نرمي استخوان، اسپاسموفيلي يا تتاني، كمبود كلسيم در خون بر اثر كاهش ويتامين d مبتلا شده‌اند نيز مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
- يا روش معالجه با استفاده از مقادير خيلي بيشتر كه تنها پزشك مي‌تواند آن را تجويز كند (به عنوان مثال براي نرمي استخوان افراد بزرگسال و مسن: يك آمپول استروژيل 15 به شكل خوراكي يا تزريقي براي هر يك تا دو هفته تا زمان از بين رفتن درد و بازگشت مقدار كلسيم و فسفر خون به سطح عادي همراه با مراقبت از مقدار كلسيم موجود در ادرار براي جلوگيري از مصرف بيش از حد آن كه به دنبال آن يك روش درماني پروفيلاكتيك براي جلوگيري از بازگشت بيماري در پيش گرفته شود).
- نوع ديگر موجود آن ويتامين d3 b.o.n است كه به دو شكل زير ارائه مي‌شود:
- آمپول محلول الكلي خوراكي به مقدار 1 ميلي گرم با نام كولكسي فرول يا ويتامين d3: 5 ميلي گرم (يا 200 هزار واحد بين المللي) به علاوة هيدروكينون: 1/0 ميلي گرم+ اكسيپيان: الكل 90 درجه.
- آمپول محلول روغني تزريقي 1 ميلي گرم با عنوان كولكسي فرول يا ويتامين d3: 5 ميلي گرم (يا 200هزار واحد بين المللي)+ اكسيپيان: روغن زيتون خنثي و استريل شده.
خواص آن: ضد راشيتيسمي، جذب روده‌اي كلسيم را افزايش داده و بر متابوليسم فسفر- كلسيم و مواد معدني استخوان تأثير مي‌گذارد.
جذب آن در سطح رودة باريك انجام شده و دفع آن اساساً از طريق حفرا به مقدار كمي انجام مي‌شود. به اين ترتيب، ويتامين d در كبد ذخيره مي‌شود.
كاربردهاي درماني آن: انواع راشيتيسم، اسپاسموفيلي و تتاني، كاهش كلسيم خون و پوكي و نرمي استخوان همراه با هم.


انواع:
ويتامين d به اشكال فعال زير موجود است:
- شكل مصنوعي آن از قرار دادن ارگوسترول تحت تابش اشعة ماوراء بنفش به دست مي‌آيد. اين عنصر ويتامين d2 يا ارگوكلسي فرول است كه امروزه موارد استفادة متعددي در روشهاي درماني دارد.
- نوع طبيعي كه استخراج شده از روغن جگر ماهي بوده و به همان نامگذاري قديمي ويتامين d مربوط مي‌شود. اين ويتامين d3 يا كلسي فرول مي‌باشد. اين عنصر در بدن انسان از تابش اشعة ماوراء بنفش بر 7- دهيدرو كلسترول موجود در پوست ساخته مي‌شود.

كاربردهاي درماني:
دو كاربرد اساس آن عبارتند از: راشيتيسم كودكان و بيماريهاي استخواني افراد بزرگسال.
الف) درمان راشيتيسم
- جذب 1000 تا 2000 واحد بين‌المللي در روز قبل از يك سالگي، 2 تا 5هزار واحد بين‌المللي بين 1 تا 3 سالگي براي مدت طولاني.
- تجويز ماهيانة 600هزار واحد بين‌المللي محلول روغني ويتامين d (يك آمپول استروژيل 15 يا اكسرژيل d3 به مدت 2 تا 3 ماه). مي‌توان به اين تجويز نمكهاي كلسيم را نيز افزود و سپس، يك آمپول براي هر 6 ماه و پس از آن هر يك سال در اوايل زمستان.
ب) درمان بيماريهاي استخواني
گاهي بر اثر كمبود مصرف يا جذب، شخص نياز به ويتامين d3 پيدا مي‌كند كه در اين صورت از آن به مقدار 15 ميلي گرم در هفته به صورت خوراكي استفاده مي‌شود. اگر ناراحتيهاي گوارشي شديد باشد، بايد تزريقي به مقدار 20هزار واحد به صورت عضلاني 2 تا 3 بار در هفته انجام گيرد.
مصرف كلسيم به مقدار زياد، بايد از طريق مواد لبني و نمكهاي كلسيم تأمين شود.
در صورت ابتلاء به ناراحتي كليوي به صورت همزمان (نرمي استخوان و ديابت كليوي فسفاته) بايد مراقبت شديدي براي تشخيص علائم هيپرويتاميني اعمال شود. ويتامين d2 همچنين در درمان لوپوس سلي بر حسب روش شارپي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. در اين رابطه، از مقادير خيلي زياد يعني 3 بار و در هر وعده 15 ميلي گرم d2 براي اولين هفته و در سه هفتة بعد، دو وعدة 15 ميلي گرمي و در سه هفتة سوم 15 ميلي گرم در هر هفته و سپس 15 ميلي گرم در ماه به مدت يك سال استفاده مي‌شود. همچنين در اين رابطه نمكهاي كلسيم نيز مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
بيماري تتاني نيز به وسيلة كلسيم و ويتامين d2 درمان مي‌شود. مقدار مصرف آن 5 تا 10 ميلي گرم ويتامين d2 در روز در اوايل، و سپس 1 تا 2 ميلي گرم در روز به وسيلة 10/at(كالكامين) به مقدار 1 تا 6 ميلي گرم در روز است.
براي جلوگيري از كاهش كلسيم خون به صورت جانبي در رابطه با درمان به وسيلة ويتامين d، توصيه مي‌شود كه به صورت منظم از كلسيم به عنوان كمكي به مقدار 500 ميليگرم در روز حداقل براي 15 روز استفاده شود.
هنگامي كه فقر ويتاميني d به صورت جزئي وجود دارد، (تأخير در رشد دندانها، آمادگي ابتلاء به پوسيدگي و فساد دندانها، كم قدرتي، اشكالات رشد، خميدگي كمابيش شديد استخوانهاي بلند، آمادگي براي شكستن، اسپاسموفيلي، پوكي استخوان، بيماري پاژه و بيماري ركلينگوسن و...) مقدار آن بسيار كمتر است و بين 1 تا 2 آمپول در سال مي‌باشد كه همواره بايد تحت مراقبت پزشكي انجام گيرد

ممنوعيتها: ناراحتيهايي كه با افزايش كلسيم خون، بالا رفتن مقدار كلسيم در ادرار، سنگهاي كلسيمي و حساسيت نسبت به ويتامين d همراه باشند و براي افراد بي تحرك (در مقادير زياد).
از مصرف بيش از حد معمول آن خودداري كنيد در رابطه با كودكان، مقدار مصرف نبايد از 10 تا 15 ميلي گرم در سال بيشتر باشد. براي زنان باردار نيز مقادير زياد نبايد تجويز شود.
علائم كلينيكي مصرف بيش از حد: بي‌اشتهايي، تشنگي مفرط، ادرار زياد، يبوست، فشار خون شرياني بالا.
متذكر مي‌شوم كه همچنين ويتامين d را به شكل شياف يا شستشوي روده‌اي نيز مي‌توان به كار برد.
عليرغم اينكه ممكن است به تكرار دچار شوم، ولي باز هم فهرست كامل دكتر پوميه را در رابطه با فقر ويتاميني d و كاربردهاي درماني آن مطرح مي‌كنيم:
اكنه، اكروسيانوز، بيماريهاي غدد لنفاوي، لاغري پيشرونده به خصوص در كودكان، شير دادن، لاغري، آسم، سوختگي، قولنجها، كوريزاي مزمن، از بين رفتن كلسيم استخوانها، رويش دندانها، قاعدگي دردناك، اگزما، سرما زدگي، شكستگيها، شكنندگي استخوان، بارداري، يرقان عفوني، نارسايي پاراتيروئيدي، ليخن پلان، سل پوستي، بيماري اودكين، بيماري استخواني پاژه، بيماري شومن، يائسگي، حالت عصبي، نرمي استخوان، بيماري استخواني ناشي از گرسنگي، تاولهاي پوستي، زخمها، پزوريانس، راشيتيسم، پيوره، بيماري استخواني ركلينگوسن، روماتيسمهاي حاد و مزمن، اسكلرولاي سلي، اسپاسموفيلي، نازايي، تتاني، سل استخواني، سل ريوي، صفاقي، تناسلي، ادراري و...
براي مصارف خارجي به صورت پماد جهت درمان سوختگيها و سرما زدگي.
محلولهاي شستشو و پمادهاي چشمي با اين ويتامين يا چندين ويتامين (a.c.d) (التهاب قرنيه، سوختگي قرنيه، ناراحتيهاي چشمي، باقيمانده‌هاي جوش خوردگيها و...) همراه هستند.

هيپر ويتامينی d
مصرف بيش از اندازة ويتامين d مي‌تواند موجب بروز ناراحتيهاي متابوليكي در رابطة فسفر و كلسيم نظير افزايش كلسيم در خون و ادرار، افزايش فسفر در خون، ناراحتيهاي گوارشي، عصبي، قلبي- عروقي، كليوي، همراه با كم خوني، بي‌اشتهايي، لاغري، وجود آلبومين در ادرار، فشار خون بالا و گاهي اوقات رخوت و بي‌حركتي و حتي كما شود.
مصرف بيش از حد آن به صورت تزريقي، خطرناكتر از مصرف خوراكي آن است. همچنين محلولهاي الكلي آن خطرناكتر از محلولهاي روغني است. در اين ميان، روغن جگر ماهيها اگرچه طعم ناخوشايندي دارد (و همين طعم باعث جلوگيري از زياده روي در آن مي‌شود)، با اين وجود بهتر تحمل مي‌شود.
مي‌توان با همراه ساختن ويتامين‌هاي a و d از پيدايش ناراحتيهاي هيپرويتاميني جلوگيري كرد. همچنين مي‌توان از اكسرژيل، آدژيك، ويتادون a و d، اووسترول، آلويتيل، هيدروسولهاي پولي ويتامينه، پولي تونيل، كارنسيل، كوتي ويت، ويواكتيل و غيره استفاده كرد.
حال ببينيم علائم مصرف بيش از حد ويتامين d به صورت تشريحي چگونه هستند. اين علائم مي‌توانند كلينيكي و يا بيولوژيكي باشند.
- كلينيكي: بي‌اشتهايي، بي‌حسي، ضعف و لاغري، سردرد، اسهال همراه با عطش شديد و از بين رفتن آب بدن، ادرار زياد، از دست دادن وزن، خارش، تهوع و استفراغ، ناراحتيهاي شخصي و...
عطش شديد همراه با ادرار زياد و وجود آلبومين در ادرار، حتي به صورت گهگاه باعث انباشته شدن كلسيم در كليه (سنگهاي كليوي) و ساير بافتها خصوصاً رسوب آن روي ديوراة عروق مي‌شود كه احتمالاً در نتيجة آن آسيبهاي غير قابل بازگشتي ايجاد خواهد شد.
- بيولوژيكي: افزايش كلسيم در ادرار و خون، اختلال در كارآيي كليه، ازتمي تدريجي، افزايش فشار خون، كرختي و...
كاري كه سريعاً بايد در چنين شرايطي انجام شود، در وهلة اول توقف هر نوع ويتامين درماني d و توقف كورتيكوئيد درماني است كه جذب روده‌اي كلسيم را متوقف سازد. مصرف مايعات بايد زياد بوده و از مدرها با اسيدي كردن ادرار و مصرف كلسي توني يا شوازميد، شلاتورها و رژيمهاي داراي كلسيم كم استفاده شود.
تذكر: مثل ساير ناراحتيهاي هيپرويتاميني (و شايد بسياري از ناراحتيهاي ديگر)، بيماريهاي جانبي در رابطه با روشهاي درماني نامناسب خصوصاً در خانواده‌هايي كه تصور مي‌كنند داراي علمي فطري هستند و شخصاً براي كودكان و بزرگسالان خانواده درمانها نامناسبي تجويز مي‌كنند يا از رژيمهايي كه به آنها مخصوص گفته شده و در دراز مدت مي‌توانند بسيار خطرناك باشند استفاده مي‌كنند، بروز مي‌كند

[sajjad 1368]

اين ويتامين خاص رشد و بينايي است. مقاومت بدن در برابر عفونتها را افزايش داده و در بهبود زخمها و آسيب‌هاي عضلاني نقش عمده‌اي را ايفا مي‌كند.
ويتامين a در اثر حرارت از بين نمي‌رود.
منابع طبيعي ويتامين a:
اسفناج- انبه- انجير- بادام- بادام زميني- پرتقال- پنير سفيد- پياز- تخم مرغ- توت فرنگي- سويا- سيب- سيب زميني- جگر- جگر ماهي- خامه تازه- خرما- دانة آفتابگردان- روغن- زردآلو- زيتون- شير نجوشيده- طالبي- عدس پخته- فلفل دلمه‌اي تازه- قارچ- قلب گاو- قلوه- كاهو- كدو- كرفس- كلم- گردو- گريپ فروت- گل كلم- گندم جوانه زده- گوجه فرنگي- گوشت گاو- گوشت تمام ماهي‌ها- گوشت گوسفند- لوبيا- ليمو- ماهي تن- مغز- موز- نارنگي- نان جو- نان سبوس دار- هلو- هندوانه- هويج.
توضيحات كامل:
ويتامين a رشد را تضمين مي‌كند و به همين دليل مصرف آن در دوران نوجواني ضروري است. اين ويتامين همراه با ويتامين d در ايجاد و استحكام ساخت استخواني بدن نقش داشته و غالباً در مواد غذايي همراه با مقدار كمي ويتامين d حضور دارد.
از خصوصيات قابل توجه ديگر اين ويتامين بالا بردن مقاومت بدن در برابر عفونتها است كه خود مكملي براي ويتامين c محسوب مي‌شود.
اما اين ويتامين براي چشم يك عنصر حياتي محسوب مي‌شود و نه تنها باعث بهبود بينايي و جلوگيري از ضايعات ناشي از عفونتهاي چشمي مي‌شود بلكه در درمان شب كوري، زخمهاي قرنيه و لكه‌هاي رسوبي چشم تنها داروي مؤثر است. از همين رو ويتامين a را ويتامين چشم ناميده‌اند.
پس به طور مطلق مي‌توان اثرات ويتامين a را در چهار قسمت طبقه‌بندي كرد.
1- رشد و نمو خصوصاً شكل‌گيري اسكلت
2- ترميم زخمها
3- كارآيي سيستم بينايي
4- كارآيي غدد دروني بدن و توليد هورمون

1- وجود يك استخوان‌بندي محكم، قوي و درشت همواره يك مزيت محسوب شده است. ويتامين a به عنوان يك مكمل ضروري براي ويتامين d در ايجاد يك استخوان‌بندي مناسب و قوي به خصوص در دوران رشد يعني 3 ماهگي تا 21 سالگي همواده مورد نياز بوده و كمبود آن مي‌تواند منجر به اختلالاتي هر چند جزئي در اين سيستم گردد.
2- ويتامين a نقش بسيار مهمي در ساختار بافتهاي عضلاني بر عهده داشته و همراه با ويتامين‌هاي b2، b5، c و d در بازسازي آنها شركت مي‌كند. به همين دليل گروهي از متخصصين جراحي اين ويتامين را در ارتباط با زخمها و آسيب ديدگي‌ها تجويز مي‌كنند كه مزيت اين كار علاوه بر كمك به بهبود سريع‌تر آسيب‌ها، خاصيت ضد عفوني كنندگي آن به همراه ويتامين c است.
3- ويتامين a به وسيلة رتينول نقش بسيار مهمي در كارآيي سيستم بينايي بر عهده دارد. زيرا شفافيت و در نتيجه سلامتي تمام قسمتهاي جلويي چشم و تطابق آن با نور را تضمين مي‌كند.
اين ويتامين نقش عمده‌اي در پيشگيري و درمان زخمهاي قرنيه، لكه‌هاي رسوبي چشم و شب كوري داشته و كمبود آن باعث اختلال و از كار افتادگي سيستم بينايي مي‌شود.
4- ويتامين a همراه و در كنار ويتامين e نقش عمده‌اي در فعاليت‌هاي دستگاه تناسلي و توليد هورمون‌هاي ***ي دارند. همچنين اين ويتامين در كنار ساير ويتامين‌هاي نقش خاصي در كارآيي غدد درون‌ريز ايفا مي‌كند. به همين علت است كه اين ويتامين را به مقدار زياد مي‌توان در جگر و كليه احشام و طيور به دست آورد.

مهمترين عامل براي داشتن اندامي موزون و هماهنگ داشتن يك استخوان‌بندي محكم، قوي و درشت است. اين امر هر چند امري به ظاهر ارثي است اما تغذيه و مراقبت‌هاي دوران رشد نقش عمده و مؤثري در صحت اين سيستم ايفا مي‌كند.
ويتامين a همراه با ويتامين d در استخوان سازي و استحكام اين سيستم همكاري داشته و كمبود آن در دوران رشد مي‌تواند به معناي يك فاجعه باشد. البته در رشد و فعاليت‌هاي عضله سازي هم اين ويتاين نقش دارد اما از آنجا كه در اين عملكرد ما به ميزان بسيار كمي ويتامين نياز داريم.
در حالت عادي و معمولي نيازي به استفاده از مكمل‌ها و كنستانتره‌هاي اين ويتامين نداريم.
اما براي بدنسازان حرفه‌اي و نيز بدنسازان آماتوري كه با تمرينات سنگين سعي در حرفه‌اي شدن دارند به علت فعاليت بيشتر و بهتر غدد درون‌ريز و توليد هورمون‌هاي گوناگون نياز بيشتري به اين ويتامين احساس مي‌شود اما استفاده از قرص‌هاي خوراكي و آمپول‌هاي تزريقي ويتامين a به هيچ عنوان توصيه نمي‌شود.
توصيه ما استفاده روزانه از قرص‌هاي استاندارد مولتي ويتامين و سبزيجات فيبرين زرد مثل هويج، گوجه فرنگي و ساير غذاها و منابعي است كه در بخش منابع طبيعي اين ويتامين است.
استفاده از سبزيجات فيبرين زرد رنگ علاوه بر تأمين مقادير زيادي از ويتامين a باعث بهبود عملكرد سيستم گوارش و هضم بهتر غذا مي‌گردد.
بار ديگر تأكيد مي‌كنيم اصولاً با توجه به سيستم و فرهنگ تغذيه در ايران ما اصولاً به ندرت و در موارد معدودي شاهد كمبود ويتامين a هستيم و با تغذيه‌اي در حد معمولي تمام نيازهاي بدن انسان به اين ويتامين برطرف مي‌شود و مصرف بيش از حد آن هم عوارضي دارد كه در بخش اثرات ناشي از مصرف بيش از حد ويتامين a آمده است.
مصرف مداوم سبزيجات تازه نه تنها بهترين منبع براي ويتامين a محسوب مي‌شود بلكه باعث بهبود عملكرد سيستم گوارش بوده و مصرف آنها حداقل دو بار در هفته توصيه مي‌شود.
اما موارد مصرف ويتامين a در دو بخش بررسي مي‌شود:
الف- در افراد زير 22 سال
در اين سنين با توجه به رشد بدن، سن پايين و عدم توانايي بدن در پاسخ‌گويي به شك‌هاي غذايي، كمبود اين ويتامين باعث عوارض شديدي همچون شب كوري، خشكي پوست، تأخير در رشد، راشيتيسم، تأخير در رشد دندان نوزادان، بيماري غدد، پوسيدگي دندان و بروز دير هنگام علائم بلوغ به علت توليد كم هورمون‌ها مي‌شود كه در همة اين عوارض با مصرف منابع طبيعي ويتامين a و در مواردي نيز همچون كمبود مفرط ويتامين a از منابع دارويي ويتامين a استفاده مي‌شود.
در مورد خشكي پوست و ترك خوردگي آن پماد ويتامين a+d و نيز پماد ويتامين a كه در داروخانه‌هاي با قيمت مناسب يافت مي‌شود توصيه مي‌شود.
ب- در افراد بالاي 23 سال
در بزرگسالان اصولا ما نياز به اين ويتامين را به صورت دارو و يا مكمل جز در موارد كمبود مفرط احساس نمي‌كنيم و در بيشتر موارد تغيير رژيم غذايي و حتي اضافه كردن مثلا يك هويج به تغذيه روزانه مي‌تواند نياز بدن به اين ويتامين را برطرف كند. البته در مناطق خشك و نيز افرادي كه پوست آنها در معرض آفتاب شديد، مواد شيميايي، تحريكات منجر به قرمز شدن و خشكي قرار دارند به شدت استفاده موضعي و استعمال خارجي اين ويتامين براي پوست توصيه مي‌شود.
همچنين براي زناني كه نسبت به شفافيت و سلامتي پوست خود اهميت قائل‌اند استفاده از اين ويتامين به صورت كرم در طول شب و به شدت توصيه مي‌شود.
در مواردي نيز كمبود مقطعي اين ويتامين مي‌تواند منجر به اختلال در بينايي به صورت تار بيني، شب كوري، خشكي و زخم شدن قرنيه، ورم لثه‌ها، فشار خون، بي‌خوابي، سنگهاي كليوي، ورم اعصاب چشم، ورم گوش و لكه‌هاي رسوبي تيره بر روي چشم گردد كه با مصرف ويتامين a به سرعت رفع مي‌شوند.
اما يكي از مهمترين كاربردهاي ويتامين a ترميم زخم‌ها است كه از پماد آن به صورت موضعي براي جلوگيري از عفونت و نيز بهبود سريعتر زخم‌ها استفاده مي‌كنند

كمبود ويتامين a در بدن ابتدا به دو صورت نمود پيدا مي‌كند. اختلال در سيستم بينايي و خشكي پوست.
كمبود ويتامين a باعث كاهش حساسيت شبكيه مي‌شود. علت اين امر تأخير در بازسازي ماده رنگي در دستگاه بينايي است پس از اين مرحله پوست خشك شده و سپس ترك مي‌خورد. اگر در اين مرحله نيز كمبود ويتامين a برطرف نشود منجر به ميگرن، ناراحتي‌هاي سيستم گوارش، ضعف مفرط و در نهايت در صورت رژيم غذايي كاملا فاقد ويتامين a پس از دو ماه منجر به مرگ مي‌گردد.
بار ديگر تأكيد مي‌كنيم با فرهنگي تغذيه‌اي موجود درايران عملا امكان بروز كمبود ويتامين a در فرد وجود ندارد و در صورت بروز هم با مصرف روغن جگر ماهي، شير چرب، كره، سبزيهاي داراي كاروتن يعني هويج، جعفري، گل كلم، اسفناج، فلفل، كاهو، نخود فرنگي، گوجه فرنگي، كدو و ساير منابع طبيعي به سرعت رفع مي‌شود. البته در موارد حاد كمبود اين ويتامين تزريق عضلاني ويتامين خالص صورت مي‌گيرد كه بسيار نادر است.

عوارض ناشي از مصرف بيش از حد ويتامين a:
ابتدا بايد بگوييم كه امكان به وجود آمدن حالت هيپرويتاميني ناشي از ويتامين a با تغذية طبيعي و منطقي تقريباً به هيچ وجه وجود ندارد.
اما مواردي نيز وجود دارد كه به علت رژيم غذايي خاص مملو از ويتامين a كه به اشتباه و اصولا توسط افراد ناآگاه توصيه شده است اين حالت به وجود مي‌آيد كه آن را در دو قسمت بررسي كرده‌ايم.
در افراد زير 15 سال:
هيپرويتاميني در مرحله اول در اين سنين با بي‌اشتهايي آغاز مي‌شود و به دنبال آن حالت تهوع، استفراغ و حتي بحرانهاي تشنجي همراه با ضربان تند در كودك مشاهده مي‌شود. دراكثر موارد هيپرويتاميني a در كودكان مشكل استفادة مداوم كودك از پورة هويج به صورت جايگزين شير مادر بوده كه در موارد حاد حتي منجر به خشكي شديد پوست، ريزش مو، بزرگي كبد و ضعف مفرط نزديك به غش مي‌شود. همچنين داشتن يك رژيم غذايي با ويتامين a بالا مي‌تواند استخواني شدن قشر خارجي استخوانهاي بلند و جوش خوردن پيشرس قسمت غضروفي استخوانها و در نهايت به هم خوردن نظام استخوان بندي كودك گردد.
در بزرگسالان:
مشاهدة هيپرويتاميني در بزرگسالان كاملا استثنائي است و تنها درمواردي از آن در قطب كه استفاده از جگر خرس و فك به وفور صورت مي‌گيرد مشاهده شده است. البته تزريق عضلاني اين ويتامين با استفاده مداوم از قرص‌هاي ويتامين a مي‌تواند اين حالت را به وجود آورد. عوارض اين هيپرويتاميني در بزرگسالان به صورت خستگي و تنبلي، دردهاي پشت سر، سرگيجه، تهوع و استفراغ، پوسته پوسته شدن، ريزش مو، دردهاي استخوان، بزرگ شدن كبد، اختلال شديد در بينايي ظهور پيدا مي‌كند

[sajjad 1368]

تصور مي‌شود كه ويتامين‌ها ابتدا توسط برخي از باكتري‌هاي خاك تهيه مي‌شوند. گياهان اين ويتامين‌ها را از خاك جذب مي‌كنند، سپس حيوانات گياهخوار (منجمله انسان) با مصرف اين گياهان، ميوه‌ها و سبزي‌ها ويتامين‌ها را جذب كرده و سرانجام، حيوانات گوشتخوار (كه انسان در اين گروه نيز جاي دارد)، با خوردن حيوانات گياهخوار اين ويتامين‌ها را دريافت مي‌كنند.
پس از جذب، ويتامين‌ها به وسيلة اعضاء مختلف كاملاً مشخصي نظير غدد، كبد، قلب، كليه‌ها، استخوانها، عضلات و غير ه مورد استفاده قرار مي‌گيرند (و يا ذخيره مي‌شوند).
از نظر شيميايي، ويتامين‌ها مي‌توانند به گروه‌هاي كاملاً متفاوتي متعلق باشند. در حال حاضر، توليد ويتامين‌هاي اساسي در آزمايشگاه‌ها امكان‌پذير بوده و اين امر باعث تسهيل در تجربيات درماني شده است. ويتامين‌ها از جنبه‌هاي متعدد شبيه به هورمون‌هايي هستند كه توسط غدد درون‌ريز ترشح مي‌شوند. مثلاً ويتامين‌ها نيز مانند آنها در مقادير بسيار كم عمل نموده و اثرات آنها مي‌تواند نزديك به هم و يا مشابه باشد (به عنوان مثال، ويتامين b و انسولين، ويتامين d و پاراتيروئيد). در سال 1967، تحقيقات «لوكا» نشان داد كه برخي از متابوليسم‌هاي فعال اين امكان را به وجود مي‌آورند كه ويتامين d جذب شده و مانند يك هورمون حقيقي متابوليسم كلسيم را كنترل كند.
برعكس، گروهي از ويتامين‌ها با اثرات ترشحي غدد درون‌ريز مخالفت مي‌كنند، و بالاخره آنزيم‌ها و مواد غذايي نيز وجود دارند كه ضد ويتامين هستند. از جملة اين مواد مي‌توان از تياميناز كه در ماهي خام وجود دارد (و با پختن از بين مي‌رود) و ضد ويتامين b1 است، سفيدة تخم مرغ، الكل، ذرت طبيعي و غيره نام برد.
برخي از داروها نيز مي‌توانند داراي خاصيت ضد ويتاميني باشند. به عنوان مثال اسيد ساليسيليك و مشتقات آن (ساليسيلات‌ها، آسپرين) ضد ويتامين b5 است. به همين دليل گروهي از داروها نظير پيراميدن، آنتي بيوتيك‌ها و سولفاميدها، a.c.t.h، روغن كرچك و غيره و خصوصاً كورتيزون براي رفع هيپر ويتاميني مورد استفاده قرار مي‌گيرد. (بدون آن كه تأثير مشتقات ديسكوماريني را به عنوان ضد ويتامين k كه براي كاهش مقدار پروترومبين، سيال نمودن، رقيق كردن و كاهش دادن انعقاد خود خصوصاً در بيماري فلبيت به كار مي‌رود فراموش كنيم). لازم به تذكر است كه در طب هومئوپاتي داروي ضد ويتاميني وجود ندارد.
برخي نويسندگان ادعا كرده‌اند كه بعضي از موارد فقر ويتاميني را مي‌توان به وسيلة هورمون‌ها درمان كرد.
به هر حال در تمام موارد تأثير ويتامين‌ها كاملاً مشخص است. به عبارت ديگر، يك ويتامين مشخص و نه ويتامين ديگري مي‌تواند يك بيماري را درمان كند. به عنوان مثال ويتامين c براي درمان اسكوربوت، ويتامين b براي معالجه بري بري، ويتامين d براي مبارزه با راشيتيسم و سرانجام، ويتامين b3 براي درمان پلاگر به كار ميرود.
همچنين بايد بدانيد كه برخي از غدد درون ريز از ويتامينها غني هستند (نظير هورمونهايي كه توسط قسمت قشري غده فوق كليوي ترشح ميشوند و از نظر ويتامينهاي a و c غني هستند كبد كه تقريبا تمام ويتامينها را در خود دارد و گلبولهاي سفيد كه داراي ويتامين c زيادي هستند) ولي مقدار اين ذخاير در صورت بروز تهاجم ويروسي، ميكروبي و يا پيدايش فشار عصبي، به نحو محسوسي كاهش ميابد كه همين پديده تاثير سودمند ويتامين درماني را در چنين شرايطي توجيه ميكند.
به طور كلي شرايط تغذيه‌اي نامناسب باعث ايجاد فقر ويتامين ميشود. اين بيماري معمولا بر اثر سوء تغذيه ايجاد شده و به همين دليل، بيشتر در كشورهاي فقير (به دليل ظهور جنگها، جيره بندي و....) به چشم مي‌خورد. شايد در مورد اردوگاههاي نازي كه در آنها اسيران جنگ گروه گروه كشته مي‌شدند و در آنها اپيدميهاي وحشتناكي بر اثر فقر غذايي ايجاد مي‌شد چيزهايي شنيده باشيد. بدني كه به شكل نامناسبي تغذيه شده باشد نمي‌تواند به خوبي در برابر عفونتها و بيماريها از خود دفاع كند.
اما در شرايط عادي فقر ويتاميني در ميان انسانها كمياب بوده و تنها به صورت مصنوعي در حيوانات آزمايشگاهي ايجاد مي‌شود. كمبودي كه در انسا به چشم مي‌خورد غالبا جزئي بوده و با يك يا چند ويتامين در رابطه است.
معمولاً ويتامينها در مقادير كافي از طريثق تغذيه تامين مي‌شوند ولي آسيبهاي گوارشي و استفاده نامناسب از غذاها باعث ميشود تا جذب آنها به صورت ناقص انجام گيرد. اين وضعيت در ميان مهاجرين يا كساني كه تحت عمل جراحي قرار گرفته‌اند بيشتر مشاهده مي‌شود فقر ويتاميني به صورت اصلي آن ديگر وجود ندارد ولي به شكل ثانوي بر اثر بيماري يا نوعي مسموميت (نظير الكل) به وجود مي‌آيد.
بنابراين، ضرورت خصور ويتامينها در مواد غذايي، استفاده از رژيم‌هاي كاملا مصنوعي را نفي ميكند اين ضرورت تفاوت بين در رژيم را كه يكي به شكل طبيعي و ديگري مصنوعي شيميايي و فاقد ويتامين است نشان ميدهد.
همچنين تجربيات امروزي ثابت كرده است كه رژيمهاي غذايي كه منحصرا به وسيله عناصر استريليزه شده (كه اكثر ويتامينهاي آن بر اثر حرارت از بين رفته‌اند) تهيه ميشود، مردود است. به همين دليل است كه در حال حاضر شير مصرفي را به جاي جوشاندن پاستوريزه ميكنند زيرا جوشاندن ويتامينهاي شير تازه را نابود ميكند (غير از ويتامين e كه در برابر حرارت ثابت بوده ولي توسط نور از بين مي‌رود).
و در اينجا ضرورت دادن آب ميوه تازه (پرتقال يا انگور) يا شير پاستوريزه نجوشيده به كودكاني كه از شير مادر تغذيه مي‌كنند مشخص مي‌شود.
قبل از ادامه بحث بايستي بدانيد كه متقابلا ناراحتيهاي هيپرويتاميني نيز وجود دارد البته اين بيماريها كمياب است و بيشتر در آزمايشگاهها يا معالجاتي كه به خوبي انجام نشده يا در آنها مقادير بسيار زيادي ويتامين تجويز شده (در اكثر موارد بر اثر تزريق بيش از حد ويتامينهاي a، b و d) به چشم مي‌خورد. در قسمتهاي بعد ضمن مطالعه هر يك از ويتامينها در اين مورد نيز صحبت خواهم كرد.
چون انسان به دليل وضعيت دندانهايش از تغذيه‌اي متنوع (حيواني و گياهي) برخوردار است، ويتامينهاي حيواني بيشتر در زمستان مورد توجه او قرار مي‌گيرد زيرا در اين فصل تنوع سبزيها و ميوه‌ها كاهش پيدا مي‌كند. البته در حال حاضر سرعت حمل و نقل اين امكان را به وجود آورده تا در تمام سال، ميوه‌هاي تازه (مثلا سيب) در اختيار مردم قرار گيرد.
روش درمان به وسيله ويتامينها، به عنوان شاخه‌اي از طب هومئوپاتي محسوب مي‌شود زيرا با وجود اينكه اين مواد در مقادير بسيار كم مورد استفاده قرا مي‌گيرند، عملا استفاده از آنها اجباري است. مقدار مصرف آنها مي‌تواند تا يك ميليونيم و حتي يك ده ميليونيم روزانه باشد.
به همين دليل متخصصين هومئوپاتي پيش از هر مورد ديگري به رژيمهاي ويتاميني توجه دارند. در واقع آنها اين رژيم را تنها به عنوان يك كمك براي روشهاي درماني خود به كار نمي‌برند بلكه همچنين از آن به عنوان يك روش پيشگيري از بيماريهايي كه به نظر مي‌رسد بيمار آمادگي ابتلاء به آنها را داشته باشد، استفاده مي‌كنند.
به ندرت اتفاق مي‌افتد كه تجويزهاي اينگونه پزشكان با توصيه‌هايي براي مصرف آب ميوه تازه (براي نوزادان)، ميوه‌هاي رسيده و شيرين (براي كودكان) و مصرف مواد خام نظير سبزيها، سالاد، ميوه‌هاي خام و غيره (براي بزرگسالان) همراه نباشد.
البته از مدتهاي طولاني قبل از كشف تدريجي ويتامينهاي مختلاف (هنوز هم ويتامينهاي جديدي در حال كشف است) متخصصين هومئوپاتي برا اثر تجربه ويتامينهايي را در داروهاي خود به صورت رايج تجويز مي‌كردند. از ميان اين موراد، مي‌توان از ويتامين b به عنوان محرك سيستم اعصاب به شكل جو صحرايي، ويتامينهاي d و e براي درمان قطع عادت ماهانه به صورت غلات تازه و گياهان مقوي (اشتهاآور، بادشكن و تامين كننده مواد معدني) و ويتامين c به صورت انگور فرنگي سياه براي درمان آلرژيهاي مختلف (روماتيسم، ورم حفره بيني، برونشيت، جوش و....) نام برد. البته نبايد ترديدي در مورد اثر اين داروها بر هورمونهاي ترشحي قسمت قشري غده فوق كليوي و ترشح هورمونهاي ضد تورمي كه مقاومت بدن را در برابر بيماريها افزايش مي‌دهد (و بنابراين در برابر عفونتهاي زمستاني مانند گريپ) و بر كاهش سرعت بيش از حد رسوب مؤثر است، داشته باشيم.
مثالهاي فراواني را مي‌توان در رابطه با روشهاي درماني طب قديمي مطرح كرد كه امروزه مؤثر بودن آنها از طريق كشفيات، تجربيات و آزمايشهاي علمي جديد به اثبات رسيده است.
بدين ترتيب، در دوران قديم بيماران مبتلا به شب كوري را با تجويز مصرف جگر (بدون اينكه كمتري تصوري از وجود عناصر ويتاميني داشته باشند) با موفقيت درمان مي‌كردند. اين بيماري با مصرف رتينول كه در ويتامين a وجود دارد، و اين ويتامين به وفور در جگر گوسفند، گوساله و همچنين در روغن جگر برخي ماهيها (نظير ماهي مورو و فلتان) موجود است درمان مي‌شود.