تاثیر هرمون رشد در بدن

[پيمان صادقي پري]

هورمون رشد انسان (GH، سوماتوتروپین) محتوی یك زنجیره پلی پپتیدی واحد متشكل از 191 آمینو اسید می‌باشد كه توسط بخش پیشین غده هیپوفیز كه یك غده درون‌ریز است ترشح می‌شود. هیپوتالاموس توسط هورمون آزادكننده GHRH (سوماتوكرینین) و هورمون مهار كننده SRLF (سوماتوستاتین) ترشح GH را از هیپوفیز قدامی كنترل می‌كند.
هیپوفیز طبیعی محتوی mg5-3 هورمون رشد است و روزانه 875-500 میكروگرم GH ترشح می‌كند.
عوامل مؤثر و بازدارنده در ترشح هورمون رشد عبارتند از:
الف) عوامل مؤثر(غیر داروئی):
1- خواب
2- فعالیت بدنی(ورزش)
3- برخی از آمینو اسیدها بخصوص آرژنین (آرژنین آزادی GH را از طریق مهار آزادی سوماتوستاتین تحریك می‌كند.)
4- قند خون پائین (هیپوگلیسمی)
5- عوامل استرس‌زا.
عوامل مؤثر داروئی:
1- آگونیست‌های آلفا- آدرنرژیك، مانند گاتاپرس، آزادی GH را تا حدودی تحریك می‌كند.
2- داروهای پیشی سازودوپامین مانند Levodopa و بروموكریپتین سطح ترشح هورمون رشد را افزایش می‌دهند.
3- آگونیست‌های سروتونین نیز سطح ترشح GH را افزایش می‌دهند.
ب) عوامل بازدارنده(غیر داروئی):
1- قند خون بالا (هیپوگلیسمی)
2- افزایش غلظت سری اسیدهای چرب آزاد، آزادی GH را كند می‌كند.
3- چاقی آزادی GH را در پاسخ به بسیاری از محرك‌ها كم می‌كند كه این مسئله با كاهش وزن حل‌شدنی است.
4- ناراحتی روحی.
عوامل بازدارنده داروئی:
داروهای مسدد آلفا آدرنرژیك مانند Yohimbine آزادی GH را كاهش می‌دهد. همچنانكه احتمالا می‌دانید، افزایش بیش از حد هورمون رشد پیش از بسته شدن اپی فیزها (قسمت‌های قابل رشد استخوان‌ها) روی دهد، موجب رشد طولی بیش از اندازه استخوانها یا ژیگانتیسم gigantism) می‌شود و چنانچه این افزایش GH بعد از بسته شدن اپی فیزها باشد (در نژاد ایرانی بین 16 الی 21 سال و در بعضی نژادها تا 25 سال) موجب رشد عرضی بیش از حد استخوانها یا آكرومگالی(acromegaly) می‌شود.
هورمون رشد بر روی تمام بدن و بر روی اغلب نسوج تأثیرگذار است كه البته تأثیر GH به طور مستقیم بر روی عملكرد بدن ناچیز بوده و در واقع GH با تحریك ساخت فاكتورهای رشد با نام سوماتومدین‌ها(Sm) یا فاكتورهای رشد شبه انسولین(IGF) توسط كبد عضلات و بعضی بافت‌های دیگر باعث تحریك رشد در اغلب بافت‌های بدن می‌شود