تاثیر کنترل ضربان قلب در بهبود تمرینات

[پيمان صادقي پري]

قلب یکی از اعجاب انگیزترین اعضای بدن است، و وقتی از آن برای کنترل تمریناتتان استفاده کنید، تاثیری باور نکردنی بر سلامت و تناسب اندام شما خواهد داشت. به همین دلیل است که اگر دقت کرده باشید، در تجهیزات ورزشی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است.

کنترل ضربان قلب و کنترل کننده های آن در اواسط دهه نود رواج یافتند. این کنترلگرها در بسیاری از تجهیزات ورزشی مثل تردمیل، دوچرخه ثابت ها و دستگاه های الیپتیکال، به صورت استاندارد وجود دارد. یک تردمیل با کنترلگر ضربان قلب با اتصال به سنسورهایی که در ریل های کناری تدمیل وجود دارد، ضربان قلب شما را می خواند. کنترل ضربان قلب با کنترل کردن فشار وارد بر تردمیل، حجم تمرینات شما را تعیین می کند. قلب شما به دستگاه می گوید که چه زمان تمرینات کاردیو خود را افزایش یا کاهش دهید.

چرا کنترل ضربان قلب؟

برای گرفتن بهترین نتیجه از تمریناتتان، سرعت دادن به تمرینات و قرار گرفتن در حوزه مناسب اهمیت بسزایی دارد. این یعنی برای یک دوره زمانی ضربان قلبتان را به شدت مناسب برسانید. اگر ضربان قلبتان بیش از اندازه بالا رود، فعالیتتان دیگر بازدهی نخواهد داشت، و اگر خیلی پایین هم باشد، تمریناتتان دیگر فایده ای برای سلامتیتان نخواهد داشت.

به همین دلیل است که یکی از موثرترین روش های تمرینات فیتنس از طریق کنترل ضربان قلب انجام می شود. این مسئله به ویژه در رسیدن به اهداف قلبی-عروقی اهمین زیادی پیدا می کند. چه بخواهید چند کیلو وزنتان را پایین بیاورید، برای مسابقه ماراتن تمرین کنید، یا فقط احساس خوبی پیدا کنید، تمرین کردن با کنترل ضربان قلب می تواند نتیجه تمرینات شما را ارتقاء دهد.

سالی ادواردز نویسنده کتاب "تمرین کردن با ضربان قلب" درمورد ارزش تمرین کردن در محدوده قلب صحبت می کند. او می گوید، "این روش به همان اندازه که برای ورزشکار 20 ساله مفید است برای 70 ساله ای که دچار مشکل قلبی است هم فایده دارد. هدف این است که به محدوده ای خاص از ضربان قلب برسیم."

او 5 محدوده ضربان قلب را به این صورت توضیح می دهد:

محدوده ضربان قلب سالم: این محدوده 50 تا 60 درصد از ماکسیمم ضربان قلب شما را تشکیل می دهد. این محدوده، محدوده ای مطمئن و راحت است که با یک قدم زدن آرام هم به دست می آید. این محدوده ضربان قلب برای آندسته از افرادیکه به تازگی ورزش کردن را شروع کرده اند مناسب است. این محدوده درصد چربی بدن، فشارخون و کلسترول را پایین می آورد.
محدوده ضربان قلب متوسط: این محدوده 60 تا 70 درصد از ماکسیمم ضربان قلب شما را تشکیل می دهد. این محدوده همان فواید محدوده ضربان قلب سالم را برایتان خواهد داشت اما شدیدتر است و کالری های بیشتری را می سوزاند و با راه رفتن سریعتر یا دو نرم به دست می آید.
محدوده ضربان قلب هوازی: این محدوده 70 تا 80 درصد از ماکسیمم ضربان قلب شما را تشکیل می دهد. این محدوده سیستم قلبی-عروقی و تنفسی شما را تقویت می کند و اندازه و قدرت قلب شما را نیز بالا می برد. این ضربان قلب با دو یکنواخت به دست می آید.
محدوده ضربان قلب آستانه ناهوازی: این محدوده 80 تا 90 درصد از ماکسیمم ضربان قلب شما را تشکیل می دهد. این محدوده ضربان قلب شدت بالا بوده و با دو شدید به دست می آید.
محدوده ضربان قلب خط قرمز: این محدوده 90 تا 100 درصد ماکسیمم ضربان قلب شما را تشکیل می دهد. این محدوده با دوی بسیار شدتی به دست می آید و معمولاً در تمرینات اینتروال یا با وقفه استفاده می شود. درمورد این محدوده باید با احتیاط اقدام کنید چون اگر به مدت زمان طولانی در آن بمانید ممکن است دچار آسیب دیدگی شوید.
ادواردز توصیه می کند که بعد از تعیین ماکسیمم ضربان قلب خود می توانید با تمرین کردن در محدوده های مختلف ضربان قلب، تناسب اندام خود را ارتقاء دهید. می توانید برای بالا بردن سلامت قلبی عروقی خود و تغییر برنامه تمرینیتان، در محدوده های مختلف تمرین کنید.


دو نوع کنترل ضربان قلب وجود دارد، دستگیره ای و بی سیم. در تردمیل هایی که کنترلگر ضربان قلب دستگیره ای دارند، باید دستگیره های کناری گرفته شوند که در پیاده روی کمی غیرحرفه ای و در دویدن هم امکانپذیر نخواهد بود. فقط یک نوع کنترلگر ضربان قلب هست که عملاً کاربرد دارد و آن هم نوع بی سیم آن است.

در کنترلگر های ضربان قلب بی سیم، شما بندی را دور سینه تان می بندید و ضربان قلبتان به این طریق وارد دستگاه می شود. به این ترتیب با نگه داشتن تمرینات کاردیو شما در یک محدوده ضربان قلب از پیش تعیین شده، شدت تمریناتتان کنترل می شود.

برحسب مدل این کنترلگر شما هم می توانید آنرا طوری تنظیم کنید که یک ضربان قلب ثابت را نگه دارد و هم می توانید آن را به صورت اینتروال یا با وقفه تنظیم کنید که به شما امکان می دهد در محدوده های مختلف ضربان قلب تمرین کنید. همچنین میتوانید به تردمیل برنامه ای بدهید که ضربان قلب را برحسب اهدافتان تغییر دهد.

برنامه های موجود با کنترل ضربان قلب انواع مختلف دارد. بعضی تردمیل ها فقط یک برنامه ضربان قلب دارند، درحالیکه مدل های جدیدتر انواع و اقسام برنامه های مختلف دارند.

برای کم کردن وزن و بالا بردن سلامت قلبی-عروقی، همه چیز به ضربان قلب شما بستگی دارد. کنترل ضربان قلب و تمرین کردن در محدوده های آن سلامت عمومی و عملکرد جسمی شما را ارتقاء می دهد. اگر قصد خرید یکی از این تجهیزات ورزشی را دارید، حتماً باید به ویژگی محدوده های ضربان قلب آن توجه کنید.

با این روش، کنترل ضربان قلب می تواند مربی ورزشی خصوصی شما باشد. با کنترل ضربان قلب و تنظیم تمریناتتان با توجه به آن می توانید در جهت رسیدن به اهداف خود تمرین کرده و از کم یا زیاد تمرین کردن جلوگیری کنید.

مسئله ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که قبل از شروع هر نوع برنامه تمرینی و ورزشی حتماً باید با پزشک خود مشورت کنید. پزشکتان می تواند به شما کمک کند محدوده ضربان قلب سالم و بی خطر را برای تمرینات خود انتخاب کنید. اگر احساس می کنید اضافه وزن آورده اید و می خواهید یک برنامه تمرینی را شروع کنید، یادتان باشد کنترل ضربان قلب کمک بسیار خوبی برایتان خواهد بود.

[tavakkol23]

جدول ريتم قلب


http://www.picestoon.com/out.php/i55000_RATE.jpg




نکات مهم در رابطه با گردش خون و تاثير آن بر ورزش بدنسازی






الف:تنظيم های غير ارادی :تنظيم وتوضيع جريان خون به عضلات اسکلتي از طريق اعصاب تحت تاثير سيستم عصبی سمپاتيک قرار دارد. دو نوع تار عصبی ازاين سيستم در عضلات صاف ديواره رگها وجود دارد
1- تارهای گشاد کننده عروق يا کولی نرژيک «cholinergic» (از انتهای آنها استيل کولين ترشح می شود) که نقش آنها افزودن به جريان خون درعضلات فعال هنگام ورزش با اتساع رگها میباشد
2- تارهای تنگ کننده رگ (منقبض کننده) يا آدرنرژيک «Adreneryic» ( که نورآدرنالين ويا نوراپی نفرين از انتهای آنها ترشح می شود)
هنگام استراحت جريان خون در عضلات اسکلتي بسيار کم است زيرا رگهای خونی موجود در اين عضلات به حالت نيمه بسته (حالتی که ازخود رگها ناشی ميشود و تا حدود زيادی مستقل ازکنترل عصبی است)می باشد.
بعدا" خواهيم ديد که افزايش جريان خون در عضلات فعال که باعث افزايش حالت باز شدن يا اتساع رگها بصورت فعالانه انجام نمی گيرد . بلکه چون عضله صاف ديواره آنها در حالت انبساط قرار می گيرند ، فشار جريان خون موجب اتساع آنها می شود.


ب: تنظيم شيميائی: افزايش جريان خون در عضلات هنگام ورزش ، از ترکيب شيميائی خون تاثير می پزيرد. چنانکه قبلا" عنوان شدعضلات صاف رگهای خونی عضلات اسکلتی هنگام استراحت (که از کنترل عصبی مستقل هستند )در حالت نيمه بسته می باشد و افزايش جريان خون در اين عضلات از طريق کاهش خاصيت درونی تنگ کنندگی رگها وهمراه با افزايش حالت اتساع در آنها صورت می گيرد که بروز اين حالت در نتيجه تاثير عمل موضعی تغييرات شيميائی بر رگهای خونی است ، واسطه های شيميائی که در زير برشمرده می شوند،بعنوان علل اين تغيير پيشنهاد شده اند:
1- کاهش غلظت اکسيژن
2- آزاد شدن پتاسيم و هيستامين«Histamine» (مادهای که از تجزيه هستيدين بدست می آيد وباعث اتساع وافزايش قابليت نفوذ مويرگها ، افزايش ترشح معده وانقباض عضلات احشائی می شود) درون سلولی
3- ترکيب شيميائی اتساع رگ که (برادی کينين) «Brady Kinin» نوعی کينين از يک زنجيره شامل 9 اسيد آمينه؛ ناميده می شود.
جالب توجه است که چگونه عوامل باز کننده و محدود کننده با عمل کرد خود ، جريان خون را در يک منطقه محدود کرده ،آنرا به بخش ديگری که در نتيجه ورزش نياز بيشتری دارد می رسانند ، همچنين قابل توجه است که چگونه نيازها ی قسمتهای مختلف بدن در حين انجام کار با يکديگر متفاوت است ، به عنوان مثال مغز در حالت استراحت و ورزش ازيک مقدار ثابت خون استفاده می کند ، در حاليکه نياز قلب همراه با افزايش ضربان آن نسبت به حالت استراحت افزايش می يابد . در هنگام ورزش مقدار جريان خون به عضلات فعال (به منظور تغذيه ودريافت اکسيژن)و همچنين پوست (به منظور دفع حرارت) بيشتر می شود.در همان حال جريان خون به ساير اندامهای درونی چون کليه ها ، روده ها ومعده همراه با افزايش کار کاهش می يابد.با توجه به نکته مهم عنوان شده در بحث فوق مربيان با تجربه می دانند که هنگام انجام فعاليت ورزشی هنگامی است که خون متوجه اندامهای درونی نباشد و بايد يک ورزشکار در موقع مطلوب به امر تغذيه بپردازد طوريکه چنانچه خون از معده و روده ها متوجه عضلات فعال و پوست گرديد عضلات اندامهای درونی تحت فشار در اثر کم خونی نباشند. بنابرين قبل از تمرين ميبايد :
1 از تناول غذاهای سنگين و دير هضم اجتناب نمود،
2 مواردی که باعث افزايش اسيد بدن و کاهش بيش از حد PH می شود در رژيم قبل از تمرين به حد اقل ميزان خود کاهش داده شود.
3 رژيمهائی که شامل مواردی هستند که باعث افزايش انقباض در رگها ميشوند را به حداقل ميزان رسانيد
4 با تمرکز و آرامش قبل از تمرين ، خود را برای انجام فعاليت آماده نمائيد و از ايجاد فشار و تنش که باعث بهم خوردگی تعادل عصبی ميشود و عملکرد اعصاب را مختل می نمايد پرهیز نمایید « با اعصابی آرام و راحت به تمرين بپردازيد» آشفتگی عصبی مي تواند عامل ايجاد عدم تمرکز گردد که خود باعث بهم ريختگی سيستم گردش خون و همچنين افزايش ميزان آسيب ديدگی است.
5 قبل از تمرين استفاده از مواد مدر را قطع نمائيد. زيرا اين مواد باعث کاهش پتاسيم درون سلولی وافزايش ميزان گرفتگی در عضله می گردند وعملا" کارائی ورزشی را کاهش ميدهند .
6 در هنگام تمرين از افراط در نوشيدن خودداری نمائيد ، چراکه نوشيدن بيش از حد نياز آب باعث متوجه ومتمرکز نمودن خون به عضلات اندامهای درونی می گردد . اين عمل بدنبال خود کاهش ميزان گردش خون در عضلات فعال و پوست را دارد که مانع از پيشرفت و عدم نتيجه گيری از تمرين را می شود.
7 در حاليکه ورزشکار تمرين مينمايد حرارت داخلی بدن افزايش يافته «که ميبايد بتدريج و صحيح بعد از تمرين از ميزان حرارت درونی کاست» در اين حالت اگر ورزشکار نوشيدنی بسيار سرد و يا داغ ميل نماید ميتواند آسيبهای جدی وغير قابل جبرانی رابه اعضای درونی بدن خود برساند.
8 انجام فعاليت در مکانهائی که دی اکسيد کربن و رطوبت بالا دارند و اکسيژن در آنجا محدود باشد باعث پايين آمدن راندمان کار يک ورزشکار ميگردد .
9 با توجه به عملکرد اعصاب و هماهنگی جالبی که بين اعضاء و اعصاب وجود دارد (متوجه ومتمرکز نمودن خون در ناحيه عضلات فعال وکاهش ميزان انبساط در ناحيه غير فعال بدن) مربيان با تجربه سعی می نمايند تا سيستم تمرينات ورزشکاران را طوری که باعث آشفتگی در هماهنگی ذکر شده نگردند يعنی تمرکز خون را در عضله فعال کاهش ندهند«سيستم تمرينات متمرکز ، تک عضله يا عضلات هماهنگ در تمرين نتيجه ای مطلوبتر از سيستم تمرين عضلات غير متمرکز وناهماهنگ دارد» ( در اينجا نياز به آشنايی باسيستمهای مختلف برای مربيان افزايش مي يابد چرا که مربی آگاه به آناتومی حرکت و آشنا به سيستم های مختلف می تواند از طريق اعمال سيستم صحيح و متناسب با نياز ورزشکار کارائی وی را افزايش داده و او را به هدف نزديکتر نمايد.)
10 با توجه به اينکه هنگام ورزش ميزان مقاومت در برابر فشار خون در اثر اتساع رگهای عضلات فعال کاهش می يابد ورزشکاران می بايد از مواردی که باعث افت فشار خون می شود قبل از تمرين اجتناب نمايند.
11 جالب توجه است که انجام کار دنياميک با استفاده از عضلات کوچک چون بازو نيز در مقايسه با عضلات بزرگ مانند عضله پا موجب افزايش بيشتر فشار خون می شود . اين حالت بخصوص هنگامی که فرد با دست کاری را انجام ميدهد مانند پارو کردن برف ، کندن زمين نقاشی کردن ديوار و يا کارهايی مانند نجاری مشاهده می شود . اين نوع کارها برای افراد مسن که دچار بيماريها ی قلبی و گردش خون می باشند توصيه نمی شود
12 لازم به تذکر است که تمرين ورزشی نيز خود بر فشار موثر است . برای مثال: کار طولانی در افراد تمرين نکرده کاهش پيوسته و تدريجی فشار سيستولی ميشود که نشانه نزديک شدن خستگی است. از سوی ديگر انجام تمرينات منظم اين پديده را به تاخير می اندازد بطوری که کار سنگين را می توان برای مدت خيلی طولانی تر بدون تغيير زياد در فشار خون ادامه داد.
«هر چه فرد دارای تمرين بهتر و بيشتری باشد فشار خون او زودتر به سطح قبل از شروع تمرين می رسد»